بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 13 ارديبهشت 1395      10:18

تخت‌ِگاز اماراتی‌ها در کلاهبرداری

اقتصاد ایرانی: تحریم های اقتصادی فقط یک حوزه خاص از اقتصاد را تحت تأثیر قرار ندادند. این محدودیت ها حتی حوزه ای مانند واردات خودرو را که بیشترین درآمد را برای تولیدکنندگان خودرو و به ویژه خودروسازان غربی به همراه داشت، با چالش جدی مواجه کردند. در روزگار تحریم ایران، شرکت های خودروسازی مادر ارتباط خود را با ایران قطع کردند و باز هم امارات در نقش واسطه ای برای واردات ایران، وارد میدان شد. جدای از هزینه هایی که این واسطه گری ها به تجار ایرانی تحمیل می کرد، سوءاستفاده ها و کلاهبرداری های گسترده ای نیز دامن گیر آنها می شد. از خورده شدن پول تا قالب کردن خودروی ساده به جای فول آپشن و خودروی تعمیری به جای خودروی نو.

به گزارش شرق، فرهاد احتشام زاده، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو ایران، از واردات واسطه ای خودرو در دوران تحریم می گوید. او از انبوه پرونده های کلاهبرداری ارجاع داده شده به سفارت ایران در امارات خبر می دهد.

واردات خودرو در دوران تحریم به چه صورتی انجام می شد و چه تفاوتی با دوران قبل از تحریم داشت؟

پیش از اینکه تحریم های خودرویی اعمال شوند و واردات خودرو هم مشمول این تحریم ها شود، واردات خودرو مستقیما از طریق شرکت های خودروسازی مادر انجام می شد، اما بعد از اعمال تحریم ها، به دلیل بسته شدن راه های قبلی و قطع ارتباط مستقیم با شرکت های خودروسازی، واردات به صورت غیرمستقیم و از مسیر کشورهای ثالث و حداقل با یک حمل اضافه انجام می شد. در این شرایط، خریدها حتما باید از طریق منابع دست دوم و سوم انجام می شد؛ یعنی شرکت خودروسازی، خودرو را به نمایندگان خود در دیگر کشورها می فروخت و پس از آن واردکنندگان ایرانی می توانستند از این نمایندگی ها و شرکت ها خریداری کنند؛ بنابراین حداقل یک واسطه اضافی بین خریدار ایرانی و تولید کننده خودرو وجود داشت که طبیعتا باعث افزایش هزینه ها هم می شد.

چه هزینه هایی باید می پرداختید؟

از آنجا که امکان حمل مستقیم از کارخانه به ایران وجود نداشت، خودرو لزوما باید غیرمستقیم و حداقل در دو مرحله، از کارخانه به کشور واسط و از آنجا به ایران، حمل می شد. جدای از این، واسطه ها از این مبادله تجاری انتظار سود داشتند و همین مسئله قیمت نهایی خودرو را بالا می برد. بعد از دیِ ٩٤ که دستورالعمل جدید واردات خودرو مطرح شد، شرکت های ایرانی واردکننده خودرو به طرف های خارجی اعلام کردند براساس دستورالعمل جدید کشور، الزاما واردکنندگان باید با شرکت مادر ارتباط مستقیم برقرار کنند. پس از آن برخی از شرکت ها توانستند این ارتباط مستقیم را برقرار کنند و برخی هم هنوز برای برقراری ارتباط مستقیم با تولیدکننده اصلی خودرو مشکل دارند و این خودروسازها نیز هنوز سیاستی برای ارتباط مستقیم با ایران ندارند.
در این وضعیت، دستورالعملی برای عبور از این شرایط تدوین شد تا اگر شرکت مادر مستقیما با ایران کار نمی کند، این قابلیت وجود داشته باشد که این ارتباط از طریق شرکت ها و اشخاص ثالث برقرار شود و نمایندگی این خودروسازان از طریق نمایندگان و دفاتر و شعب آنها در کشورهای ثالث به ما اعطا شود. این اعطای نمایندگی ها منطقا باید با هماهنگی شرکت مادر باشد، اما بسیاری موارد نیز با هماهنگی نبوده و شرکت ثالث برای استفاده از بازار ایران، اقدام به اعطای نمایندگی به شرکت ایرانی می کرد. وزارت صنعت، معدن و تجارت در دستورالعمل جدید واردات خودرو مقرر کرد در حوزه کالاهای سرمایه ای، به شرکت هایی گواهی داده شود که با شرکت مادر ارتباط مستقیم داشته باشند، اما در مقطعی که دوران گذار از تحریم است، شرکت هایی هستند که برخی با اطلاع و برخی بدون اطلاع شرکت مادر، نمایندگی خودروسازان هستند و به صورت غیرمستقیم فعالیت می کنند. حالا براساس سیاست های وزارت صنعت، با هدف شفاف سازی، به تمام کسانی که به صورت غیرمستقیم نمایندگی گرفته اند، اخطار داده شده است که در زمانی محدود، وضعیت ارتباط خود با شرکت مادر را مشخص کنند. طبیعتا در مواردی که اعطای نمایندگی بدون اطلاع شرکت مادر بوده، شرکت خودروساز تعهدات گارانتی و خدمات پس از فروش را نمی پذیرد و در مواردی که شرکت مادر بر فرایند اعطای نمایندگی نظارت داشته است نیز باید برای حضور قطعی و مستقیم در ایران یا ترک آن، تصمیم گیری کند.

در دوران تحریم از طریق کدام کشورها اقدام به واردات واسطه ای خودرو می کردیم؟

در دوران تحریم ها بیشترین واردات غیرمستقیم ایران برای همه کالاها، کشور امارات بود و هست. در حقیقت این کشور بیشترین سود را از تحریم ایران برد؛ از حمل غیرمستقیم کالا به ایران به سود بالایی رسید و تراز تجاری بسیار مثبتی با ایران پیدا کرد. البته عمده ترین واسطه ایران در واردات خودرو، امارات بود و کشورهای حاشیه خلیج فارس یعنی کویت، قطر، اردن و عربستان هم سهم بسیار کمی داشتند.

سود دریافتی این واسطه ها در معامله فروش خودرو به ایران چقدر بود؟

بسته به مدل خودرو و بسته به شرایط، حجم سفارش و مقطع زمانی سفارش، درصدها کم و زیاد می شدند و تقریبا بین سه تا هشت درصد به قیمت نهایی خودرو اضافه می شد.

کشورهایی هم بودند که مستقیما از آنها خودرو بخریم؟

بسیار کم بودند. شاید در حد یک یا دو شرکت این کار را می کردند اما از سال گذشته که دستورالعمل جدید واردات خودرو اجرائی شد و الزاما خودرو باید با پایبندی کامل به مقررات و قوانین کشور، تحت استانداردهای اروپایی وارد شود، بسیاری از شرکت های واردکننده خودرو با شرکت های خودروساز ارتباط مستقیم برقرار کردند. البته شرکت هایی نیز هستند که هنوز ارتباط مستقیم ندارند و پیگیر شفاف کردن وضعیت نمایندگی هستند.

در خرید واسطه ای خودرو با توجه به تحریم نقل وانتقال پول از طریق شبکه بانکی، جابه جایی وجوه مورد نیاز برای واردات خودرو چگونه انجام می شد؟

خودرو از سال ٩١ به بعد مشمول دریافت ارز دولتی نیست. از دیگرسو، استفاده از ال سی ایرانی در کشورهای حاشیه خلیج فارس اصلا امکان پذیر نبود و حالا هم کماکان برای بسیاری از آنها میسر نیست. در این شرایط نقدینگی واردات خودرو عمدتا با خرید ارز آزاد و انتقال آن از طریق صرافی ها و شرکت های صرافی متعلق به بانک ها انجام می شد.

به صورت چمدانی هم ارز انتقال می دادید؟

نه. باید منشأ تأمین ارز خودرویی که خریداری می شود مشخص باشد. ارز آزاد از طریق صرافی ها و صرافی بانک ها تهیه و منتقل می شد.

چقدر برای این جابه جایی کارمزد پرداخت می کردید و این کارمزدها در انتقال پول از طریق سیستم بانکی در دوره پیش از تحریم چه میزان بوده است؟

کارمزدها متغیر بوده اما به طور متوسط بین سه تا هشت درصد نیز بابت این انتقال وجه کارمزد پرداخت می شد. قبل از تحریم ها، ارز از طریق سیستم بانکی و با درصد کارمزد متعارف و قانونی سیستم بانکی که بسیار ناچیز بود، انجام می شد.

با احتساب هزینه هایی که برای انتقال ارز و حمل دوباره خودرو پرداخت می کردید، یک خودرو چقدر گران تر تمام می شد؟

در آن دوران باید استانداردهای اروپایی یعنی کلیات الزامات قانونی برای واردات خودرو رعایت می شد اما در برخی موارد به واسطه تنگناهای دوران تحریم قابل چشم پوشی بود که در این شرایط خودروی خریداری شده طبیعتا قیمت پایه کمتری داشت اما درعوض هزینه انتقال وجه و حمل بالاتری به آن تعلق می گرفت که عاقبت قیمت آن را با خودرو قبل از تحریم ها برابر می کرد. در شرایط پساتحریم، خودروی وارداتی باید مطابق تمامی قوانین و مقررات جاری ایران باشد و قیمت پایه بالاتری دارد اما حمل دوباره و انتقال وجه با هزینه کمتری انجام می شود و باز هم قیمت تغییری نمی کند. درمجموع تفاوت قیمتی عمده ای در بهای نهایی وجود نداشته و فقط سطح مشخصات، استانداردها و الزامات قانونی تغییر می کرده که حالا کاملا منطبق با شرایطی است که قوانین کشورمان مشخص کرده است.

منظور من این است که فرضا خودرویی که  ٥٠ هزار دلار فروخته می شد در دوران تحریم و قبل از آن با چه قیمتی تمام می شد؟

در دوران تحریم این خودروی ٥٠ هزاردلاری که خریده می شد به دلیل اینکه مستقیما برای بازار ایران تولید نشده بود، دارای استانداردهای پایین تری بود و قیمت پایه کمتری داشت، اما هزینه های نقل و انتقال پول و حمل خودرو این تفاوت را پوشش می داد. قبل از تحریم هم خودرو به سفارش ما درست می شد و قیمت بالاتری داشت، اما دیگر هزینه ای برای حمل دوباره و نقل و انتقال پول به آن اضافه نمی شد.

یعنی در دوره تحریم استاندارد و کیفیت خودروها پایین آمد و قیمت ها هم افت کرد، اما با هزینه های تحمیل شده قیمت نهایی آنها ثابت ماند.

لزوما نمی توان گفت کیفیت کاهش یافته است، بلکه سطح انتظارات کاهش پیدا کرد؛ چراکه الزامات ایمنی، قانونی و استاندارد را نمی توان کاهش داد. این الزامات باید رعایت می شد، اما سخت گیری در رعایت همه موارد کاهش پیدا کرد.

در این شرایط کلاهبرداری هم می شد؟

تاجران بسیاری هستند که پولشان در این فرایند «خورده» شده است؛ تا جایی که چندی پیش سفارت ایران در امارات هم به خریداران خودرو هشداری داد مبنی بر اینکه موارد شکایت کلاهبرداری در خرید خودرو که به سفارت ایران ارجاع داده شده، بسیار زیاد شده است و خریداران باید احتیاط کنند. کلاهبرداری و مشکل زیاد بوده؛ چراکه در فرایند خرید واسطه ای خودرو، ابتدا باید پول انتقال پیدا می کرد تا خودرو ارسال شود و بسیاری تاجران در این فرایند با ضررهای هنگفتی روبه رو شدند.

متضررها از وارد کنندگان خودرو بودند یا از اشخاص؟

معمولا اشخاص بودند. برای اینکه واردکنندگان خودرو را به صورت عمده از نمایندگان رسمی و تحت نظارت شرکت مادر خرید می کنند.

اینها واقعا کلاهبرداری بوده اند یا طولانی شدن پروسه خرید خودرو این مشکلات را ایجاد کرده است؟

قطعا می توانیم بگوییم کلاهبرداری است. به عبارتی اینها سوءاستفاده از شرایط ما بوده که مجبور بودیم خودرو را به صورت غیررسمی تأمین کنیم و طبیعتا تهیه غیررسمی هر کالایی هزینه و ریسک بیشتری دربر دارد.

پیگیری این کلاهبرداری ها نتیجه ای هم داشته است؟

تا جایی که من اطلاع دارم رسیدگی به موارد قبلی هنوز در جریان است، اما از اینکه چقدر به نتیجه رسیده اند، اطلاع ندارم.

حجم این کلاهبرداری ها چه مبلغی بوده است؟

متأسفانه از رقم ها اطلاعی ندارم.

به کلاهبرداری های امارات اشاره کردید. در دیگر کشورها چه سوءاستفاده هایی می شد؟

در بیشتر کشورها سوءاستفاده و کلاهبرداری شده است. نصب آپشن غیراستاندارد و فروش خودروهای تعمیراتی به اسم خودروهای نو، از مواردی بوده است که به دفعات با آن روبه رو می شدیم. گزارش های زیادی در این زمینه هست و سازمان حمایت از مصرف کنندگان آمار تمام این اتفاقات را دارد.

یعنی خودروی کارکرده و تعمیر شده را به عنوان یک خودروی صفر کیلومتر قالب می کردند؟

خودروهایی بوده اند که در همان ابتدای استفاده ایرادهایی داشته اند و واسطه ها پس از تعمیر آنها را به عنوان خودروی نو به خریداران انداخته اند.

کدام کشور بیشترین تخلف را داشته و خودروهای تعمیری به ایران فروخته است؟

هیچ قاعده ای ندارد؛ اما از آنجا که بیشترین خودروهای وارداتی از طریق امارات بوده طبیعتا بیشترین حجم تخلفات هم در این کشور افتاده است.

ترفندهای واسطه های فروشنده خودرو در قبال خریداران ایرانی، چه بوده است؟

مهم ترین اتفاقی که می افتاد افت کیفیت محصولات بود. بسیاری از اینها استانداردها و الزاماتی را که باید رعایت می کردند پوشش نمی دادند. برای نمونه خودروی تک ایربگ را به اسم خودرو فول ایربگ می فروختند و بعد از تصادف مشخص می شد این آپشن صرفا یک درپوش بوده است. خودروهایی هم بوده که به صورت استاندارد آپشن های زیادی روی آنها نصب نبوده است اما در همان کشور واسط، خودرو را بزک می کردند و با نصب غیرتخصصی این آپشن ها به قیمت بالاتر می فروختند و عملا باعث ایجاد خلل در سیستم خودروها و بروز تصادف ها می شدند. مواردی بوده که این موضوع باعث تصادف شده و علت هم نصب غیرتخصصی آپشن ها بوده است.

آیا امکان این وجود نداشت که مشخصات اصلی خودرو از کارخانه پیگیری شود؟

نمایندگی ای که به سیستم شرکت مادر دسترسی دارد و خودرو را می خرد، دقیقا اطلاع دارد خودرو چه مشخصاتی باید داشته باشد و مطمئن است این آپشن ها به صورت استاندارد از کارخانه روی خودرو نصب شده است؛ اما خریدار متفرقه نمی تواند این مسائل را بررسی کند. یکی از مواردی که در بحث ساماندهی واردات خودرو، برای جلوگیری از خسارت مشتری مدنظر قرار گرفت به واسطه همین مشکلات بود، چراکه در این شرایط مشتری خسارت نهایی را پرداخت می کرد و خودرو را گران تر از ارزش واقعی می خرید. ساماندهی واردات خودرو برای این بود که شرکت های مادر با دسترسی به سیستم نظارت، خودروها را تأیید کنند و مسئولیت گارانتی آنها را برعهده بگیرند تا امکان این سوءاستفاده ها به حداقل برسد.

بخش عمده ای از خودروهای وارداتی از کشور کره جنوبی بود. آیا این کشور هم از وضعیت ما سوءاستفاده کرد؟

حجم عمده ای از واردات خودرو های کره ای که در دوران تحریم انجام می شد از طریق شرکت های غیرنمایندگی انجام شده است که در این گونه موارد تقلب و کلاهبرداری هم بیشتر اتفاق می افتاد اما ردیابی این شرکت ها در بازار سخت تر است. ابتدا باید سهم واردات شرکتی و غیرشرکتی را مشخص کنیم تا میزان سوءاستفاده ها هم مشخص شود. چراکه شرکت ها تمام تضامین لازم را داده اند و موظف هستند ١٠ سال خدمات پس از فروش و پنج سال گارانتی را ارائه دهند اما ٨٠ درصد خودروهای برندهای کره ای توسط اشخاص وارد می شد و هیچ الزامی به ارائه این خدمات و گارانتی نداشتند. در این شرایط مشتری در اولین مراجعه به نمایندگی متوجه می شد خودروی آنها از خدماتی که در زمان فروش ادعا می شده است برخوردار نیست.

وقتی خودروساز خودرویی را می فروشد هزینه گارانتی و خدمات پس از فروش را هم بر قیمت نهایی خودرو محاسبه می کند. پس چطور این خودروها وقتی به ایران می رسند فاقد گارانتی هستند؟ 

گارانتی خودرو برای کشور مصرف کننده صادر شده و خارج از آن کشور اعتبار ندارد طبیعتا زمانی که شما از یک کشور ثالث خودرو می خرید از آن گارانتی بهره مند نمی شوید. در اکثر موارد خودروسازان گارانتی بین المللی ندارند و گارانتی آنها خاص کشور مصرف کننده است برای اینکه شرکت، خودرو را برای آن کشور و براساس شرایط و استانداردهای آن کشور تولید کرده است. وقتی کسی بخواهد آن خودرو را به کشور دیگری ببرد که شرایط آن با شرایطی که خودرو برای آن طراحی شده متفاوت باشد طبیعتا خودروساز نمی تواند گارانتی را تقبل کند چراکه این خودرو اصلا برای چنین شرایطی ساخته نشده است.

خودروهایی هم وارد شده اند که دارای گارانتی بین المللی باشند؟ 

در دوران تحریم هیچ کدام از خودروهای وارداتی این نوع گارانتی را نداشته و به دلیل اینکه نمایندگی مستقیمی در کشور نداشتند این نوع گارانتی ها اصلا پوشش هم داده نمی شد.

خب حالا که تحریم ها لغو شده اند شرایط چگونه است، آیا واردات خودرو تسهیل شده است؟ 

نمی شود گفت کاملا تسهیل شده است. خیلی از کشورها هنوز تمایلی به حضور مستقیم در بازار کشور ما ندارند اما بسیاری از کشورها هم درحال حاضر حضور دارند.

چند درصد از برندها حاضر شده اند مستقیما در بازار خودرو ایران حاضر شوند؟ 

فعلا حدود ٦٠ درصد برندها به صورت مستقیم وارد شده اند و الباقی هم مشغول مذاکره هستند و باید دید چند درصد از این مذاکرات به موفقیت می رسد.

آیا در حوزه واردات خودرو هم دلال بزرگ وجود داشته، یا افراد خاصی بوده اند که نقش تعیین کننده داشته باشند؟ 

از آنجا که ما شرکت های وارد کننده خودرو هستیم، به گونه ای درگیر واردات نبوده ایم که بخواهیم به صورت غیرمستقیم از غیرنمایندگی خریداری کنیم. گرچه ما امکان خرید مستقیم از شرکت مادر را نداشتیم اما توانسته ایم از نمایندگی های رسمی و با اطلاع شرکت مادر خودرو تهیه کنیم. برای همین از وجود این مسائل در بازار غیررسمی اطلاع ندارم.

هیچ کمپانی یا فروشنده خاصی مثلا در امارات نبوده که بخش اعظمی از فروش خودرو ها را در اختیار داشته باشد؟ 

طبیعتا نمایندگی های این مناطق بیشترین حجم صادرات را داشته اند و فروشندگان عمده به ایران هم همان نمایندگی های بزرگ بوده اند که با توجه به حجم زیادی که از شرکت می خریده اند، قیمت های مناسب تری نیز داشتند.

به نظر شما در پساتحریم چقدر طول می کشد که ما بتوانیم با خودروسازان کلاس یک جهانی ارتباط مستقیم برقرار کنیم؟ 

این به سیاست هر دو طرف یعنی سیاست شرکت مادر و کشور مبدأ از یک سو و سیاست سرمایه گذاری خارجی کشورمان برمی گردد.

شما سیاستی ندارید؟ 

واقعیت این است که ما سیاست گذار نیستیم بلکه بیشتر تأثیرپذیر سیاست گذاری ها هستیم و سعی می کنیم در تصمیم گیری ها، نقشی که قوانین مشخص می کند را بازی کنیم و بتوانیم مشاوره درستی در این زمینه بدهیم تا مشکلات حل شود و در موضوعات مختلف مانند بحث ساماندهی واردات و به روزرسانی دستورالعمل اعطای نمایندگی و موارد دیگر، سوءاستفاده ها اعلام و راهکار آن نیز ارائه شود.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir