اقتصاد چین قربانی مقابله با جهانی سازی
اقتصاد ایرانی: در هر کجای جهان هر کالایی که به فروش می رسید، احتمال زیادی وجود داشت که سازنده آن چین باشد. همگان چین را به عنوان قطب قدرتمند صادرات در قرن ۲۱ می شناسند. اقتصاد چین در ماه دسامبر سال ۲۰۱۵ (البته بدون در نظر گرفتن نوسانات فصلی) به بالاترین میزان در تاریخ این کشور افزایش یافت اما پس از آن به طور مستمر با کاهش مواجه بوده است. چین به طور فزاینده برای بهبود رشد اقتصادی به بازار داخل روی آورده اما بعید است که بتواند هدفش را آنجا بیابد.
به گزارش تعادل، الجزیره در گزارشی به قلم سالواتور بابونز می نویسد، حدود یک هشتم حجم کل صادرات جهانی به چین اختصاص داشته که خیلی بیشتر از سطح صادرات دیگر کشورهاست؛ اما حتی این آمار هم نمی تواند اهمیت اقتصاد صادرات محور چین را نشان دهد. بیشتر کشورها، کالاهای میانی را صادر می کنند که تنها بخش یا قطعاتی از محصول نهایی است که توسط مصرف کنندگان خریداری می شود؛ اما چین معمولا کالای نهایی را صادر می کند. زمانی که گردباد صادراتی چین فروکش کند، اقتصاد جهانی هم می خوابد؛ البته شاید هم معادله برعکس باشد: حالا که اقتصاد جهانی رشد زیادی ندارد از سرعت پیشروی چین نیز کاسته شده است. مهم این است که از هر جهت به شرایط نگاه شود، صادرات چین و جهان هر دو درحال سقوط هستند. صادرات جهانی به عنوان درصدی از تولید ناخالص جهان در ۲۰۰۸ میلادی به ۳۰.۸ درصد که بالاترین میزان سطح صادرات بود، رسید؛ اما در دوران بحران مالی جهانی در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ به میزان قابل توجهی کاهش یافت و از آن زمان روند بهبود نسبی را طی می کرده و همچنان از ۳۰ درصد کمتر است.
منفعت چین از جهانی شدن اقتصاد
آمار و ارقام بالا نشان دهنده ۲۵ سال رشد قابل توجه صادرات جهانی است که در سال ۱۹۷۳ آغاز شد. طبق داده های بانک جهانی، تولید ناخالص جهانی در این دوره زمانی به سختی به دو برابر افزایش یافت اما حجم صادرات جهانی ۵.۶ برابر شد. چین در این داستان نقش اول را بازی می کرد اما این افزایش تجارت بین المللی بود که چین را در این مسیر به پیش برد. چین در حقیقت از یک چهارم قرن جهانی سازی منفعت برد.
ذهنیت بیشتر افراد از جهانی سازی، روندی است که در دهه ۱۹۹۰ با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ و تاسیس سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵ آغاز شد. اما ریشه های اقتصاد جهانی امروز در حقیقت به سال ۱۹۷۳ بازمی گردد، زمانی که ایالات متحده استاندارد طلایی را رها کرد و بیشتر کشورها از نرخ تبادل ثابت به نرخ تبادل متغیر روی آوردند.
نرخ تبادل متغیر به معنای پایان دوره تجارت مدیریت شده بود. اقتصاد جهانی وارد مرحله جدیدی شد که محرک ها در آن نیروهای بازار بودند. کشورهای صادرکننده نفت خام در حاشیه خلیج فارس، نخستین کشورهایی بودند که از این شرایط سود بردند به این دلیل که بهای نفت در سال های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ افزایش یافت. چین چندین سال بعد به این جمع پیوست. از آن زمان به بعد اقتصاد جهانی بازتر و بازتر شد. پس از آزادسازی نرخ ارز در سال ۱۹۷۳ تجارت بین المللی افزایش شدیدی یافت و پس از آن در دهه ۱۹۹۰ سرمایه گذاری خارجی پیشرفت کرد. تجارت و سرمایه گذاری هر دو در سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ به اوج خود رسیدند. از آن زمان تجارت بین المللی نزدیک به نیم درصد کاهش داشت. سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز به نصف کاهش پیدا کرد. نه نیم درصد بلکه به نصف! سرمایه گذاری مستقیم خارجی از اوج خود در سال ۲۰۰۷ که به حدود ۳ تریلیون دلار می رسید، ۵۰ درصد کاهش یافت. این مبلغ هنوز هم از سرمایه گذاری مستقیم خارجی در دهه ۱۹۹۰ یا دهه های پیشین بیشتر است اما حالا در سطحی پایین تر از سطح سرمایه گذاری اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی تثبیت شده است. برخلاف سرمایه گذاری مستقیم خارجی، سرمایه گذاری خارجی در چین مطابق شرایط و اصول خاصی کاهش نداشت اما آن هم حالا تثبیت شده و دیگر افزایشی ندارد. چین همواره یکی از کشورها در فهرست کوتاه شرکت هایی بوده که به دنبال سرمایه گذاری خارجی بودند اما دیگر تنها کشور موجود در این فهرست نیست و این روزها مجبور است برای جذب دلارهای سرمایه گذاری خارجی با هند، جنوب شرق آسیا، امریکای لاتین و حتی آفریقا رقابت کند. کشورهای بیشتری هم هستند که سرمایه های کمتری جذب می کنند. چین تاکنون در حفظ سرمایه گذاری های پیشین در این رقابت دشوار موفق بوده است؛ اما این سرمایه گذاری ها را در بازاری حفظ می کند که به تدریج رو به زوال گذاشته است.
فرصت های شغلی قربانی رویکرد جدید
هیچ کس نمی داند که دقیقا چند نفر در چین از نظر کاری و شرایط زندگی به سرمایه گذاری خارجی و صنایع صادراتی وابسته هستند. اما به طور قطع آمار بالایی است. برای نمونه در صنعت صادرات محور پوشاک چین حدود ۱۰ میلیون نفر مشغول به کار هستند و در شرایطی که شرکت های خارجی تولیدات خود را به کشورهای کم هزینه تری همچون ویتنام منتقل می کنند، این فرصت های شغلی با تهدیدی فزاینده مواجه هستند. شرکت فاکس کان، تولیدکننده پیمانکاری تایوانی که زمانی در پی استخدام یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در چین معروف بود اکنون درحال اتوماسیون سازی کارخانه های خود در این کشور است همچنین اعلام کرده قصد دارد حدود یک میلیون فرصت شغلی را به هند منتقل کند. فاکس کان تنها یک قطعه از تکه یخ بزرگی است که به سرعت درحال ذوب شدن است. در ۲۵ سال گذشته، چین آشکارا بیشترین منفعت را در روند فزاینده جهانی شدن اقتصاد جهانی برده است و به زودی هم به قربانی دست اول روند مقابله با جهانی شدن اقتصاد و حمایت از تولیدات داخلی تبدیل خواهد شد. اقتصاد جهانی همچنان درحال پیشرفت است؛ اما روند جهانی شدن دیگر ادامه ندارد. حالا همانند دیگر کشورها، مردمان چین هم مجبور هستند برای رسیدن به رشد اقتصادی در ۲۵ سال آینده، خیلی سخت تر از گذشته تلاش کنند.
