بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 16 مرداد 1395      12:15

۴جنبه اثرگذاری برجام بر گردشگری ایران

اقتصاد ایرانی: کارشناسان معتقدند که برجام فصل جدیدی را در صنعت گردشگری ایران گشوده است؛ فصلی که می تواند به سکوی پرتابی برای توسعه واقعی گردشگری در همه ابعاد تبدیل شود. پس از توافق ژنو و به دنبال آن آب شدن یخ روابط دیپلماتیک غرب و ایران، بازار گردشگری ایران پویاتر شده است. آمارها از افزایش ورود گردشگران خارجی به کشور خبر می دهند و پیش بینی ها هم از رونق این صنعت حکایت می کنند.

رفع تحریم ها، دستاوردهای بسیاری در بخش گردشگری داشته که افزایش گردشگران خارجی، ورود سرمایه گذاران خارجی به کشور برای مشارکت در پروژه های گردشگری، توسعه اشتغال پایدار در این بخش، کاهش وابستگی به نفت و امکان استفاده از کارت های اعتباری خارجی در کشور ازجمله آنها است. با این همه برخی فعالان این صنعت بر این باورند که ایران همان طور که یک توافق خارجی را پشت سر گذاشته، باید یک توافق داخلی را نیز پشت سر بگذارد؛ تفاهم بین بخش خصوصی گردشگری با همه بخش ها و سازمان ها.

به گزارش دنیای اقتصاد، در چنین شرایطی کمیسیون گردشگری اتاق ایران در یک گزارش که از سوی محمود حسن پور و مرضیه شاهی سوندی صورت گرفته، به بررسی و تحلیل وضعیت صنعت گردشگری ایران در دوران پساتحریم پرداخته است. براساس این گزارش، برجام در ۴ بعد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناورانه بر گردشگری ایران اثر گذاشته و البته در همین راستا ضعف هایی نیز موجود است که باید برطرف شود.

بُعد سیاسی

براساس این گزارش، گردشگری حوزه ای است که هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم از جایگاه سیاسی کشورها در مناسبات بین المللی تاثیر می پذیرد. بعد از توافق و در پی تغییر نگاه دنیا به ایران، انتظار دوستداران سفر به این سرزمین پس از چند سال وقفه و انزوا پایان یافته و کشور با روند رو به رشد متقاضیان سفر به کشور مواجه شده است. همچنین چندی پس از لغو تحریم ها، ۱۰ وزیر و مقام عالی رتبه گردشگری از کشورهای مختلف از جمله فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و صربستان پس از بررسی دقیق بازار گردشگری ایران، آمادگی خود را برای حضور در این بازار اعلام کردند.

از سوی دیگر، آمارها گویای آن است که درخواست آمریکایی ها برای سفر به ایران در سال ۲۰۱۶ به بیش از ۲ برابر افزایش یافته و افزایش تقاضای سفر به کشور از سوی برخی کشورها ۳ تا ۴ برابر شده که این افزایش به رغم وجود مصوبه کنگره آمریکا و ممانعت ورود گردشگران به ایران است. در همین حال، راهکار وزارت امور خارجه در شرایط کنونی، تسهیل در اعطای روادید از طریق سیاست هایی مانند صدور روادید فرودگاهی است؛ نوعی ویزا که از آن با عنوان «برادرخوانده لغو روادید» یاد می شود. صدور روادید خانوادگی، تخفیف برای تورهای گروهی و محاسبه نصف قیمت برای تورهای سلامت، اتوماسیون شدن صدور روادید و امکان پیگیری و ردیابی از طریق این سامانه نیز از دیگر تسهیلات ورود به کشور است که گزارش اتاق ایران به آنها اشاره می کند. با این همه برخی آژانس داران از صدور روادید فرودگاهی برای گردشگران به دلیل طولانی بودن صف و کند بودن روند آن و در نتیجه نارضایتی گردشگر در بدو ورود، ابراز ناراحتی می کنند؛ امری که لزوم بررسی چنین جوانبی از صدور ویزای فرودگاهی را نشان می دهد.

