بازار سیاه اپل

اقتصاد ایرانی: طرح مبارزه با موبایل قاچاق که قرار بود با اجرای رجیستری از اول مرداد آغاز شود و اول بار هم دامن برند گران قیمت آمریکایی را گرفت، هنوز تکلیف بازار را روشن نکرده است. کاسبان بازار موبایل می گویند اگر بحث قاچاق و نداشتن نمایندگی رسمی مطرح است، بیشتر گوشی ها مشمول این طرح می شوند و اگرچه فعلا جمع آوری گوشی های همراه برند آمریکایی برجسته شده اما زیاد طول نمی کشد بقیه برندها هم به این سرنوشت دچار شوند. از دیگر سو برخی از کسبه معتقدند این طرح عاقبتی ندارد و فقط فیلمی است که پشت پرده آن، مافیایی از جنس مافیای موبایل دوره احمدی نژاد جا خوش کرده. کسبه بازارهای موبایل تهران معتقدند این طرح بازار را شلوغ تر کرده اما بیشتر مشتریان دست به عصا و سرگردان هستند و از آنجا که نمی دانند قرار است چه اتفاقی بیفتد، برخی برای خرید حریص شده اند و برخی بی میل. حال و کار فروشندگان این بازار هم چندان بی شباهت به حال خریداران نیست؛ به خصوص که اصل این طرح می تواند دامنگیر اغلب برندهای موبایل شود و با این حساب، کار و کاسبی آنها به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.

به گزارش شرق، گرچه گوشی های همراه برند پرطرفدار آمریکایی از بازار جمع شده اما کافی است در بازار موبایل، خود را مشتری خرید گوشی های برند ممنوعه نشان دهید تا فروشنده های واقعی به شما سیگنال بدهند. کاسب های بازار موبایل گرچه در اولین برخورد، هیچ کدام بروز نمی دهند که فروشنده گوشی های ممنوعه باشند اما در کل دو دسته هستند؛ دسته اول که قاطعانه می گویند فروش این گوشی ها قانونی نیست و واقعا هم نمی فروشند و دسته دوم که آنها هم می گویند فروش ممنوع است اما اگر برایشان مسجل شود که خریدار هستید، در مقام فروشنده ای خوشرو با شما برخورد می کنند.

هراس از الزام رجیستری برای دیگر برندها

مغاز ه داری که خود را تابع قانون معرفی می کند، با تأکید بر اینکه فروش گوشی قانونی را ترجیح می دهد تا خیال خودش هم تخت باشد، می گوید: دو روز است که خرید و فروشی برای این گوشی ها نداشته و تا تکلیف قانونی مشخص نشود، نه می خرد و نه می فروشد اما «مسئله اینجاست که فقط این برند آمریکایی نیست که نمایندگی ندارد و باقی برندها هم اکثرا همین وضع را دارند. ترس ما از این است که طرح رجیستری مشمول همه برندها شود و به کل کاسبی ما صدمه بزند؛ هر چند سال یک بار، مردان قانون سری به صنف ما موبایل فروش ها می زنند و کار و کاسبی را کساد می کنند اما آخرش هیچ اتفاقی نمی افتد. مثلا حالا خودشان گفته اند از فلان روز گوشی های فلان برند قاچاق را جمع می کنیم و اپراتورهای تلفن همراه هم از آن تاریخ به بعد به این گوشی ها سرویس ارائه نمی کنند اما دو، سه روز از موعدشان گذشته و هیچ اتفاقی نیفتاده است. در همین بازار، چندین مغازه هستند که همین گوشی های ممنوعه را با قبول ریسک می فروشند و البته در ازای این ریسک، پول بیشتری هم می گیرند اما مغازه هایی مثل ما هم کم نیستند که برایشان حرف قانون مهم است اما انصاف نیست که قانون ما را بلاتکلیف کند».

همیشه راهی برای مساعدت هست

فروشگاه جادار و پرنور است؛ سر هر میز مشتریانی ایستاده اند و گوشی های همراه را سبک سنگین می کنند و در کنار هر دو، سه میز نیز یک فروشنده با لباس فرم، آماده پاسخ گویی به آنهاست. از دو، سه فروشنده ای که درباره محصولات اپل سؤال می کنم جواب قانع کننده ای نمی دهند و پاسخ گویی را به مدیر فروشگاه حواله می دهند که پشت پیشخوانی با مارک این برند آمریکایی ایستاده و چیزی می نویسد. جوان آرام و صبوری به نظر می رسد، می گوید: «گوشی هایی که قبل از اجرای طرح رجیستری موبایل، سیم کارت خورده باشند، کد شناسایی (IMEI) آنها ثبت شده و قاچاق تلقی نمی شوند. بعد از این حرف، همین طور که گوشی آیفون ٦ را تکان می دهد، با کلماتی شمرده شمرده می گوید: «این، یعنی، استثنا و استثنا یعنی راه برای مساعدت باز است. به نظر من اینکه حالا این قدر سخت گرفته اند، زیاده روی است و خیلی طول نمی کشد تا راهی هم برای رجیستری گوشی های قاچاق باز شود».

پای پول های کثیف درمیان است

وقتی به او می گویم متوجه منظورش نشدم، صدایش را صاف می کند و می گوید: «ببین! الان می گویند چون اپل نمایندگی رسمی ندارد، جلو فروش محصولاتش را گرفته ایم و تا نمایندگی نزند این ممنوعیت ادامه دارد. جدا از اینکه کمپانی اپل، اصالتا آمریکایی است و عده ای اساسا اجازه نمی دهند شرکت های آمریکایی در ایران نمایندگی بزنند، بخش عمده برندهای تلفن همراه در ایران نمایندگی ندارند و بیشترشان قاچاقی می آیند پس برخوردها فقط به دلیل نمایندگی نداشتن نیست. جدا از این، الان تعرفه واردات قانونی گوشی فقط پنج درصد است و ٩ درصد هم از آن مالیات ارزش افزوده می گیرند؛ یعنی کسی که به طورقانونی گوشی موبایل وارد کند، ١٤ درصد بیش از قاچاقچی هزینه می دهد اما درواقع قاچاقچی هم هزینه هایی می پردازد تا گوشی وارد کشور شود ضمن اینکه ریسک هم می کند. به نظر من که فروشنده گوشی تلفن همراه هستم، در این رابطه سود قاچاقچی از وارد کننده قانونی اگر کمتر نباشد، بیشتر نیست اما مطمئن باشید اگر تعرفه را صفر کنند و حتی یارانه واردات هم بدهند باز هم گوشی قاچاق وارد می کنند، چراکه عده ای مجبور هستند پول هایی که در خارج درمی آورند را با واردات کالای قاچاق به کشور بیاورند. باندهایی که پشت سر ماجرای قاچاق صادراتی هستند و کسانی که پول های کثیف درمی آورند، مجبور هستند برای واردکردن پولشان به کشور، کالاهای قاچاقی وارد کنند که روی زمین نماند و سریعا نقد شود، چه چیز بهتر از گوشی تلفن همراه که هم قیمتش بالاست، هم مشتری دارد و هم حجمی ندارد.

فروش گوشی نو در لوای کارکرده

در برخی فروشگاه های بازار موبایل ایران، می توانید گوشی های کارکرده برند آمریکایی را روی میزهای فروشگاه ببینید و حتی با آنها کار کنید اما وقتی از فروشنده می خواهید یک دستگاه آک را به شما بفروشد، با این پاسخ مواجه خواهید شد: «فروش صفر این گوشی ها ممنوع است». فقط کافی است به آنها بفهمانید که خریدار هستید آن وقت با شما راه می آیند. یکی از فروشندگان، گوشی صفر را حدود ١٦٠ هزار تومان گران تر از روزهای قبل از طرح می فروشد؛ البته به شرط فعال و رجیستری بودن. می گوید: «من کسی را دارم که گوشی ها را رجیستری کند؛ شما کاری نداشته باش، گوشی فعال و روشن تحویل بگیر و پول را بده». فروشنده بعدی هم گرچه مخفیانه این گوشی ها را می فروشد، اما روراست تر است و ٦٠ هزار تومان ارزان تر از مغازه قبلی می فروشد. او می گوید اجرای طرح رجیستری تا پنجم مرداد تمدید شده و هر گوشی ای که سیم کارت بخورد، خودبه خود رجیستری می شود. مغازه دار دیگری می گوید اگر گوشی را بخواهید، با پیک برایتان ارسال می کنم. گوشی را فعال تحویل می دهد اما اگر بعد از اجرای طرح رجیستری غیرفعال شد، مسئولیت آن را نمی پذیرد البته با دریافت ٢٠ درصد قیمت گوشی، آن را گارانتی می کند و چنانچه گوشی غیرفعال شد، مسئولیت فعال کردن دوباره آن را می پذیرد.

نمایندگی پلمب شده، باز است

از نیروهای حراست بازار موبایل و از یکی، دو مغازه دار آدرس نمایندگی پلمب شده اپل را می پرسم. فروشگاه بزرگ این نمایندگی در گوشه شمال شرقی طبقه دوم مجتمع، تقریبا خالی اما باز است. چندی پیش رئیس اتحادیه دستگاه های مخابراتی درباره اقدام ستاد مبارزه با قاچاق کالا در پلمب فروشگاه های عرضه محصولات کمپانی اپل، اظهار کرده بود: این موضوع مربوط به همه فروشگاه ها نبوده و فقط نمایندگی دو شرکت واردکننده محصولات اپل در ایران پلمب شده است. به گزارش مهر، غلامحسین کریمی گفته بود فعالیت نمایندگی دو شرکت واردکننده محصولات اپل در ایران که به صورت غیررسمی از طریق هنگ کنگ و دوبی نسبت به اخذ نمایندگی آیفون اقدام کرده بودند، با پایان یافتن اعتبارنامه آنها و تمدیدنشدن مجوزشان، متوقف شده است؛ چیزی که در مراجعه به بازار موبایل، ازسوی مدیر این فروشگاه تکذیب می شود. او می گوید هنوز نمی دانیم قرار است چه اتفاقی بیفتد و این نمایندگی هم تا پیش از مشخص شدن قانون، همه محصولات این برند را جمع کرده و عرضه نمی کند.

مارگزیده های علاءالدین

مجتمع تجاری علاءالدین چند صد متر بالاتر از بازار موبایل ایران و روبه روی بازار «چارسو»، یکی دیگر از بازارهای موبایل پایتخت است که با مغازه های جمع وجور، شلوغ تر از دو بازار دیگر به نظر می رسد. اتفاق جالبی که می افتد پایین کشیدن کرکره مغازه های فروشنده محصولات اپل با دیدن مأموران نیروی انتظامی و دوربین صدا وسیماست. وقتی خودروی نیروی انتظامی مقابل ورودی علاءالدین ترمز می کند، سریعا دو، سه مغازه داری که متوجه حضور خودرو پلیس می شوند کرکره را پایین می کشند و در جمعیت گم می شوند. وقتی علت را جویا می شوم، پیرمرد نوشا به فروش جلو مجتمع که گویی حواسش به آمدوشد پلیس ها هم هست، می گوید: «اینها مثل مارگزیده هایی هستند، که از ریسمان سیاه وسفید می ترسند. اگر مأمورها بریزند و جنسشان را ببرند، باید بیایند مثل من دوغ و نوشابه بفروشند».

هنوز آنتن برند قاچاق بالاست

وضعیت کلی بازار علاءالدین تقریبا عادی است گرچه به نظر فروشندگان تعداد آدم هایی که این روزها به بازار موبایل می آیند افزایش پیدا کرده. یکی از مغازه داران می گوید اینها نصفشان مأمور لباس شخصی هستند و آمده اند مچ بگیرند اما همکارش میان حرفش می پرد و می گوید این مردم فقط آمده اند خبر دست اول گیر بیاورند تا اگر تشخیص دادند گوشی گران می شود، سریعا بخرند. گویا این مغازه دار با اصل ماجرا مشکلی ندارد. می گوید من گوشی می فروشم و حاشیه سود خوبی هم دارم؛ برایم اصلا اهمیتی ندارد که گوشی چطور هزار کیلومتر از مرز تا اینجا می آید اما خیلی مهم است که وقتی بار خریدم، بعدش خیالم راحت باشد. حالا طرح گذاشته اند که گوشی قاچاق را از بازار جمع کنند اما هنوز این گوشی ها آنتنشان بالاست و قیمتشان هم بالا می رود. به اعتقاد او، تا چندروز دیگر حداقل ٢٠ درصد به قیمت این گوشی ها اضافه می شود چراکه طرح مقابله با قاچاق بدون اینکه اول مسیر واردات قانونی را باز کند، اجرائی شده و همین مسئله جنس را کم کرده درحالی که مشتری طالب آن است. اول باید چاه را کند، بعد منار را دزدید!

یادی از شامورتی بازی دولت احمدی نژاد

کسبه ای میان سال که کار مغازه را به شاگردها سپرده و خودش زیر کولر لمیده، می گوید: «سابقه ممنوع کردن گوشی های قاچاق بحث دیروز و امروز نیست، از ۱۰ سال پیش قرار بوده گوشی های قاچاق آنتن دهی نداشته باشند اما این کار عملی نمی شود. حالا هم می گویند اجماعی حاصل شده و پای گوشی های قاچاق را از بازار می برند اما هرکسی یادش نباشد، من خوب یادم هست که در دولت احمدی نژاد چه شامورتی بازی ای سر تعرفه موبایل درآوردند و چه آدم هایی یک شبه بالاشهرنشین شدند.
 حالا هم اصلا کاری به این ندارند که بیشتر موبایل ها در ایران نمایندگی ندارند، فقط گیر داده اند به اپل. خب معلوم است که پشت پرده ماجرا خبرهایی است و فقط به نفع یک عده افراد خاص می شود.

کار کُره ای هاست

بازار چارسو با مغازه هایی دلباز و مدرن. روی درودیوار هر مغازه ای اسم ورسم و نشان یک یا چند برند خارجی دیده می شود. یکی از مغازه ها کلا به یک برند کره ای گوشی تلفن همراه اختصاص دارد. فروشنده مغازه روبه رو از پشت دخل انگشتش به سمت آن مغازه نشانه می رود و می گوید کار، کار همین هاست. کره ای ها بازار لوازم خانگی و خودرو را که گرفتند، حالا می خواهند بازار موبایل را هم کاملا بگیرند. من کاری ندارم که اپل گوشی خوبی هست یا نه اما بیشتر برندهای گوشی های موبایل در ایران نمایندگی ندارند و دیر یا زود طرح رجیسترینگ دامنگیرشان می شود و هرچه حضور این برندها در بازار کمتر شود، جولان برندهای کره ای که نمایندگی دارند بیشتر می شود.

باور نمی کنم فقط به خاطر مردم باشد

فروشنده دیگری در بازار چارسو کل طرح را یک بازی می داند. او نیز به این طرح بدبین است و به افزایش تعرفه واردات موبایل در دولت احمدی نژاد اشاره می کند. می گوید: «در دولت قبل تعرفه واردات موبایل را از چهار درصد یکباره ١٥ برابر افزایش دادند و گفتند برای حمایت از تولید داخلی است، اما هیچ کسی حواسش به واردات محموله بزرگی از موبایل نبود که پیش از قانون افزایش تعرفه موبایل وارد کشور کردند. اینها با تصمیمی که دولت گرفت، یکه تاز بازار شدند اما به همین یکه تازی هم راضی نبودند و می خواستند تک پر باشند.
بعد که بقیه واردکننده ها با همین تعرفه بالا گوشی وارد کردند و جنسشان به بازار رسید، دوباره تعرفه را پله ای کم کردند و باز هم رساندند به چهار درصد تا اینها را ورشکست کنند. حالا آن باند مافیایی که در آن زمان دولت برایش تعرفه را هزارو ٥٠٠ درصد افزایش داد کجاست. من باور نمی کنم این همه بگیروببند در بازار موبایل فقط برای این باشد که ایرانی جماعت گوشی اپل بدون نمایندگی دستش نگیرد. از کی مردم این قدر مهم شده اند؟ مگر خود نماینده مجلس ما که کلی هم ضدآمریکایی بود گوشی اپل نداشت؟ چطور حالا یک شبه مردم مهم شده اند؟ مطمئنم می خواهند راه را برای یک آقازاده باز کنند که در پشت پرده، نمایندگی اپل را بگیرد و برایش بازار انحصاری بسازند».