بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 22 خرداد 1395      13:40

طرح بخش خصوصی برای «تعطیلات آخر هفته»

اقتصاد ایرانی: محسن جلال پور، رئیس اتاق بازرگانی ایران از ارائه طرحی با موضوع «تعطیلی جمعه- شنبه به جای تعطیلی پنج شنبه - جمعه» برای تصویب به مجلس خبر داد. چندی پیش نیز اعضای «اتاق بازرگانی تهران» پیشنهاد مشابهی را مطرح و بر لزوم توزیع یکنواخت تر روزهای تعطیل در کل سال تاکید کرده بودند. در حالی که بررسی این موضوع پیش تر به کمیسیون های اتاق بازرگانی تهران محدود بود، اکنون به نظر می رسد این بحث در سطوح بالاتری در گرفته است. بررسی ها نشان می دهد ایران یکی از معدود کشورهای جهان است که فقط یک روز تعطیلی در هفته دارند و بسیاری از کشورهای مسلمان هم که در گذشته روزهای «پنج شنبه و جمعه» را به عنوان دو روز تعطیلی هفتگی خود انتخاب کرده بودند، در سال های گذشته به منظور هماهنگی بهتر در ارتباط های بین المللی، دو روز تعطیلی خود را به «جمعه و شنبه» تغییر دادند که آخرین این کشورها هم «افغانستان» بود. در صورت تعطیلی روزهای پنج شنبه، ایران تنها کشوری خواهد بود که تعطیلات پایان هفته آن روزهای پنج شنبه و جمعه را در بر می گیرد و با توجه به تعطیلی روزهای شنبه و یکشنبه در اکثر کشورهای دنیا، روند تجارت جهانی ایران از روزهای پنج شنبه تا یک شنبه، یعنی چهار روز، با اختلال مواجه خواهد شد.

ساماندهی تعطیلات برای بهره وری

براساس آمار سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، تعداد ساعات کاری هفتگی در جهان در طول دهه گذشته کاهش یافته است. از سوی دیگر «بهره وری نیروی کار» در سال های اخیر افزایش یافته است. مردم کشور ما با میانگین ۴۴ ساعت کار در هفته، از مردم تمامی کشورهای آسیایی و کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه بیشتر کار می کنند. اما بررسی مرکز پژوهش های مجلس بیانگر «سرانه کار مفید» پایین در ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان است. امری که ریشه در بهره وری پایین نیروی کار در ایران دارد. بسیاری از کارشناسان بهره وری اندک نیروی کار در کشورمان را نقطه ضعف اقتصاد ایران می دانند. «بهره وری نهایی» با افزایش تعداد ساعات کار هفتگی کاهش می یابد. بررسی رابطه بین ساعت کاری و میزان تولید در کشورهای اروپایی عضو (OCED) نیز نشان می دهد که با عبور از مرز ۳۷ ساعت کار در هفته، به ازای یک درصد افزایش در زمان کاری در حدود یک درصد افت در بهره وری اتفاق می افتد. کارمندان پس از بازگشت از تعطیلات، کارآیی بیشتری از خود نشان می‎دهند. مطالعات موردی، بیانگر افزایش بهره وری کارمندان در روزهای پس از تعطیل است. از سوی دیگر بهره وری پس از تعطیلات یک روزه به میزان اندکی افزایش می یابد. آثار فزاینده تعطیلات دو روزه و بیشتر بر عملکرد کارکنان در محیط کار پس از دو تا سه روز از بین می رود. بنابراین برای بهینه سازی تاثیر تعطیلات بر بهره وری نیروی کار باید تعطیلات چندروزه در طول یک سال پراکنده شود.

حرکت به سوی «تعطیلات دوروزه»

بررسی ها نشان می دهد در حال حاضر اغلب کشورهای جهان تعطیلات هفتگی خود را دوروزه کرده اند و روند عمومی در سال های گذشته، به سمت تعطیلات دوروزه هفتگی بوده است. به عنوان مثال، مروری بر اطلاعات موجود از بین ۱۱۴ کشور مورد بررسی، حاکی از این است که از این میان که کشورهای اروپایی و کشورهای با اکثریت مسلمان نیز در بین آنها قرار دارد، سه کشور فقط یک روز تعطیل یعنی جمعه و ۹ کشور فقط یک روز تعطیل یعنی یکشنبه را داشته اند و سایرین، دو روز در هفته را به عنوان تعطیلی رسمی اعلام کرده اند.یکی از ابهامات افزایش تعطیلات پایان هفته در ایران انتخاب روز دوم تعطیلات از میان روزهای پنج شنبه و جمعه است. تا پیش از سال ۲۰۰۸ در اکثر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تعطیلات پایان هفته روزهای پنج شنبه و جمعه بود. اما در نشست سران کشورهای حاشیه خلیج فارس در سال ۲۰۰۸ کشورهای عربی تصمیم به تغییر تعطیلات پایان هفته خود گرفتند. طی ۵ سال تعطیلات پایان هفته تمامی این کشورها به روزهای جمعه و شنبه تغییر پیدا کرد. بررسی آمارهای تجارت بین المللی کشورهای عربی حکایت از تاثیر مثبت انتقال تعطیلی روز پنج شنبه به روز شنبه دارد. بانک AG آلمان تاثیر این تغییر را در حجم معاملات بورس عربستان مثبت ارزیابی کرد. به گزارش بلومبرگ برآورد فرصت ایجاد شده حاصل از این تغییر برای بزرگ ترین اقتصاد عربی ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

پنج شنبه های شبه تعطیل

بسیاری از دستگاه ها و نهادهای عمومی در کشور و به ویژه در تهران، روزهای پنج شنبه تعطیل هستند و در سال های گذشته نیز با تعطیل شدن مدارس و رواج تعطیلی پنج شنبه ها در بین بسیاری از بنگاه های خصوصی، عملا روز پنج شنبه در ایران به شکل یک روز «شبه تعطیل» یا «نیمه تعطیل» درآمده است که اگرچه به صورت «اسمی» یک روز کاری محسوب می شود، ولی در واقع به شکل «رسمی» از دید بسیاری به عنوان یک روز تعطیل در نظر گرفته می شود. معدود بخش هایی هم که در پنج شنبه ها اقدام به خدمات رسانی می کنند مثل بانک ها ساعات کاری محدودی برای نیروهای خود در این روز تعریف کرده اند. به نظر می رسد این موضوع در تهران شدیدتر است و به همین دلیل، در آخرین روز کاری هفته عملا ارتباط ادارات دولتی در شهرستان ها با ستادهای اجرایی پایتخت قطع می شود. از سوی دیگر تعداد مرخصی ها و غیبت ها نیز در روزهای پنج شنبه افزایش می یابد. با توجه به تقسیم وظایف سازمانی بین کارمندان در غیبت یا مرخصی یک کارمند، کارآیی کارمندان مرتبط نیز کاهش خواهد یافت. بنابراین میزان کارآیی در ادارات در روزهای پنج شنبه، در عین داشتن هزینه های یکسان با سایر روزهای کاری هفته کاهش چشمگیری می یابد. امری که نشان می دهد عملا ششمین روز کاری هفته نقشی در افزایش بهره وری ادارات ندارد و مانند بسیاری از کشورها، قابلیت تعطیل شدن را دارد.با این حال، همان طور که تجربه کشورهای مسلمان آنها را به بازنگری در انتخاب دومین روز تعطیل هفته –علاوه بر جمعه- واداشت، بهتر است سیاست گذاران کشور هم در انتخاب دومین روز هفته در کنار جمعه دقت بیشتری به خرج دهند. همان طور که در طرح های اتاق بازرگانی ایران و اتاق بازرگانی تهران –به عنوان نمایندگان فعالان اقتصادی کشور- درج شده، پیشنهاد می شود روز شنبه به جای پنج شنبه به عنوان دومین روز تعطیل انتخاب شود تا ارتباط اقتصاد ایران با کشورهای دیگر هم حفظ شود.

کاهش کارآیی در روزهای نیمه تعطیل

برخی از بررسی های انجام شده در رابطه با تغییر الگوی زمانی کاری در طول هفته مثل پژوهش اخیر موسسه روانشناختی ایلینویز (Illinois نتایج جالبی را نشان می دهد. بر اساس یافته های این بررسی ها، «تغییرات زمانی در الگوی کاری» تا ۳۰ درصد کارآیی نیروی کار را کاهش می دهد. علاوه بر این بر اساس یافته های علوم شناختی (Cognitive science) در دو مرحله شروع کار و پایان کار، تمرکز فعالیت های مغز روی وظیفه تا حدود زیادی کاهش پیدا می کند. بنابراین در شیفت های کاری کوتاه مدت علاوه بر کاهش کارآیی کارمندان، عملا زمان صرف شده برای تطابق کارمندان با شروع و پایان کار درصد بالایی از شیفت کاری را شامل می شود. در ایران معمولا طول شیفت کاری کارمندان در روزهای پنج شنبه ۴ ساعت است. مدت زمان کوتاه کاری در این روز علاوه بر برهم زدن «سیکل طبیعی» و کاهش کارآیی، سبب کاهش توانایی ذهنی و تمرکز کارکنان در درصد بالایی از زمان کاری می شود. فعالیت بسیاری از بخش های اقتصادی در تعامل با یکدیگر شکل می گیرد.

چالش های سازماندهی تعطیلات

به گزارش دنیای اقتصاد، ایران از لحاظ تعداد تعطیلات مناسبتی، در میان تمام کشورهای دنیا در رده دوم قرار دارد. همین امر سبب شده است عده ای با طرح افزایش تعطیلات پایان هفته مخالفت کنند. اما با توجه به تعطیلی دو روزه پایان هفته در بسیاری از کشورهای دنیا، ایران از لحاظ تعداد کل تعطیلات در طول یک سال، کمترین میزان تعطیلات را در میان کشورهای دنیا دارد. در زمینه افزایش تعطیلات پایان هفته مهم ترین چالش پیش روی هزینه اقتصادی است. میزان هزینه اقتصادی افزایش تعطیلات به ساختار اقتصادی کشور بستگی دارد. به عقیده کارشناسان، بیش از نیمی از بخش های اقتصاد از افزایش تعطیلات متضرر نمی شوند. از سوی دیگر افزایش تعطیلات صرفه جویی در مصرف انرژی، تسهیل پدیده خود پالایندگی هوا، تحریک فزاینده بهره وری، رونق گردشگری و افزایش سلامت روانی جامعه را در پی خواهد داشت. در رابطه با انتخاب دومین روز تعطیل و کاهش تعطیلات مناسبتی چالش های فرهنگی و مذهبی نیز در مسیر قانون گذاران قرار دارد. بخش عمده ای از تعطیلات ایران را تعطیلات مذهبی تشکیل می دهد.

اساس این تعطیلات بر پایه تقویم قمری است. با توجه به تغییرات سالانه مناسبت قمری روزهای تقویم شمسی، لزوم استفاده از برنامه ریزی متغیر سالانه برای سازماندهی روزهای تعطیل در کوتاه مدت ناگزیر است. کارشناسان عقیده دارند که برای برنامه ریزی بلندمدت تعطیلات باید ابتدا تعداد تعطیلات پایان هفته را افزایش داد و سپس به تعدیل تعطیلات مناسبتی پرداخت.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir