بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 18 مرداد 1395      12:14

بستر حل شدن رژیم حقوقی خزر برای برداشت نفت

اقتصاد ایرانی: باکو این بار مقصد دارندگان عظیم ترین منابع انرژی در حوزه دریای خزر است. روز گذشته حسن روحانی به همراه هیات همراه خود وارد باکو، پایتخت آذربایجان شد. هیاتی که بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز یکی از همراهان آن است. شنیده ها از این مساله حکایت می کند که ایران به این دیدار به چشم مسیری برای گشایش برداشت نفت از خزر با رسیدن به نقاطی مشترک بر سر رژیم حقوقی این دریاچه با آذربایجان نگاه می کند. از سوی دیگر مسائل مهمی مانند بازارهای مشترک گاز میان ایران، آذربایجان و روسیه و پیش زمینه هایی در زمینه اتصال شبکه برق این ۳ کشور، انتظارها از تاثیر دیدار ولادیمیر پوتین، حسن روحانی و الهام علی اف بر حوزه انرژی را افزایش داده است. این گزارش در ادامه به موضوعات ۳ گانه حوزه انرژی که میان ۳ کشور ایران، روسیه و آذربایجان وجود دارد، پرداخته است.

به گزارش تعادل، معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهور پیش از آغاز این سفر، محورهای اصلی که قرار است در این نشست مورد بررسی قرار بگیرد را موضوعات بازرگانی، انرژی، ارتباطات، مسائل زیست محیطی، مبارزه با تروریسم، حمل ونقل و ترانزیت اعلام کرد.
در آستانه این دیدار ولادیمیرپوتین، رییس جمهوری روسیه در مصاحبه با خبرگزاری دولتی آذربایجان، آذرتاک با تاکید بر لزوم شکل گیری یک منطقه آزاد تجاری بین اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ایران گفته بود که چنین منطقه آزادی می تواند اثرات زیادی بر گسترش تجارت و سرمایه گذاری های دو جانبه داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری رسمی روسیه، رییس جمهوری روسیه در ادامه افزوده بود: «پروژه های بزرگ مشترک در حوزه نفت و گاز و صنایع هوافضا و برق درحال گسترش اند. به عنوان مثال روسیه قصد دارد دو وام به ارزش ۲.۲ میلیارد یورو به ایران تخصیص دهد تا صرف احداث یک نیروگاه حرارتی در بندرعباس و برق رسانی به خط ریلی گرمسار- اینچه برون در شمال شرقی ایران شود.»

همچنین به گزارش پایگاه خبری کرملین، پوتین در باب همکاری ها در حوزه انرژی افزود: «هشت بلوک نیروگاهی دیگر با همکاری دو کشور در ایران ساخته خواهد شد. مسکو همچنان به طرف های ایرانی در اجرای برجام ازجمله فرآوری اورانیوم و تغییر کاربری سایت هسته یی برای تولید ایزوتوپ های پایدار کمک خواهد کرد. همچنین طرح های گسترده یی در عرصه های نفت و گاز، هوافضا و برق بین تهران و مسکو برنامه ریزی می شود.»

نفت وگاز خزر، گذشته، حال و آینده مبهم

نامشخص بودن رژیم حقوقی دریای خزر ازجمله مسائلی است که به احتمال قریب به یقین در گفت وگوهای این دیدار مطرح می شود. پرونده حقوقی این موضوع که از اصلی ترین موانع توسعه میدان های نفتی در حوزه دریای خزر است همچنان مسکوت مانده است. براساس گزارش نشریه بین المللی نفت و گاز، دریای خزر با ذخیره قابل توجه نفت و گاز و پروژه هایی که اخیرا برای توسعه میدان های نفت و گاز این دریا آغاز شده است در آینده یکی از مناطق مهم جهان در تولید نفت و گاز خواهد بود. آغاز توسعه میدان های نفتی حوزه خزر توسط کشورهای قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان، روسیه و ایران درحالی است که هنوز این پنج کشور درخصوص سهم هر یک از این دریا به توافق نرسیده اند. براساس این گزارش، بیشترین سرمایه گذاری در نفت خزر را قزاقستان انجام داده است. سهم ایران اما ۱۳ درصد مشخص شده که همچنان در پی رسیدن به سهم ۲۰ درصدی در تلاش است. پژوهشگران حوزه انرژی، ذخایر نفت خزر را بیش از ۵۰ میلیارد بشکه تخمین می زنند هر چند این رقم کاملا دقیق نیست و امکان افزایش این تخمین با کاوش های جدید وجود دارد.
به گزارش سایت وابسته بازرگانی سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو، قزاقستان و آذربایجان کشورهایی هستند که بیشترین موفقیت را در افزایش ظرفیت صادرات نفت و گاز حوزه دریای خزر از طریق ساخت چند خط لوله اصلی داشته اند؛ این خطوط لوله اصلی ترین مسیر ترانزیت مواد هیدروکربوری حوزه دریای خزر شده اند؛ بزرگ ترین مسیر صادرات برای انتقال مستقیم نفت به بازارهای اروپا، خط لوله باکو-تفلیس-جیحان (بی تی سی) است که در سال ٢٠٠٦ راه اندازی شده است. آذربایجان در سال ٢٠١٣ حدود ٤٣ میلیون و ١٠٠ هزار تن نفت تولید کرد که نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن افزایش ۲.۰ درصدی را نشان می دهد. تولید گاز طبیعی نیز پارسال به ١٧ میلیارد و ٩٠٠ میلیون متر مکعب رسید که نسبت به رقم ١٧ میلیارد و ٢٠٠ میلیون متر مکعب در سال پیش از آن افزایش نشان می دهد.
عرضه نفت آذربایجان پس از رسیدن به رکورد ٥٠ میلیون و ١٠٠ هزار تن در سال ٢٠١٠ و کاهش تولید در میدان آذری-شیراگ-گونشلی رو به نزول گذاشت و میانگین تولید آن در نیمه نخست ٢٠١٢ به ٦٨٤ هزار بشکه در روز رسید.
ترکمنستان نیز به سرعت درحال گسترش فعالیت های نفتی خود در خزر است و پیش از این ذخایر نفت خام بخش ترکمنی دریای خزر ١٢ میلیارد تن و ذخایر گاز طبیعی ٦ تریلیون و ٥٠٠ میلیارد متر مکعب برآورده شده بود که به تازگی ترکمن ها خبر از افزایش تولید خود داده اند.
قزاقستان نیز که پس از روسیه دومین تولید کننده بزرگ نفت در میان کشورهای استقلال یافته شوروی سابق است سال ٢٠١٣ میلادی ٨١ میلیون و ٧٠٠ هزار تن نفت خام تولید کرده بود.
به هر حال طبق پیش بینی ها در سال ۲۰۱۵ سطح تولید در دریای خزر به روزانه چهار میلیون بشکه خواهد رسید و ایران باید نقش خود را به عنوان یک قدرت نفتی در خزر ایفا کند. سکوی امیرکبیر تنها دستاورد ایران در دریای خزر است. حفاری نخستین چاه در سال ۹۱ سبب رسیدن به لایه اول نفتی شد و چاه دوم نیز درحال حفاری است و هنوز معلوم نیست که ایران در چه زمان می تواند نفت خزر را به مرحله تولید برساند. ایران همچنین قاطعانه بر مستقل بودن میدان سردار جنگل تاکید دارد. اردیبهشت ماه سال ٩١ بود که حفاری چاه نخست اکتشافی ساختار سردار جنگل پایان یافت و ذخایر نفت درجا حدود 2 میلیارد بشکه برآورد شد که با احتساب ضریب بازیافت ٢٥ درصد ٥٠٠ میلیون بشکه آن قابل استحصال است. حفاری دومین چاه اکتشافی میدان سردار جنگل که با هدف حفاری تا عمق ٤٠٢٢ متر در دستور کار شرکت نفت خزر قرار دارد نیز طبق اعلام متولیان امر تا عمق ٢٤٤٠ متری پیش رفته است.
مشخص شدن سهم ایران از منابع انرژی دریای خزر ازجمله مسائل کلیدی مشترک بین کشورهای حوزه دریای خزر است که امید می رود در دیدارهای امروز به آن پرداخته شود. جدی ترین چالش ایران در برداشت نفت از خزر جدا از موانع تکنولوژیکی، کنار آمدن بر سر رژیم حقوقی خزر با آذربایجان است. دیدار سه جانبه روسای جمهور این سه کشور در کنار وزرای نفت، فرصتی بسیار مهم برای ایران در زمینه حل این مشکل و گشایش راه برداشت نفت از خزر به حساب می آید.

رقابت گازی ایران و روسیه

هنوز یک سال از هفدهمین نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز(GECF)  نگذشته است که روحانی و پوتین بار دیگر با هم ملاقات می کنند. امروزه روسیه دارای ذخایر گاز ثابت شده به میزان ۴۸ تریلیون متر مکعب است که بیش از ۳۰ درصد ذخایر گاز جهان که بالغ بر ۱۵۵ تریلیون متر مکعب می شود را تشکیل می دهد.
روسیه از توانایی صنعتی صدور گاز از خط لوله در سطحی مطلوب برخوردار است. این کشور تولید کننده و صادر کننده درجه یک گاز از طریق خط لوله در جهان است. در طرف دیگر ایران به لحاظ داشتن ذخایر بزرگ گاز طبیعی در جهان به میزان ۲۶ تریلیون متر مکعب یا حدود ۱۷ درصد کل ذخایر جهان مقام دوم را داراست اما به لحاظ تولید گاز خط لوله و صدور آن به بازارها، صنایع گاز ایران در مراحل طفولیت خود قرار دارد. بعد از بحران اوکراین بسیاری از تحلیلگران اروپایی معتقد بودند که اروپا باید از وابستگی خود به گاز روسیه بکاهد و به جایگزین هایی چون ایران و قطر روی آورد. از طرف دیگر تمایل ترکیه برای واردات گاز ایران سبب می شود که ایران و روسیه وارد کورس رقابت قبضه گازی منطقه با یکدیگر شوند. از سوی دیگر، آذربایجان نیز در کنار این دو کشور، رقیبی دیگر به حساب می آید. رقیبی که عمده گاز مورد نیاز ترکیه را تامین می کند. در چنین وضعیتی دیدار بالاترین مقامات این ۳ کشور می تواند سرنوشت معاملات بازار های گاز مشترک میان این سه کشور در آینده در سطوح کلان را مشخص کند.

طرح شبکه برق

اسفند ماه سال گذشته در جریان سفر وزیر انرژی روسیه به ایران، مذاکراتی در باب اتصال شبکه برق میان چهار کشور، ایران، روسیه، گرجستان و ارمنستان صورت گرفت. این پروژه که تخمین زده می شود تا دو سال آینده به بهره برداری برسد، آغازگر فصل نویی در مبادلات انرژی های تجدیدپذیر در منطقه به حساب می آید.
پیش از آن نیز دور جدید مذاکرات برق و انرژی ایران و جمهوری آذربایجان با محور همکاری مشترک دو کشور در زمینه احداث نیروگاه های جدید برق بادی و زمین صورت گرفته بود.
حمید چیت چیان، وزیر نیرو ایران ضمن استقبال از همکاری های صورت گرفته در حوزه انرِژی با همسایگان دریای خزر اظهار کرده بود: با توجه به اینکه پیک مصرف برق جمهوری آذربایجان و روسیه و گرجستان در زمستان و پیک مصرف برق ایران در تابستان است ضمن تبادل برق می توانیم در تابستان وارد کننده برق از جمهوری آذربایجان و روسیه و گرجستان و در زمستان صادر کننده برق به این کشورها باشیم و هزینه احداث نیروگاه های جدید را کاهش دهیم.
در نهایت ایران برای اتصال شبکه برق خود به روسیه یا از طریق دو گانه گرجستان- ارمنستان یا از طریق آذربایجان به ایجاد یک کریدور نیاز دارد. مساله یی که شاید در مباحث میان سران 3کشور در روز دوشنبه طرح شود.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir