بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 27 تير 1395      10:22

روابط اقتصادی روسیه و اتحادیه اروپا پس از دو سال تحریم

در دو سال گذشته شاهد کاهش چشم‌گیر مبادلات تجاری روسیه و اتحادیه اروپا و همچنین کاهش افق همکاری‌های اقتصادی آینده بودیم. تاثیر تحریم‌ها در روسیه به شدت احساس شده، کشوری که از کاهش قیمت نفت و گاز نیز ضربه دیده است.
اقتصاد ایرانی: در دو سال گذشته شاهد کاهش چشم گیر مبادلات تجاری روسیه و اتحادیه اروپا و همچنین کاهش افق همکاری های اقتصادی آینده بودیم. تاثیر تحریم ها در روسیه به شدت احساس شده، کشوری که از کاهش قیمت نفت و گاز نیز ضربه دیده است.

کم تر از دو سال از زمانی که اتحادیه اروپا تحریم های ضد روسی خود را اعلام کرد و مسکو نیز با تحریم هایی علیه دولت های عضو اتحادیه اروپا به این مساله واکنش نشان داد، می گذرد. بنا بر داده های آماری این دوره، شاهد کاهش چشم گیر روابط اتحادیه اروپا و روسیه بودیم.

جریان تجارت در بخش هایی که تحت تاثیر مستقیم تحریم ها بودند، کاهش چشم گیر داشت. بحران اعتماد و نگرانی برای سرمایه گذاری در پروژه های جدید و توقف پروژه های در حال اجرا نیز مشکل دیگر بود. کاهش چشم گیر روابط، تاثیر زیادی بر اقتصاد دو  طرف داشت که می تواند تا مدت ها احساس شود.

 
نگاهی کوتاه به حجم معاملات تجاری روسیه و اتحادیه اروپا

در پنج سال گذشته روابط تجاری بین اتحادیه اروپا و روسیه بی ثبات و وابسته به سرعت رشد اقتصادی در روسیه بوده است. کاهش روابط تجاری روسیه و اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۳ آغاز شد، زمانی که اقتصاد روسیه برای نخستین بار نشانه های ضعف را از خود بروز داد. به هرحال تشدید شرایط سیاسی و تحریم ها در سال ۲۰۱۴ که با کاهش قیمت نفت همراه شده و افزایش تنش های اقتصادی در روسیه این فرایند را سرعت بخشید و منجر به کاهش تجارت در تعداد زیادی از صنایع شد.
 

 
حوادث رخ داده شده در روابط روسیه و اتحادیه اروپا به طور عمده در آمارهای تجاری مربوط به کالاهای کشاورزی منعکس شده که به طور مستقیم از موانع اداری که در نتیجه تحریم های ضد روسی صورت گرفته تاثیر پذیرفته اند. یکی از اصلی ترین نتایح جنگ تحریمی، کاهش بیش از ۵۰ درصدی صادرات کشاورزی از اتحادیه اروپا به روسیه در سال ۲۰۱۵ در مقایسه با سال ۲۰۱۳ بود.

در همین زمان کاهش توازن منفی تجاری بین روسیه و اتحادیه اروپا نیز در این گروه شکل گرفت. این مساله را می توان به سختی نوعی موفقیت در اقتصاد روسیه دانست.
 

هیدروکربن که اصلی ترین صادرات روسیه به اتحادیه اروپا محسوب می شود نیز بیشترین آسیب را در روابط تجاری دیده است. در پایان سال ۲۰۱۵ کاهش صادرات هیدروکربن با اتحادیه اروپا در مقایسه با بیشترین میزان آن در سال ۲۰۱۲ حدود ۴۲ درصد بود. در این مورد نیز عامل اقتصادی نقش اصلی و تعیین کننده را ایفا میکند. نخستین دلیل برای کاهش صادرات، سقوط قیمت های نفت بود.
 
 
 
تصویر تامین کنندگان روسی در دو صنعت دیگر و در حوزه ساختار تجاری روسیه و اتحادیه اروپا بهتر به نظر می رسد، این دو صنعت عبارتند از مواد شیمیایی و مهندسی. برای مثال رکود روسیه در زمینه صنایع شیمیایی در سطح پایینی قرار داشته است: در سال ۲۰۱۵ کاهش ۱۵ درصد بوده که در زمینه نرخ مبادلات ارزسی روسیه افزایش است. محموله های ارسالی از سوی اتحادیه اروپا نیز کاهش کمی داشته است. (در سال ۲۰۱۵ ،۲۲ درصد کاهش بوده در حالی که در سال ۲۰۱۴ همان میزان سال ۲۰۱۳ را حفظ کرده بودند)
 
 
 
 سرمایه گذاری
فعالیت های سرمایه گذاری نیز در نتیجه تحریم ها دستخوش کاهش شده اند. براساس آمار بانک مرکزی روسیه، سرمایه گذاری مستقیم خارجی اتحادیه اروپا در اقتصاد روسیه در سال ۲۰۱۴، ۴۴ درصد کاهش داشته و در عین حال سرمایه گذاری مستقیم خارجی روسیه در اتحادیه اروپا نیز ۲۱ درصد کم تر شده است.

کاهش فعالیت های سرمایه گذاری عمدتا به دلیل خطرات سرمایه گذاری است که در نتیجه تحریم ها، کاهش قیمت نفت و بی ثباتی روبل ایجاد شده است. به این حال با توجه به اینکه شرایط در سال ۲۰۱۵ باثبات تر شده است، سرمایه و پروژه های متوقف شده مجددا بازیابی شدند. کاهشی که در سال ۲۰۱۴ رخ داد تا پایان سال ۲۰۱۵ کم تر خواهد شد (براساس اطلاعات ۱۰ ماهه، سرمایه گذاری سال ۲۰۱۵، تقریبا هم تراز با سطح سال ۲۰۱۴ بوده است.)

از دید روسی نیز فعالیت در کشورهای اتحادیه اروپا در درجه نخست بخش انرژی را هدف قرار داد. برای مثال در سال ۲۰۱۴-۲۱۰۵، روسنفت ۱۶ درصد از پالایشگاه توتال در آلمان را خریداری کرد. علاوه بر آن این مساله در بخش دارویی، ساخت و ساز و هسته ای نیز حضور دارد.
 
 
 
پروژه های مشترک خصوصا موارد بلند مدت با حجم چشم گیر سرمایه گذاری به طور سنتی به عنوان نوع باثبات تر تعامل اقتصادی در نظر گرفته می شوند. بحران فعلی در روابط روسیه و اتحادیه اروپا منجر به تعطیلی و یا توقف برخی پروژه های بلند مدت شده است: پروژه سوت استریم متوقف شده و همکاری مشترک توتال و لاکاویل برای توسعه تاسیسات شیل بازنفت[1] نیز متوقف شده است.

اما اکثر پروژه های درحال اجرا همچنان مشغول به کار هستند و اغلب در بخش انرژی دیده می شوند. برای مثال رویال داچ شیل قرارداد بلند مدت با نواتک در سال ۲۰۱۵ برای گاز طبیعی مایع امضا کرد.

اغلب پروژه های مشترک فعلی که تحریم ها تاثیری بر آن ها نداشته را می توان در صنایعی نظیر مهندسی مکانیک، انرزی هسته ای، شیمیایی و خرده فروشی یافت. شرکت های اتحادیه اروپا نیز تولیدات جدید در روسیه را در سال ۲۰۱۵ آغاز کرده اند و ظرفیت های موجود را افزایش داده و سهام خود را در دارایی های روسیه بالا برده اند. بنا به دلایل متعددی شرکت های اروپایی قراردادهای خود را حفظ کرده و حتی سطح همکاری با شرکای روسی خود را در شرایط سخت اقتصادی افزایش داده اند.

نخست اینکه شرکای اروپایی بر بازارهای روسی تمرکز داشته و کار در آن را در شرایط دشوار تجربه کرده اند.

دوم اینکه در  زمینه شرق محوری روسیه و افزایش رقابت برای کسب بازارها در دنیا، سرمایه گذاران اتحادیه اروپا نی مخواهند پل های پیش رو را تحت فشار شرایط مختلف بازار از بین برند چراکه ترس ازدست دادن بازار روسیه در بلند مدت را دارند.

سوم اینکه شرایط مبادلات روبل، احتمالات جدیدی را برای صنایع صادرات محور در روسیه ایجاد می کند. تعدادی از تولیدکنندگان از کشورهای اتحادیه اروپا نیز از این روند سود می برند.

  برآوردهای خسارات و چشم اندازهای آینده

اقتصاد روسیه به طرز چشم گیری از تحریم های غربی تاثیر گرفته و نتایج و خسارات آن نیز در نتایج اقتصادی دو سال گذشته قابل مشاهده است. خساراتی که از سوی تحریم های مالی منتج شده دردناک ترین عامل برای اقتصاد روسیه هستند که چشم انداز سرمایه گذاری و توسعه را کاهش داده اند.

ساختار صادرات سرمایه نیز تحت تاثیر بازپرداخت بدهی های خارجی قرار دارد. تا پایان سال ۲۰۱۵، بدهی خارجی خالص بخش بانکداری روسیه به ۵۶.۶ میلیارد دلار رسید که این رقم در سال ۲۰۱۳ ۱۳.۷ میلیارد دلار بود. کل بدهی خارجی روسیه در سال ۲۰۱۵-۲۰۱۴ بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار بوده است. بیش از ۹۰ درصد این بدهی به شرکت ها تعلق دارد.

مشکل دیگری که در نتیجه تحریم های اروپایی به وجود آمده، دشواری های احتمالی برای اکتشاف نفت خصوصا در حوزه تخلیه و شیل است.تاثیر اصلی بر اقتصاد روسیه، در میان مدت پدیدار خواهد شد. براساس برآوردهای صورت گرفته، کاهش تولید نفت و گار در روسیه که در نتیجه تحریم های اتحادیه اروپا و امریکاست حدود ۳ تا ۵ درصد است.

بررسی تاثیر تحریم های اعمال شده بر صنایع نظامی و همچنین همکاری با شرکت های روسی در صنایع مربوطه دشوار است. بدون شک تحریم ها، روسیه را از فرصت های بسیاری برای مدرن سازی اقتصاد محروم می کند و حرکتی که برای مقابله با بحران ساختاری فعلی در پیش گرفته را کند می سازد.

با بررسی رابطه تحریم ها با وخامت شرایط اقتصادی در روسیه می توان اینگونه نتیجه گرفت که تحریم ها تنها مسول حدود یک سوم کاهش بوده اند. سایر علل به مشکلات ساختاری داخلی و شرایط بازار جهانی انرژی بازمی گردد. آمارها نشان می دهد که در زمان کمتر از دو سال که از تحریم ها می گذرد، اکثر کشورهای اتحادیه اروپا شاهد رشد صادرات کشاورزی خود بوده اند. این مساله برای اقتصادهای بزرگ درست تر است: صادرات بریتانیا و اسپانیا در سال ۲۰۱۵ در مقایسه با سال ۲۰۱۳ حدود ۱۵ درصد رشد داشته درحالی که صادرات هلند و آلمان ۱۰ درصد افزایش داشته اند.

تنها کسانی که ضرر بردند کشورهای حوزه بالتیک بودند ( کاهش در استونی، لیتوانی و لتونی در سال ۲۰۱۵ در مقایسه با سال ۲۰۱۳ ۲۲، ۲۵  و ۳۳ درصد بود)، فنلاند (۳۲ درصد) و لهستان (۲ درصد) کاهش داشتند. این کشورها، شرایط سختی را در یافتن بازارهای جایگزین برای محصولات خود تجربه کردند. در این میان فنلاند توانست با یافتن راهی بخشی از محصولات لبنی خود را به قلمرو روسیه منتقل کند و بدین ترتیب ظرفیت های تولیدی موجود را تقویت بخشد.
 
(Source: Eurostat)
 
 چشم انداز آینده روابط تجاری روسیه و اتحادیه اروپا 

با دوسال زندگی تحت فشار تحریم میتوان نتیجه گرفت که قربانیان این امر هر دو اقتصاد بودند، اما خسارت به روسیه از نظر کیفی و کمی  بیشتر و چشمگیر بوده است. تحریم ها نقطه عطفی در روابط اقتصادی بین اتحادیه اروپا و روسیه نبوده اند. بلکه بنا بود تغییراتی که در پایان سال ۲۰۱۲ آغاز شد را سرعت بخشند. تغییراتی نظیر: کاهش بازار داخلی روسیه، کاهش منابع نفتی و سایر منابع خام که در نتیجه شرق محوری روسیه بوده و توقف و یا تعلیق پروژه های سرمایه گذاری.

بحران فعلی مشکلات موجود را در روابط بین اتحادیه اروپا و روسیه  برجسته کرده، اما در همین حال سطح واقعی از وابستگی اقتصادها به یکدیگر را نیز نشان داده است. در آینده نزدیک می توان انتظار کاهش بیشتر روش های سنتی همکاری اقتصادی بین روسیه و اتحادیه اروپا ، بازسازی روابط تجاری روسیه و اروپا و ظهور روابط جدید بین شرکت ها در روسیه و اروپا را داشت.
منبع: دیدبان روسیه

آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir