ایران دیجیتال؛ تحقق یک نیاز جهانی

اقتصاد ایرانی: هفدهم ماه مه میلادی روز جهانی مخابرات و ارتباطات نام دارد که در تقویم سال خورشیدی مصادف با بیست و هفتم اردیبهشت ماه به نام روز ارتباطات و روابط عمومی ثبت شده است.
امسال برای نخستین بار همزمان با روز جهانی ارتباطات، سامانه ای رونمایی شد که یک گام دیگر ایران را به هدف دیجیتالی شدن نزدیک کرد.
به گزارش ایرنا، راه اندازی درگاه ملی خدمات دولت هوشمند که بیست و ششم اردیبهشت امسال و در آستانه روز جهانی ارتباطات انجام شد گام ارزشمندی است که با تحقق دولت الکترونیک، دستیابی به ایران مبتنی بر ابزارهای پیشرفته و دیجیتال را رقم می زند.
روند دیجیتالی شدن ایران از زمان ورود نخستین دستگاه تلگراف و تلفن به کشور آغاز و اکنون با تحقق دولت الکترونیک می رود تا درخشان ترین روز های خود را سپری کند.
تارنمای اینترنتی (تبیان) نوزدهم اسفند ماه سال ۱۳۸۷ در مطلبی ذیل تاریخچه ورود تلفن به ایران آورده است:تلفن چهاردهم فوریه سال ۱۸۷۶ به دست «الکساندر گراهام بل» اختراع و ۱۱ تا ۱۲ سال بعد به ایران وارد شد.
دانشنامه ها نوشته اند:تلفن نخستین بار دردستگاه دولتی ایران و در عصر ناصری به راه افتاد اما اعطای نخستین امتیاز تلفن و رواج آن در عصر مظفری بود.

* ایران و پدیده ای به نام اینترنت 
گرچه ورود اینترنت به ایران به سال ۱۳۷۰ برمی‎گردد اما کاربرد این فناوری نوظهور به شکل گسترده در سال های اخیر رخ داده است.
تارنمای اینترنتی (وسوم وب) در مورخ ۱۶ اسفند ۱۳۹۱ در مطلبی با عنوان تاریخچه اینترنت در ایران آورده است:«حدود ۲۳ سال پیش یک ایرانی که کارمند دانشگاه برکلی کالیفرنیا بود نخستین رایانه را به نام تهران به شبکه اینترنت وصل کرد که محتوای آن مطالبی درباره ایران بود.» 
وی در سال ۱۳۷۲ نخستین پایگاه اطلاعات و منابع ایرانی را در وب مستقر می کند که جزء نخستین وب سایتها و وب سرورهای خارج از اروپا محسوب می شود.
آن سالها کسی تصور امکان تجارت، خرید و فروش، پرداخت وجه، آموزش و بسیاری از کاربردهای کنونی را بر بستر اینترنت نداشت و تنها استفاده اینترنت تبادل نامه الکترونیکی (ایمیل) بود.
ثبت دامنه ملی «دات آی آرIR«.  در سال ۱۳۷۲ یکی از اقدام های موثر در قلمرو اینترنت ایرانی بود که توانست مشخصه ای تعیین شده ای را برای هویت ایران در فضای اینترنت شکل دهد.
نخستین فهرست ایمیل ایرانی با موضوع ورزشی در سال ۱۳۷۲ به راه افتاد تا نخستین طومار ایرانیان در شبکه اینترنت راه‎اندازی شود و هزاران ایرانی از سراسر دنیا بتوانند در مورد اخبار و حوادث ورزشی ایران تبادل نظر کنند.
اقدام مهم دیگر در سال ۱۳۷۲ تدوین و انتشار نسخه فارسی مرورگر اینترنتی «موزاییک» بود تا کاربران ایرانی بتوانند متن فارسی را در وبسایت‎ها به نمایش درآورند که پس از این اقدام محتوای روزنامه همشهری برای نخستین بار به زبان فارسی روی وب قرار گرفت.
نخستین مجله اینترنتی ایرانی در سال ۱۳۷۴ در وب منتشر شد و در همین سال نیز مجلس شورای اسلامی تاسیس شرکت امور ارتباطات دیتا را زیر نظر شرکت مخابرات ایران تصویب کرد تا تصدی توسعه خدمات دیتا در سطح کشور به‏طور انحصاری در اختیار این شرکت قرار گیرد.
براساس آمارهای جهانی شمار کاربران اینترنت در ایران در سال ۱۳۷۵ نزدیک دو هزار نفر بود که با توجه به سرعت دسترسی پایین و پهنای باند چند بیت در ثانیه فقط به ارسال و دریافت ایمیل موفق می شدند.

* نقش دولت ها در توسعه فناوری های نوین 

محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم بارها از بی مهری دولت های نهم و دهم درباره روند توسعه فناوری های ارتباطی گلایه کرده است.
وی سال ۱۳۹۴ در همایش بانکداری الکترونیک گفته بود:« در دولت های نهم و دهم تنها سه میلیون نفر به اینترنت دسترسی داشتند.»
در همین پیوند، «رمضانعلی سبحانی فر» عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در روز یکشنبه ۲۶ اردیبهشت امسال در مراسم تقدیر از برگزیدگان جشنواره ششم ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: «دولت های نهم و دهم به ارتباطات و فناوری اطلاعات اعتقادی نداشتند و بر همین اساس دنبال از بین بردن آن بودند.» 
نماینده مردم سبزوار در نهمین و دهمین دوره مجلس شورای اسلامی به بی توجهی دولت های نهم و دهم برای راه اندازی شبکه ملی اطلاعات اشاره کرد و افزود: عزمی در این دو دولت برای راه اندازی دولت الکترونیک وجود نداشت.
وی ابراز امیدواری کرد با تلاش های دولت یازدهم بزودی شبکه ملی اطلاعات ایران راه اندازی شود.
نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی درباره اقدام دولت دهم برای انحلال وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات یادآوری کرد: مجلس شورای اسلامی با آگاهی از پیشران بودن این بخش مانع انحلال شد.
سبحانی فر افزود: ارتباطات و فناوری اطلاعات در این دوسال اخیر رشد چشمگیری داشته و امید است این روند ادامه یابد.
با روی کار آمدن دولت یازدهم از سال ۱۳۹۲، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف شد هرچه زودتر نسل سه و چهار تلفن همراه را در کشور گسترش دهد و پهنای باند اینترنت را نه فقط برای منازل بلکه برای تلفن های همراه افزایش دهد.
مروری بر فعالیت بیش از ۳۲ ماهه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می دهد تلاش های صورت گرفته همسو با فرایند توسعه کشور در عرصه فناوری های نوین بین المللی بوده است.
افزایش پهنای باند داخل از ۶۲۴ گیگابیت برثانیه به چهار هزار گیگابیت برثانیه، افزایش پهنای باند اینترنت بین الملل از ۷۲ گیگابیت برثانیه به ۲۷۶ گیگابیت برثانیه، توسعه شبکه فیبر نوری از۵۱ هزار کیلومتر به ۵۷ هزار کیلومتر، ارتقای ترانزیت ترافیک بین الملل از ۱۱۶ گیگابیت برثانیه به ۳۶۴ گیگابیت برثانیه، افزایش شمار کاربران اینترنت پرسرعت (ثابت و همراه) از سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر به ۳۰ میلیون کاربر، رشد ظرفیت ذخیره سازی محتوای بومی در داخل کشور از ۵۰ درصد به ۷۰ درصد از اقدام های دولت یازدهم در این زمینه بوده است.
افزایش شمار پایگاه داده اصلی متصل به شبکه ملی اطلاعات از صفر به پنج مورد، راه اندازی نهضت تولید محتوا و حمایت از فعالیت شبکه های اجتماعی داخلی، اجرای نظام جامع امنیت شبکه ملی اطلاعات و هوشمندسازی مدیریت محتوای فضای مجازی برای صیانت اجتماعی فرهنگی، ساخت مرکزهای هم مکانی، راه اندازی مرکز تبادل ترافیک اینترنتی کشور و کاهش تعرفه خدمات اینترنتی ارائه شده توسط شبکه ارتباطات زیرساخت، کاهش شکاف در برخورداری از خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات بین مناطق شهری و روستایی از طریق توجه ویژه به روستاها با سرمایه گذاری دولت و استفاده از توان بخش خصوصی و تامین اینترنت برای ۱۸ هزار روستا و آبادی را از دیگر تلاش های دولت یازدهم برای گسترش ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور می توان نام برد.
از دیگر اقدام ها در طول بیش از ۳۲ ماه فعالیت دولت یازدهم ایجاد مرکز ملی تبادل اطلاعات برای توسعه زیرساخت های دولت الکترونیک که تاکنون ۱۰۰ دستگاه اجرایی به آن متصل شده اند و شناسنامه خدمات ۶۷ دستگاه به تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات رسیده است، اجرای پروژه سیگنال رسانی زمینی به ایستگاه های صداوسیما در ۱۳۵ نقطه با پیشرفت ۸۰ درصدی برای اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی و کاهش وابستگی به خدمات مبتنی بر ماهواره های خارجی است.
تعریف و ایجاد مرحله نخست شبکه اصلی ارتباطی بومی با عنوان شبکه توانا با تامین تجهیزات ۱۰۰ درصد بومی از طریق بخش خصوصی و تضمین خرید خدمت، برقراری رومینگ ملی بین اپراتورهای همراه کشور و اتمام طرح هم کدسازی تلفن ثابت استان های کشور، آزادسازی و رفع انحصار در استفاده از فناوری های نوین برای ارائه خدمات تازه و افزایش خدمات مبادله ارتباطات پرسرعت و پر ظرفیت بربستر تلفن همراه در سراسر کشور، یکپارچه سازی پروانه ها برای ارایه خدمات پهن باند به صورت ثابت و صدور پروانه ارتباطات ثابت (FCP)، افزایش سطح موثر جغرافیایی پایش فرکانس از ۳۵ درصد به ۵۴ درصد و افزایش قابلیت پایش فضای فرکانسی از ۲۶.۵ گیگاهرتز به ۱۱۰ گیگاهرتز از دیگر تلاش های دولت یازدهم است.
توسعه خدمات نوین پستی از هشت به ۲۲ مورد و افزایش سهم درآمدی این خدمات از کل درآمد پستی از دو درصد به ۸.۴ درصد، راه اندازی پایانه های فروش(pos)  روستایی از ۱۳ هزار دستگاه به ۵۶ هزار دستگاه و ایجاد صندوق تامین مالی خرد روستایی از صفر به ۸۵۹ مورد، فعال سازی سامانه ۱۹۵ و کاهش متوسط زمان پاسخگویی به شکایت های دریافتی از ۱۸۵ روز به ۹ روز، توسعه اینترنت اشیا در کشور از جمله مهمترین گام های وزارت ارتباطات در این مسیر بوده است.
پیش از این وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفته بود: این وزارتخانه همگام با دولت در مسیر کاهش شکاف دیجیتالی بین شهرها و روستاها حرکت می کند.
واعظی تاکید کرده بود ملت ایران در هر نقطه ای که باشند، حقوق یکسان دارند و دولت نیز متعلق به همه ملت ایران است وخود را خدمتگزار ملت می داند.

** فرجام سخن 

رهبر معظم انقلاب امسال را به نام «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» معرفی کرده اند و به نظر می رسد بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات با توجه به نقش خود در پیشرانی توسعه فرصت های فراوانی برای تحقق این خواسته دارد.
بخشی از اقتصاد مقاومتی به ایجاد عدالت در زمینه برخورداری همه قشرهای مردمی از امکانات کشور ناظر است و بخش دیگر، به گسترش دایره ارتباطات کشور در عرصه بین المللی با ملت ها و دولت های جهان مربوط می شود.
همچنین اشتغال زایی با توجه به فعالیت شرکت های دانش بنیان در سیاست های ابلاغ شده رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره اقتصاد مقاومتی نمایان است.
در همه این محورها، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فرصتی طلایی برای خدمت رسانی و پیشبرد سیاست های اقتصاد مقاومتی دارد و بر همین اساس پروژه های افزایش سطح دسترسی کاربران نهایی به شبکه ملی اطلاعات به ۲۰ مگابیت بر ثانیه و حمایت از توسعه مراکز داده به شبکه توزیع محتوا، پروژه دولت الکترونیک و همراه، پروژه ساخت ماهواره سنجش از راه دور و ماهواره مخابراتی بومی، پروژه ایجاد یک کریدور فناوری اطلاعات و ارتباطات، پروژه دو برابر کردن تولید محتوای داخلی با رویکرد کسب و کار دیجیتال با مشارکت حداکثری بخش خصوصی و سامان دهی منابع کمیاب ملی از قبیل طیف فرکانس را برای تحقق بخشیدن به اقتصاد مقاومتی تعریف کرده است.
هولین ژائو دبیرکل اتحادیه جهانی مخابرات، به مناسبت روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعاتی در پیامی ویژه، شعار انتخابی امسال را ”کارآفرینی های فناوری اطلاعات وارتباطات در خدمت تحول اجتماعی' اعلام کرده است.
ایران با توجه به این که بیش از ۱۷ درصد فارغ التحصیلان دانش آموخته آن در رشته های مرتبط با ارتباطات و فناوری اطلاعات تحصیل کرده اند، می تواند در صورت بهره گیری از این توانایی بزرگ برای توسعه کار آفرینی در کشور و دستیابی به هدف های تعریف شده در چارچوب اقتصاد مقاومتی گام های بزرگی بردارد.
این امر همتی بلند و روحیه ای جهادی می طلبد.