بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 6 مرداد 1395      10:18

روایت خارجی کارنامه برجام

اقتصاد ایرانی: رسانه های معتبر بین المللی به ارزیابی نقاط قوت و اقتصاد ایران در پسابرجام پرداخته اند. از نگاه این نشریات جهش در صادرات نفت، امضای قراردادهای تجاری با شرکت های بین المللی و کاهش تورم از مهم ترین اثرات برجام است. به باور این نشریات، یک سال از به نتیجه رسیدن توافق هسته ای گذشته و اقتصاد ایران در دست ترمیم است. این نشریات در کنار نقاط قوت به برخی ضعف های اقتصاد ایران نیز اشاره کرده اند. از نگاه آنها رتبه ایران در برخی متغیرها همانند شفافیت، فضای کسب وکار و... در کنار ضعف زیرساخت ها به ویژه در حوزه حمل ونقل مانع تخلیه آثار کامل برجام در اقتصاد ایران شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، با گذشت بیش از یک سال از توافق هسته ای ایران، بسیاری از رسانه های معتبر بین المللی به تبعات اقتصادی این توافق پرداخته اند؛ برخی از آنها برجام را موجب گشایش اقتصاد ایران دانسته اند اما برخی دیگر به این نکته اشاره دارند که ثمرات اقتصادی این توافق کمتر از آن حدی است که در ابتدا تصور می شد.

ایران پسا برجام از نگاه بلومبرگ

نشریه بلومبرگ در گزارشی که روز سه شنبه منتشر کرد، نوشت: جهش در قیمت نفت، امضای قراردادهای تجاری با شرکت های بین المللی و کاهش تورم از مهمترین ثمرات برجام است. یک سال از به نتیجه رسیدن توافق هسته ای گذشته و اقتصاد ایران در دست ترمیم است. این خبری خوب برای دولت حسن روحانی در سال پایانی ریاست جمهوری ۴ ساله اش به شمار می رود. اما خبرهایی که چندان خوشایند نیستند اینکه بانک های بین المللی که نگران تحریم های همچنان پابرجای دولت آمریکا هستند، از وام دهی به ایران خودداری می کنند، کنگره آمریکا تهدید به تحریم مجدد ایران می کند و ایران هنوز نتوانسته به میلیاردها دلار از دارایی های خود دسترسی پیدا کند و نرخ بیکاری در ایران بالاست. رابرت پاول، مدیر خاورمیانه و آفریقای واحد اطلاعات اکونومیست در این باره می گوید: «به طور کلی به این دلیل که خوش بینی ها نسبت به این توافق بیش از حد بوده است، نتایج اقتصادی آن ناامیدکننده بوده اند. احتمالا بسیاری در ایران انتظار داشتند خیلی زود منافع خیلی زیادی نصیب این کشور شود.»

نتایج مثبت برجام بر اقتصاد ایران

تحریم های نفتی سلاحی بود برای کشاندن ایران به پای میز مذاکرات هسته ای. شش ماه پس از لغو تحریم ها، ایران روزانه ۳.۸ میلیون بشکه نفت تولید می کند که ۲ میلیون بشکه آن صادر می شود. به گفته محسن قمصری، مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت، ایران توانسته در این مدت، ۸۰ درصد سهم از دست رفته خود از بازار نفت را پس بگیرد.

پاول در این مورد می گوید: «صادرات نفت ایران فراتر از حد انتظارات افزایش یافته است.»اما کاهش قیمت نفت بدان معناست که درآمدی که انتظار می رود حاصل شود کمتر از نصف آن چیزی است که در سال ۲۰۱۱ بود. بر اساس برآوردهای واحد اطلاعات اکونومیست، درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۱۶، حدود ۵۰ میلیارد دلار خواهد بود و این در شرایطی است که این رقم ۵ سال قبل ۱۱۹ میلیارد دلار بود.

این در شرایطی است که صندوق بین المللی پول در آخرین گزارش خود از منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی داده های مربوط به کشورهای منطقه را برای سال میلادی جاری و سال پیش رو منتشر کرده است. بنا بر تخمین صندوق بین المللی پول رشد بخش نفتی تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ به ترتیب ۱۶.۹ درصد و ۸.۸ درصد خواهد بود، در حالی که رشد بخش غیرنفتی تولید ناخالص داخلی در این دو سال به ترتیب ۲.۵ و ۳.۱ درصد پیش بینی شده است. برای سال ۲۰۱۵ رشد بخش غیرنفتی اقتصاد ایران صفر درصد و بخش نفتی ۰.۶ درصد برآورد شده است، این در حالی است که بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ رشد بخش نفتی اقتصاد ایران به طور متوسط سالانه ۱.۵- درصد بوده در حالی که رشد بخش نفتی طی همین مدت به طور متوسط سالانه ۵.۶ درصد بوده است.

به گزارش صندوق، تولید نفت ایران در بازه ابتدای قرن جدید تا ۲۰۱۲ متوسط ۳.۷ میلیون بشکه در روز بوده و سپس با اعمال تحریم ها به ۲.۸ میلیون در سال ۲۰۱۳، و ۲.۵۴ میلیون در سال ۲۰۱۴ و در نهایت ۲.۵۵ میلیون بشکه برای سال ۲۰۱۵ برآورد شده است. پیش بینی می شود ایران بتواند در شرایط پس از تحریم تولید نفت خود را در سال ۲۰۱۶ تا ۰.۰۳ میلیون بشکه در روز و تا سال ۲۰۱۷ تا ۳.۳۲ میلیون بشکه افزایش بدهد. با این حال، صادرات نفت ایران از متوسط روزانه ۲.۳۴ میلیون بشکه برای سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ به ۱.۱۹ میلیون برای سال ۲۰۱۳ و سپس ۱.۱۶ میلیون برای سال ۲۰۱۴ کاهش مدام داشته است. در سال ۲۰۱۵ به میزان اندکی افزایش در صادرات را تجربه کرد و طبق برآورد صندوق به ۱.۲۴ میلیون بشکه رسیده است. طبق پیش بینی صندوق، صادرات نفت ایران در سال ۲۰۱۶ تا ۱.۸۱ میلیون بشکه و در سال ۲۰۱۷ به ۲.۱۳ میلیون نیز افزایش خواهد یافت.

از سوی دیگر، بلومبرگ در تحلیل خود نوشته است: به لطف انضباط پولی و مالی بیشتر، قیمت کالاها در ایران کندتر از هر زمان دیگری طی ۲۵ سال گذشته در حال افزایش است و نرخ تورم در ماه ژوئن(خرداد ماه) تک رقمی شد و هدف تعیین شده از سوی بانک مرکزی و تعهد روحانی مبنی بر کاهش نرخ تورم محقق شد. الی گرانمایه، تحلیلگر خاورمیانه و شمال آفریقای شورای روابط خارجی اروپا می گوید:«رئیس جمهوری عملکرد خوبی در زمینه مهار تورم داشته است اما نمی توان همین حرف را درمورد کنترل نرخ بیکاری جوانان زد.»

به گفته پاول، هرچند مقامات انتظار دارند که اقتصاد ایران در یک ساله منتهی به ماه مارس ۴.۵ درصد رشد کند، اما محقق شدن رشد سالانه ۸ درصدی که از سوی دولت هدف گذاری شده، مستلزم تغییرات عمده ای است. او می گوید: «سرعت بخشیدن به برنامه خصوصی سازی سلطه مقامات دولتی بر اقتصاد کشور را کاهش خواهد داد و موجب پیدا شدن شرکای شفاف برای سرمایه گذاران خواهد شد.»

درپی لغو تحریم ها بسیاری از مدیران ارشد خارجی برای بستن قرارداد راهی تهران شدند. ایران با شرکت ایرباس برای خرید ۱۱۸ هواپیما، قراردادی به ارزش ۲۷ میلیارد دلار امضا کرده است و با شرکت هواپیماسازی بوئینگ نیز قراردادی به ارزش ۱۷.۶ میلیارد دلار دارد. یک تفاهم نامه ریلی نیز به ارزش ۲.۳ میلیارد دلار با شرکت زیمنس به امضا رسیده است. براساس آمار مرکز اف دی آی اینتلیجنس، در فصل نخست امسال سرمایه گذاری مستقیم خارجی به ۴.۵ میلیارد دلار افزایش یافته است که بالاترین افزایش طی یک دهه اخیر به شمار می رود. البته میزان سرمایه گذاری خارجی کمتر از انتظارات دولت مبنی بر جذب ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی در سال است.

ارزش سهام در بورس اوراق بهادار تهران همزمان با اعلام انعقاد قراردادهای سرمایه گذاری نظیر قرارداد شرکت ایران خودرو با پژو سیتروئن جهش داشته است اما پس از این جهش، شاخص ها افت داشته است. رضا سلطان زاده، رئیس شرکت سرمایه گذاری صنایع ایران در این باره گفت:«تا ماه مارس یک سرخوشی بر بازار بورس حاکم بود، اما پس از آن واقعیت ها حاکم شدند. آنچه در حال حاضر دارد اتفاق می افتد در راستای عوامل بنیادین اقتصادی است. این هیجان که میلیاردها دلار وارد اقتصاد ایران خواهد شد واقعیت نیست». شاخص اصلی بورس بهادار تهران در ماه ژوئن ۲.۸ درصد کاهش یافت. به گفته فلورنساید اوکدن، اقتصاددان ارشد عربیا مونیتور، تولیدکنندگان کالا بیش از ۵۰ درصد بازار سرمایه را تشکیل می دهند، بنابراین کاهش قیمت نفت و فلزات موجب آسیب دیدن شاخص های بورس شده است.

موانع پسا برجام به روایت کوآرتز

سایت تحلیلی کوآرتز در گزارشی درباره اقتصاد ایران یک سال پس از برجام نوشت که ایران طی یک سال گذشته به طور محسوسی شاهد بهبود اقتصادی بوده است. دو مورد از بزرگ ترین تغییرات اقتصاد ایران شامل افزایش صادرات نفت و انعقاد ده ها قرارداد تجاری خارجی و سرمایه گذاری است که ایران برای آنها پای میز مذاکره نشسته است. با وجود این اما بسیاری از شرکت ها هنوز از تجارت با ایران خودداری می کنند. آنها هنوز به خاطر رتبه نه چندان خوب ایران در مبارزه با فساد، شفافیت و ضعف در بخش حمل و نقل وعوامل دیگری که فضای کسب و کار را برای خارجی ها چالش برانگیز می کند، از ورود به ایران اجتناب می کنند. با گذشت یک سال از اجرای برجام رتبه ایران در شاخص فضای کسب و کار از بین ۱۸۹ کشور جهان ۱۱۸ است و در شفافیت و مبارزه با فساد از میان ۱۷۵ کشور در جایگاه ۱۳۶ قرار دارد. بسیاری از شرکت ها هم از ترس جریمه های ناشی از تحریم های غیر هسته ای آمریکا علیه ایران ورود به ایران را در دستور کار خود قرار نداده اند. بنا به همه این دلایل برجام هنوز نتوانسته است منافع عظیم خود را برای قشر متوسط ایران به ارمغان آورد. نرخ بیکاری در ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی کمی افزایش یافته است. بنا به نظرسنجی انجام شده توسط دانشگاه مریلند، تا ماه مارس سال ۲۰۱۶ تنها ۴۶ درصد از مردم ایران بر این باور بوده اند که وضعیت اقتصادی کشور خوب است، در حالی که در ماه مه سال ۲۰۱۵ این رقم ۵۴ درصد بوده است. گر چه صادرات نفت ایران پس از برجام به شدت افزایش یافت، اما قیمت های پایین نفت ثمرات این تحول را محدود کرد. در ماه ژانویه قیمت های نفت برای نخستین بار طی ۱۲ سال اخیر به کمتر از ۳۰  دلار در هر بشکه افت کرد. گر چه پس از آن قیمت ها کمی بالا رفت و در ژوئن ۲۰۱۶ به بشکه ای ۴۶ دلار رسید اما سطح پایین قیمت ها ایران را به سمت تنوع بخشی به اقتصاد سوق داد. حالا تنها ۲۵ درصد از بودجه دولت ایران به نفت وابسته است. این رقم در گذشته ۶۰ درصد بوده است. در سال گذشته شمسی ایران برای نخستین بار از سال ۱۹۷۹ شاهد مازاد تجاری بخش غیرنفتی خود بوده است. موانعی که هنوز در نقل و انتقالات بانکی بین ایران و بانک های جهان وجود دارد از دیگر عواملی است که بسیاری از تحلیلگران خوش بین را نیز دچار یاس کرده است.

البته بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که ثمرات برجام را باید در مجموع برآورد کرد و نگاه بی طرفانه به ایران پسا برجام از گشایش های اقتصادی زیادی برای ایران خبر می دهد حال آنکه نمی توان منکر این حقیقت شد که ثمرات برجام می توانست به مراتب بیشتر از اینها باشد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir