دیپلماسی داخلی؛ کاتالیزور سیاست خارجی
اقتصاد ایرانی: برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و گروه ۱+۵ که از آن به عنوان برجام یاد می شود، بیش از یک سال است که بین دوطرف منعقد شده و بسیاری از ایرانیان داخل و خارج کشور با رسیدن به این توافق بارقه های امید در دلشان برای بهبود وضعیت اقتصادی و رفاهی کشور روشن شد که بیش ازهمه صنعتگران و فعالان بخش خصوصی نسبت به مزایای اجرای این برنامه امید وار بودند.
از سوی دیگر منتقدان این برنامه که اکثریت آنها از مخالفان دولت یازدهم بوده و از دیگر سو معتقدند که اطمینان به طرف های غربی در هر حالتی اشتباه است، به گونه یی منتظر بودند تا ببینند که در راستای این توافقات سود چشمگیری نصیب اقتصاد کشور می شود یا خیر؟ رسیدن به توافق بین دوطرف در حالی از ۲۳ تیرماه سال گذشته به وقوع پیوست که عملا اقدامات اجرایی آن از سوی طرف مقابل از دی ماه به منصه ظهور رسید و از همان زمان هیات های تجاری متعددی برای حضور در بازار ایران و برقراری مذاکرات، پا به خاک کشورمان گذاشتند و چند ین سفر تجاری نیز متقابلا از سوی طرف های ایرانی انجام شد که به دنبال این رفت و آمد ها انتظار می رفت که قرارداد های تجاری نیز به مرحله عملی برسد.
به گزارش تعادل، با این حال به نظر می رسد در این مدت تاثیرات برجام بر دو بخش معدن و خودرو بیش از سایر بخش های مولد کشور بوده و صنعت کشور نیز کماکان در رکود به سر می برد؛ رکودی که دولتمردان کابینه حسن روحانی معتقدند از دولت قبلی بر اقتصاد کشور تحمیل شده و برای خروج از این وضعیت، ممکن است زمان و هزینه زیادی لازم باشد. هرچند که در ابتدای امر یکی از دغدغه های مهم بخش مولد کشور باز شدن درهای واردات به روی سایر کشورها بود که می توانست در صورت عد م اتخاذ سیاست های مناسب صنعت کشور را بیش از پیش د چار مشکل کند، اما وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرده بود که خارجی ها برای ورود به بازار ایران باید علاوه بر سرمایه گذاری در کشورمان اقدام به انتقال تکنولوژی تولید آن محصول به ایران کنند. این موضوع در قراردادهایی که ایران با برخی شرکت های خارجی از جمله خودروسازان خارجی منعقد کرد نیز مورد تاکید قرار گرفته است. اقدامات پیگیرانه دولت در زمینه سیاست خارجی اما به اعتقاد برخی از فعالان و کارشناسان اقتصادی به تنهایی کافی نیست و دولت باید در کنار این اقدامات، سیاست های داخلی و دیپلماسی اقتصادی مناسبی را برای بهبود اوضاع اقتصاد ی کشور به ویژه در بخش صنعت به کار گیرد.
فعال شدن دیپلماسی اقتصادی
در این زمینه لطف الله سعیدی، عضو هیات نمایند گان اتاق تهران گفته است که میزان مذاکرات و پیگیری دیپلماسی اقتصادی ایران نسبت به گذشته فعال تر شده و رفت و آمد هیات های مختلف به ایران، خود تا حدودی به معنای فعال شدن این دیپلماسی اقتصادی است. وی با بیان اینکه پس از اجرای برجام حضور هیات های خارجی در ایران بسیار گسترده و رقم بالایی بوده است، اظهار کرد: از سوی دیگر هم سفرهایی که از سوی هیات های ایرانی به کشورهای خارجی صورت گرفته به خصوص با حضور موثرتر هیات هایی که از سوی اتاق بازرگانی همراه هیات سیاسی اعزام شدهاند، باعث شد تا دیپلماسی اقتصادی فعال تر هم شود .
سعیدی درباره به نتیجه نرسیدن بخشی از مذاکرات انجام شده در این مدت نیز، ادامه داد: به نتیجه رسیدن مذاکرات، موضوع جدایی است و باید جداگانه آن را بررسی کرد، اما پس از اجرای برجام و به موازات مذاکرات سیاسی، مذاکرات اقتصادی فعالی هم صورت گرفته است.
این عضو هیات نمایند گان اتاق تهران اشاره کرده است که با توجه به پتانسیل اقتصادی و ژئوپلیتیکی که ایران دارد، هنوز از پتانسیل های لازم استفاده کافی نشده، و تاکید کرده که این دیپلماسی به مرور شکل می گیرد و تقویت می شود، چراکه به هرحال برای یک دوره طولانی مراودات و ارتباط فعال ایران با بسیاری از کشورهای خارجی از بین رفته بود و اکنون این مراودات شکل گرفته است که از لحاظ اقتصادی و سیاسی باید ظرفیت ها شکل بگیرد تا مذاکرات به مرحله اجرا برسد.
برقراری مذاکرات؛ یک گام رو به جلو
گرچه در این مدت هنوز آثار چشمگیری از حضور هیات های خارجی در ایران و بالعکس دیده نشده، اما با توجه به شرایطی که طی سال های گذشته برای کشور به وجود آمده بود، می توان برقراری همین مذاکرات را گام مثبتی رو به جلو ارزیابی کرد که در همین راستا سعیدی تصریح کرد: به طور مثال در فعالیتهای کشاورزی، قبل از اجرای برجام نسبت به خرید تراکتور سنگین و ماشین آلات سنگین از ایتالیا اقدام می کردیم و پول ۱۰ تراکتور را به صرافی پرداخت می کردیم، اما طرف ایتالیایی پول ۸.۵ تراکتور را دریافت می کرد، اما حالا اوضاع درست شده است، به طوری که بعد از برجام، ما توانستیم ال سی هایی حتی با مبالغی پایین و با نرخ های رایج گشایش دهیم و به همین دلیل هم توانستیم خریدهایمان را انجام دهیم؛ به این ترتیب اوضاع تا حدودی بهتر شده است، اما از نظر پتانسیل هنوز جا داریم که کار کنیم. با وجود همه این ظرفیت ها بر کسی پوشیده نیست که اگر ایران بخواهد وارد بازارهای بزرگ دنیا شده و رقابت خود را با تولید کنندگان مطرح دنیا در مراحل اولیه آغاز کند، باید شرایط تولید و وضعیت اقتصادی و کسب و کار خود را به این بازارها نزدیک کند. کارشناسان خبره این حوزه اعتقاد دارند که برای ایجاد فضای رقابتی در دنیا، قیمت تمام شده و کیفیت محصولات و خدمات از مهم ترین مواردی است که باید به آنها توجه شود که لازمه این دو مهم بهبود فضای کسب و کار، کاهش هزینه های تولید، حذف سیستم یارانه یی و آزاد سازی قیمت ها و... است.
ضرورت اصلاح نرخ ارز
البته این موضوع از ابتدای شروع به کار دولت یازدهم، به گفته خود دولتمردان در دستور کار آنها قرار گرفته و آماری نیز از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی مبنی بر بهبود شرایط کسب و کار ارائه شده است، اما یکی از معضلاتی که به گفته فعالان اقتصادی هنوز پابرجاست و محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در هفته های اخیر روی آن تاکید کرد، اصلاح نرخ ارز و نرخ سود بانکی است، موضوعی که نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران نیز به آن اشاره کرده و از بین بردن این موانع را از موارد لازم برای استفاده کامل از ظرفیت های ایجاد شه توسط برجام عنوان کرده است.
لزوم اصلاح فضای کسب و کار
حمید رضا صالحی گفته است که برای استفاده مطلوب از ظرفیت های برجام باید به سمت اصلاح نرخ ارز و آزاد سازی قیمت ها برویم و فضای کسب و کار را در داخل اصلاح کنیم، یعنی به سمت اصلاح نرخ بهره بانکی، اصلاح نرخ ارز و همچنین واقعی سازی و آزاد سازی قیمت ها حرکت کنیم، چرا که نمی توان با استفاده از سیستم یارانه یی از تمام ظرفیت های برجام بهره برد. وی یکی از موضوعات مهم اقتصاد را د ر اختیار گرفتن بازارهای بزرگی دانست که تولیدات را رقابتی کند و اظهار کرد: با برجام زمینه برای این اتفاق فراهم شده است؛ برجام شرایطی را برای ما فراهم کرده است که با دنیا ارتباط داشته باشیم و بتوانیم با وارد کردن تکنولوژی های روز، تولیدات مان را با کیفیت و رقابتی کنیم و بازارهای بیشتری را در دست بگیریم.
این عضو هیات نمایند گان اتاق بازرگانی تهران، افزود: با وارد کردن تکنولوژی های روز و با استفاده از انرژی ارزان و نیروی انسانی خود است که می توانیم به بازارهای بزرگ و جدید راه پیدا کنیم که تا قبل از برجام امکان آن برای مان وجود ند اشت، اما امروز با برجام این بازارهای جد ید به عنوان بازارهای هدفمان مطرح شده است. به گفته او، با حضور در بازارهای جدید است که می توان میزان تولیدات و رقم تولید ناخالص داخلی را افزایش داد و در نتیجه به شکوفایی اشتغال و رونق اقتصادی دست یافت.
وی با طرح این سوال که تاکنون چقد ر با برجام به این شرایط دست پیدا کردیم نیز، گفته است که کشور بعد از برجام دستاوردهای خوبی داشته و از جمله مهم ترین آنها پایین آمدن هزینههای تولیدمان بوده است؛ هزینههای تولیدی که در مقاطعی تا ۴۰ درصد هم بالا رفته بود، اما با استفاده از برجام می توان امیدوار بود که هزینه های اضافه در آینده به صفر هم برسد. آن طور که برخی اعضای اتاق بازرگانی تهران عنوان کردهاند، برجام برخی دستاوردها در زمینه صنعتی و تجاری برای کشور داشته است، اما در دل همین گفته ها مشخص است که فعالان اقتصادی کشور انتظار بیشتری از دولت برای دسترسی بیشتر به تاثیرات مثبت برجام دارند. دولت نیز بر ادامه روند رکود حاکم بر صنایع اذعان دارد و همین امر می تواند نکته مثبتی برای بهبود وضعیت صنایعی باشد که چشم انتظار بازگشت روزهای خوش به این بخش هستند .