این گزارش خاطرنشان می کند که در بحث خط مشی های داخلی، آنچه پس از برجام از سوی مسوولان گردشگری زیاد به گوش می رسد انحصارزدایی، اصلاح و شفاف سازی قوانین و جدی گرفتن بخش خصوصی و بهره گرفتن از ظرفیت های آن در تمام زمینه های این صنعت است که لازمه آن تدوین مصوبه ها و آیین نامه های ویژه برای توسعه زیرساخت های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و قوانین مورد نیاز مربوطه از طرف دولت است. از سوی دیگر، در مقطع پساتحریم و نشان دادن روی خوش ایران به جهانیان، لازم است ایران را آن چنان که شایسته است، معرفی کنیم. بنا به گفته مقامات، برخلاف باور عامیانه ای که درباره موانع توسعه و جذب گردشگر خارجی در ایران وجود دارد، مسائلی مانند الزامات دینی همچون حجاب در صدر نیست؛ بلکه چهره منفی و ناامن نشان داده شده از ایران را می توان اصلی ترین مانع دانست. چند پژوهش علمی و دانشگاهی نیز تاکنون انجام شده که نشان می دهد گردشگران خارجی دیدگاه شان درباره امنیت ایران پیش و پس از سفر کاملا دگرگون شده؛ اهمیتی که به لحاظ سیاسی بر گردشگری پس از برجام اثر گذاشته است.

بُعد اقتصادی

براساس گزارش اتاق ایران، به گفته روزنامه فایننشال تایمز هرچند تحریم ها، به طور مستقیم صنعت گردشگری را هدف قرار نداده بود، اما مانع از انتقال پول به داخل و خارج از ایران می شد. حالا پس از تحریم ها نگاه همه به سمت رشد اقتصادی حاصل از چرخیدن چرخ گردشگری کشور است. به باور رئیس سازمان گردشگری، دولت نگاه صنعتی به گردشگری دارد؛ نگاهی که حاصل آن، ایجاد محیط برد- برد برای همه است. مسوولان دیگر نیز مسیر گردشگری را مسیر توسعه اقتصادی کشور دانسته اند.

با این همه کارشناسان معتقدند به رغم این خوشحالی های پس از توافق، نگرانی هایی نیز برای مواجه با سونامی ورود گردشگر و افزایش تعداد تورهای ورودی وجود دارد زیرا تسهیلات و زیرساخت های گردشگری ما برای تعداد گردشگر بیشتر، مناسب و کافی نیست. اما در پاسخ به این مشکل، برخی پیشنهاد می دهند از ابزارهای محدودکننده یا ابزارهای بازاریابی معکوس نظیر عدم اعطای روادید یک ماه به گردشگران، توزیع و تعریف بسته های سفر در سطح و ابعاد ملی و استانی و ترغیب تورهای گروهی به حضور در ایران در فصل های غیر پیک سفر بهره گرفته شود تا بین عرضه و تقاضا تعادل برقرار شود. با این حال اگر گردشگری را موتور محرکه اقتصادی کشور و راه فرار از رکود بدانیم، استفاده از ابزارهای محدودکننده در بلندمدت تقاضا را به سمت مقاصد رقیب می کشاند. پس آنچه مهم و ضروری است تجهیز هرچه بیشتر و سریع تر زیرساخت ها و امکانات، مطابق با استانداردهای بین المللی است که دستیابی به آن نیاز به برنامه های جدی و بلندمدت دارد و لازمه آن سرمایه گذاری های بخش خصوصی و همراهی بخش دولتی است.

معطوف به همین موضوع، از زمان امضای توافق هسته ای در تیرماه سال گذشته و پس از اجرای برجام، گروه ها و شرکت های بزرگ هتل سازی جهان برای ورود و سرمایه گذاری در ایران بسیار اشتیاق نشان دادند؛ چراکه ایران یک بازار رو به ترقی و پیشرفت برای سرمایه گذاران خارجی و داخلی به شمار می رود. به باور کارشناسان بهتر است شرایط برای سرمایه گذاری آنها مهیا شود تا به این وسیله هم گردشگران با خیالی راحت به ایران سفر کنند و هم دانش روز هتلداری به ایران منتقل و فضای صنعت هتلداری کشور رقابتی شود. حالا به گفته مسوولان مذاکرات با طرف های غربی و کشورهایی که دارای فرهنگ فراگیر گردشگری هستند، متمرکز بر ۲ محور بوده است؛ یکی افزایش تعداد تورها و گردشگران اعزامی به ایران و دیگری، بحث سرمایه گذاری در زیرساخت های گردشگری کشورمان. از سوی دیگر، سرمایه گذاران خارجی به دو صورت عمده با هتل های ایران همکاری خواهند کرد؛ یکی همکاری زنجیره های هتل سازی خارجی به صورت مجزا یا مشارکتی و دیگری افزایش سطح کیفی خدمات و آموزش نیروی انسانی.

در راستای لزوم سرمایه گذاری های گردشگری یک بسته پیشنهادی سرمایه گذاری داخلی و خارجی مشتمل بر ۱۰۲۰ پروژه در حوزه های گردشگری و صنایع دستی نیز تهیه شد که ساخت تعداد زیادی هتل ۳، ۴ و ۵ ستاره، سرمایه گذاری در برخی مناطق نمونه گردشگری، احیا و مرمت اماکن تاریخی و ایجاد بازارچه های صنایع دستی در این بسته گنجانده شده است. با لغو تحریم ها، شرکت های معتبر هتل سازی در دنیا به بازار ایران وارد شدند. از حدود مهرماه سال گذشته گروهی از هتل های زنجیره ای فرانسوی آکور، دو هتل نووتل و ایبیس را در محوطه فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران دایر کرد. هتل روتانا نیز که مقر آن در امارات است، ۴ هتل در حال احداث در ایران دارد که دو مورد از آنها در تهران و دو مورد دیگر هم در شهر مشهد دایر خواهند شد. بعد از گروه هتل های آکور و روتانا ، جمیره وملیا هم به ایران آمدند. گروه هتل های اسپانیایی ملیا ازجمله هتل های زنجیره ای است که با نام گراندملیاقو در سلمان شهر واقع در سواحل دریای خزر در دست احداث است.

شرکت هواپیمایی ایرفرانس نیز از اواخر فروردین ماه ۹۵، پروازهای خود از پاریس به تهران را برای نخستین بار پس از سال ۲۰۰۸ از سر گرفت و شرکت هواپیمایی بریتیش ایرویز نیز قرار است از ماه های آینده همین رویه را دنبال کند. توافق برای خرید ۱۱۸ هواپیمای مسافربری تجاری نیز با ایرباس به امضا رسیده است. همچنین توافق برای توسعه فرودگاه امام خمینی(ره) با شرکت فرانسوی ADP بین رئیس سازمان هواپیمایی کشور و مدیرعامل شرکت فرودگاهی امام خمینی(ره) با رئیس هیات مدیره و مدیرعامل این شرکت امضا شد. این روند نشان می دهد که تنوع پتانسیل های جذب سرمایه گذاری ایران در حوزه های مختلف اقتصادی بر کشورهای جهان پوشیده نیست و سفرها و مذاکرات از سراسر جهان و به ویژه از قاره اروپا همچنان رو به فزونی است.

بُعد اجتماعی

اما گزارش اتاق ایران تاکید کرده که همه اثرات برجام بر گردشگری در اثرات اقتصادی و سیاسی خلاصه نمی شود. اگر ابعاد اقتصادی را به عنوان بعد کمی گردشگری ارزیابی کنیم، ابعاد اجتماعی را می توان به عنوان بعد کیفی آن مورد تحلیل قرار داد. با رشد قابل پیش بینی ورود گردشگران به کشور، باید منتظر نقش پررنگ گردشگران و جامعه میزبان در تعاملات بین فرهنگی و همچنین آسیب های احتمالی ناشی از آن باشیم. ایران در دوران پساتحریم تجربه متفاوتی از گردشگری و گردشگر را تجربه خواهد کرد. چنانچه برخی معتقدند توافق هسته ای نقطه عطفی در تاریخ ۲۰۰ ساله اخیر ایران است و اثرات فرهنگی و اجتماعی آن را در مقایسه با اثرات اقتصادی و سیاسی عمیق تر می دانند. کارشناسان دیگر نیز نگاه کاملا اقتصادی به گردشگری را اشتباه می دانند و معتقدند از نظر همخوانی با ارزش های اجتماعی و فرهنگی ایران، اصلی ترین نوع گردشگری در ایران که سود اقتصادی و اجتماعی به دنبال دارد، گردشگری فرهنگی، مذهبی و گردشگری مبتنی بر طبیعت است. طبق گفته آنها استفاده از انواع رویدادهای بین المللی یا همان گردشگری رویداد، انتخابی است که هم سریع به درآمدزایی منجر می شود و هم نگاه جامعه جهانی به ایران را به عنوان یک مقصد امن و جذاب برای گردشگری تغییر می دهد.

در همین حال طی دوران پیش رو، پیش بینی می شود با وجود روحیه ای که در مردم دمیده شد و همچنین به سبب نا امنی های منطقه ای، سفرهای داخلی پربارتر از قبل باشد. برخی کارشناسان یکی از دلایل رشد سفرهای داخلی را ناامنی منطقه و کاهش تقاضا برای سفر به کشورهای همسایه خارجی از جمله ترکیه عنوان می کنند. در واقع آنها معتقدند در پی استقبال از کمپین مردمی تحریم سفر به کشورهای حامی داعش، مردم میزان سفرهای خود را به این کشور و دیگر کشورهای خارجی محدود کردند.

این گزارش تاکید کرده که باید با توجه به افزایش روزافزون گردشگران و تقاضای رو به رشد آنها برای ورود به کشور، لزوم ترویج گردشگری پایدار و اهمیت جامعه محلی را جدی گرفت. همچنین توجه به توزیع عادلانه درآمدهای گردشگری و شریک کردن جامعه محلی از سودهای حاصله از گردشگران، اقدام دیگری است که نیازمند توجه روزافزون دولت است. برنامه ریزی برای کنترل پیامدهای فرهنگی -گردشگری ضمن توجه به ظرفیت قابل تحمل فیزیکی، روانی و اجتماعی مقصدهای گردشگری نیز باید در صدر اولویت های اجرایی مدیران گردشگری باشد. در عین حال، برخی تاکید می کنند که زیرساخت های گردشگری با پول و رفع تحریم ها درست خواهد شد، اما نمی شود در یک شب نیروی انسانی خوب تربیت کرد. از این رو، نیروی انسانی را معضلی می دانند که با آن مواجهیم. مسوولان گردشگری کشور نیز عنوان می کنند از جمله مشکلاتی که در شرایط پس از تحریم خواهیم داشت بخش آموزش نیروی انسانی در بخش گردشگری است؛ بنابراین در بحث نرم افزاری تلاش ویژه ای برای آموزش نیروی انسانی باید صورت گیرد تا افراد متخصص مورد نیاز در ابعاد مختلف با استفاده از امکانات مراکز آموزش عالی کشور تربیت و تامین شود. اما از سوی دیگر، پس از برجام، ایران تبدیل به یکی از کشورهایی شده که نقل محافل رسانه های جهان است؛ تاجایی که کشورمان از سوی بسیاری از سازمان ها، مراکز و نشریات معتبر گردشگری دنیا به عنوان یکی از مهم ترین مقاصد گردشگری جهان در سال ۲۰۱۶ معرفی شد. سی ان ان، گاردین، نشنال جئوگرافیک، دیلی میل، نیویورک تایمز و... تنها بخشی از رسانه های معرفی کننده ایران بوده اند.

بُعد فناورانه

یکی از چالش های پیش روی گردشگران در ایران محدودیت های بانکی در حوزه گردشگری خارجی است که انتظار می رود با تحولات بانکی رخ داده و وصل شدن به جامعه جهانی و به کارگرفتن کارت اعتباری بین المللی این مشکل نیز حل شود. در صورت حل این مساله، هزینه مربوط به مبادلات و نقل و انتقال پولی و مالی به حداقل ممکن خواهد رسید. در همین راستا سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به ساماندهی و اجرای طرحی پرداخته که بر اساس آن، برای گردشگران خارجی کارت اعتباری متصل به شبکه شتاب صادر کند. حالا شواهد نشان می دهد مسوولان، صنعت گردشگری را مکمل راهبرد سیاست خارجی دولت یازدهم معرفی کردند که این از اهمیت این صنعت در سیاست های کلان کشور حکایت دارد. با این حال، هنوز این امر از حرف به عمل تبدیل نشده و به گفته کارشناسان در حال حاضر بزرگ ترین مشکل نداشتن سیاست کلی گردشگری و یک برنامه ریزی و نظام جامع گردشگری در دولت است.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir