۲ سناریوی نفتی در مسیر ایران

اقتصاد ایرانی: روز گذشته و برای سومین روز متوالی قیمت نفت افزایش یافت. این مساله ناشی از اطمینان خاطر بازار از جدی بودن تلاش های بزرگان نفت دنیا برای ثبات بخشی به قیمت مهم ترین کالای دنیاست. دیروز هر دو سبد مرجع نفتی دنیا حدود یک درصد افزایش قیمت داشتند. نفت برنت و WTI با حدود ۹۴ صدم درصد رشد به ترتیب هر بشکه ۴۷ دلار و ۴۱ سنت و ۴۴ دلار و ۹۱ سنت معامله شدند. این رشد قیمت بیش از هرچیز به اظهارات الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه (و به اعتقاد برخی مهم ترین شخص در صنعت نفت) مربوط است که از همکاری کشورش با عربستان سعودی و دیگر تولیدکنندگان برای ایجاد پایداری در بازار خبر داد.
به گزارش تعادل، نواک در مصاحبه با روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» اظهار کرد که در صورت نیاز درها کماکان برای گفت وگوی بیشتر در رابطه با فریز سطح تولید باز است. وزیر انرژی روسیه در این مصاحبه که روز گذشته منتشر شد، بیان کرد: «با توجه به همکاری با عربستان سعودی، گفت وگوها بین دو کشور چه به صورت دوجانبه و چه در ساختار چندجانبه به صورت محسوسی در حال توسعه است.» وی ادامه داد: «ما در حال همکاری با کشورهای سازمان اوپک و کشورهای خارج از این سازمان در چارچوب مشاوره درباره بازار نفت هستیم و پیش بینی می کنیم این گفت وگوها تا زمان دستیابی به ثبات بازار ادامه داشته باشد.»
وزیر انرژی روسیه در ادامه گفت وگوی خود با «الشرق الاوسط» اظهار کرد: «ما آماده دستیابی به بزرگ ترین سطح ممکن از هماهنگی و تعیین ابزارهای مشترک برای دستیابی به ثبات در بازار هستیم. با این شرط که این ابزارها برای بازه زمانی محدودی نباشد.» اظهارات نواک تنها چند روز پس از صحبت های خالد الفالح وزیر انرژی عربستان مطرح می شود که اعلام کرده بود کشورش برای کمک به ایجاد ثبات در بازار نفت با کشورهای اوپک و غیراوپکی همکاری خواهد کرد. در همین راستا ماه آینده و در حاشیه اجلاس مجمع جهانی انرژی IEF، نشستی غیررسمی با حضور مهم ترین کشورهای تولیدکننده نفت در الجزایر برگزار خواهد شد.
آنچه غیرقابل انکار است تاثیر شگرف سیاست های دو کشور عربستان سعودی و روسیه بر بازار نفت است. همکاری این دو کشور با هم مجددا امیدها برای یافتن راه حلی جهت ازبین بردن مازاد عرضه عظیم در صنعت نفت را افزایش داده است؛ مازاد عرضه یی که در هفته های گذشته قیمت نفت را پایین آورده و بازار این کالا را مجددا خرسی کرده و قیمت آن نسبت به بالاترین سطح قیمت در ماه ژوئن ۲۰ درصد کاهش داده بود.

گره حضور ایران در فریز نفتی

مقامات ایرانی تاکنون کوچک ترین واکنشی نسبت به صحبت های مطرح شده ازسوی وزرای انرژی عربستان سعودی و روسیه نشان نداده اند. فعالان حوزه نفت هنوز از یاد نبرده اند که عربستان تنها به دلیل عدم حضور ایران، چگونه با خیره سری مذاکرات ماه آوریل برای رسیدن به توافقی مبنی بر فریز نفتی را ناکام گذاشت. اکنون نیز مجددا علامت سوال حضور ایران پیش روی این گفت وگوها وجود دارد. پیش از این و در جریان مذاکرات قبلی فریز نفتی مقامات ایرانی و شخص وزیر نفت اظهار کرده بودند که تا زمانی که تولید این کشور به سطح پیش از تحریم بازنمی گردد حاضر به پذیرفتن هیچ محدودیتی برای تولید خود نیستند.
این بار اما شرایط فرق می کند. ایران توانسته تولید نفت خود را افزایش دهد و به سطح پیش از تحریم نزدیک کند. ازسوی دیگر پذیرش مجدد همکاری در این زمینه ازسوی روسیه می تواند نشانه یی مبنی بر اطمینان خاطر آنها از موضع عربستان نسبت به حضور یا عدم حضور ایران است. مطمئنا روس ها نمی خواهند آنچه در دوحه برای آنها اتفاق افتاد مجددا تکرار شود.
اطمینان خاطر روس ها دو دلیل می تواند داشته باشد؛ یکی اینکه روسیه توانسته پشت پرده نظر مقامات ایرانی را برای محدود کردن تولید خود جلب کند. با اینکه از تهران خبری در این زمینه به گوش نمی رسد اما می توان گفت که باتوجه به اینکه ایران دیگر بهانه یی برای نپیوستن به این طرح پیش روی خود نمی بیند احتمالا پای میز مذاکره با سعودی ها و روس ها خواهد نشست.
سناریوی دومی که ممکن است روس ها را مجددا مجاب به همکاری با سعودی ها کرده باشد کوتاه آمدن عربستان از موضع سرسختانه خود نسبت به ایران است.
آن زمانی که عربستان اصرار داشت ایران به طرح فریز نفتی بپیوندد، ایرانی ها هنوز نتوانسته بودند تولید خود را با حجم قابل توجهی افزایش دهند و براساس آنچه کارشناسان اظهار می کردند سعودی ها می خواستند با ابزار فریز نفتی ایران را از رسیدن به سطح تولید پیش از تحریم بازدارند. در عمل هم شاهد بودیم که عربستان به دلیل غیبت ایران در دوحه حاضر به پذیرش امضای این طرح نشد.
اما اکنون که ایران توانسته تولید خود را افزایش دهد و احتمالا اولویت سعودی ها از فشار بر ایران به برداشته شدن فشار از روی دوش خودشان تغییر پیدا کرده است.گزارش های زیادی از فشار کسری بودجه و کاهش درآمدهای نفتی بر اقتصاد عربستان خصوصا به خاطر جنگ یمن و دیگر درگیری های منطقه یی که عربستان در آن دخیل است به گوش می رسد. از این رو ممکن است روس ها از کاهش حساسیت عربستان نسبت به حضور ایران اطمینان خاطر کسب کرده باشند و حاضر شده اند مجددا با طناب همسایه ایران به چاه بروند.
در هر صورت اظهارنظر مقامات ایرانی در روزهای آینده درمورد موضع ایران نسبت به این طرح مسائل بسیاری را روشن خواهد کرد.