خیز شاهزاده سعودی برای اقتصاد بدون نفت

اقتصاد ایرانی: عربستان سعودی از امروز دوشنبه برنامه تحول اقتصادی و آغاز مرحله عدم وابستگی اقتصاد به نفت را تحت عنوان «چشم انداز عربستان ۲۰۳۰» آغاز خواهد کرد. قرار است بر اساس این طرح عربستان بزرگ ترین صندوق ذخیره ارزی جهان را داشته باشد که بعد از عرضه اولیه ۵ درصد از سهام شرکت ملی نفت آرامکو به عموم، حجم ذخایر این صندوق به ۲ هزار میلیارد دلار خواهد رسید.

به گزارش تعادل، آغاز اجرای این برنامه پس از انجام مصاحبه «بلومبرگ» با «محمد بن سلمان» شاهزاده جوان، جانشین ولیعهد و پسر ملک سلمان اعلام شد. او در این مصاحبه هشت ساعته از لزوم انجام تغییرات در بسیاری از جنبه های زندگی در عربستان خصوصا اقتصاد صحبت کرد. از نقطه نظر بلومبرگ بر خلاف رویه های پیشین این شاهزاده تازه کار «رویاهای دیگری برای کشورش دارد.»

او در این باره گفت که در طول زندگی بر دو مساله مهم یعنی تکنولوژی و خاندان حاکم تکیه داشته است. نسل او نخستین نسلی است که شبکه اینترنت را استفاده کرده و به اطلاعاتشان از طریق مانیتور دست می یابند. او گفت: «ما به روش متفاوتی فکر می کنیم و رویاهایمان نیز متفاوت است.»

محمد بن سلمان در این مصاحبه دولتمردان غربی را «آقای همه چیز» خواند. او فاش کرد که تیم اقتصادی اش به این نتیجه رسیده اند؛ عربستان اگر سیاست های اقتصادی خود را تغییر ندهد اوایل سال ۲۰۱۷ با ورشکستگی کامل مواجه می شود. او گفت: «طرح اقتصادی که قرار است روز دوشنبه ۲۵ آوریل اعلام شود بر تبدیل عربستان از کشوری وابسته به درآمدهای نفتی به کشوری متمرکز است که به درآمدهای غیرنفتی در اقتصاد خود تکیه خواهد داشت. اقدامات زیادی برای ممانعت از ورشکستگی انجام دادیم. ما بودجه را تا ۲۵ درصد کاهش داده و مالیات بر ارزش افزوده را بالا بردیم و همین مساله در کاهش میزان به هدر رفتن ذخایر پولی عربستان که نیمه اول ۲۰۱۵ به ۳۰ میلیارد دلار در ماه رسید، نقش داشته است.» محمد بن سلمان در این مصاحبه گفته است که برنامه او برای آینده اقتصاد عربستان شامل تغییرات گسترده اجتماعی و اقتصادی و تاسیس بزرگ ترین صندوق در جهان است. بر اساس این برنامه صندوق سرمایه گذاری عربستان در حال استخدام بانکداران ارشد جهان برای تبدیل این صندوق به یکی از بزرگ ترین صندوق های ملی جهان است.

این صندوق که حدود ۱۰۰میلیارد دلار سهام در شرکت های داخلی عربستان دارد، هم اکنون در حال همکاری با شرکت بین المللی کرنفری امریکا برای استخدام افراد حرفه یی برای پست هایی مانند بخش دارایی های شخصی، بخش سرمایه گذاری های مسکن، مدیریت ریسک، مدیریت بازار و دیگر پست های مهم این صندوق ملی است.

در حال حاضر، صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان سهام دولتی موجود در شرکت های این کشور را در دست دارد به گونه یی که سهام شرکت های پتروشیمی و همچنین برخی بانک های این کشور در اختیار این شرکت است. قرار است پس از عرضه اولیه سهام شرکت آرامکو در سال ۲۰۱۷ یا ۲۰۱۸ صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان نقش اصلی را در اقتصاد این کشور ایفا کند. بنا به گفته یاسر الرمایان دبیرکل این صندوق سرمایه گذاری عمومی، عربستان قصد دارد تا سهم سرمایه گذاری خارجی خود را از ۵ درصد کنونی به ۵۰ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش دهد. در صورتی که حجم سرمایه این صندوق به 2هزار میلیارد دلار افزایش یابد، این صندوق می تواند بزرگ ترین شرکت های جهان شامل اپل، آلفابت که مالک گوگل است، مایکروسافت و برکشایر هاساوی را که چهار شرکت بزرگ جهان محسوب می شوند را خریداری کند.

یک برنامه برای هزار مشکل

با وجود آنکه این برنامه در مرحله پیش از اجرا قرار دارد اما ترکش های آن پیش از موعد به وزیر آب و برق عربستان اصابت کرده است. پیش از ظهر دیروز روزنامه عکاظ نوشت که پادشاه عربستان در پی شکایت شهروندان در حکمی عبدالله بن عبدالرحمان الحصین، وزیر آب و برق این کشور را برکنار کرد. بر اساس حکم پادشاه سعودی عبدالرحمان بن عبدالمحسن الفضلی، وزیر کشاورزی مامور انجام فعالیت های مربوط به وزارت آب و برق است. دلایل برکناری وزیر آب و برق عربستان مشخص نیست اما به گفته منابع در دوره اخیر شهروندان از افزایش بهای آب شکایت کرده بودند. محمد بن سلمان درباره مصاحبه با بلومبرگ درباره شیوه اصلاح یارانه ها در کشورش گفته بود: «ما گزینه پرداخت مبالغ نقدی را به نیازمندان از جمله قشر پایین دست و متوسط به صورت مستقیم به جای یارانه برق مورد بررسی قرار می دهیم. تاکید می کنم که تعرفه جدید آب به روشی نامناسب اجرایی شده و تصحیح خواهد شد.» روزنامه واشنگتن پست نیز در گزارشی درباره این شاهزاده نوخاسته نوشت: «روز دوشنبه جزییات بیشتری از برنامه عربستان برای جلوگیری از هدر رفت پول و سرمایه منتشر می شود اما سوال اصلی این است که این کشور هر سال چند میلیارد دلار را تلف می کند؟»

بر اساس گزارش های رسیده از عربستان این کشور در سال جدید با کسری ۹۸ میلیارد دلاری رو به روست. اما آخرین گزارش صندوق بین المللی پول حاکی از آن است که این کسری بودجه بیشتر از این است و به چیزی حدود ۱۴۰ میلیارد دلار می رسد. محمد الشیخ، یکی از مشاوران اقتصادی نزدیک به محمد بن سلمان با ادامه روند فعلی اقتصاد این میزان کسری بودجه و هدر رفت سرمایه را برای سال های آینده بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زد.

«اکونومیست» نیز در گزارشی نوشت: «شاهزاده جوانی که قصد دارد، خاورمیانه را به هم بزند شاید بتواند کمی اصلاحات برای کشورش ایجاد کند.» در ادامه این گزارش آمده است که «در حال حاضر انتقادهای جدی متوجه شاهزاده جوان و بی پروایی است که رابطه خصمانه یی با ایران دارد، فرقه گرایی را تقویت می کند و خواهان بر هم زدن تراز مناسبات با امریکاست. حالا با توجه به تغییرات قیمت نفت در ۱۸ ماه گذشته او قصد کرده تا شریان های نفت را در اقتصاد کشورش ببیند و راه جایگزینی برای آن پیدا کند.» تحت فرماندهی محمد بن سلمان عربستان وارد جنگ با کشور یمن شد. اما حالا یک سال پس از شروع این جنگ او به عنوان فرد پشت پرده کشتارهای یمن به بلومبرگ گفت: «ما ایمان داریم که به پایان جنگ بسیار نزدیک شده ایم اگر اتفاقی بیفتد و شکست بخوریم، آماده هستیم.» بر اساس گزارش اکونومیست کلید اصلی تمام واکنش های مبارزه جویانه عربستان در منطقه به ترس از رها شدگی این کشور از سوی امریکا باز می گردد. آل سعود فکر می کند که دلیل اصلی سفر اوباما به ریاض فشار برای این کشور برای قبول قدرت ایران است. اوباما زمانی ترس اصلی را در دل کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد کرد که آنها را «انسان های مفت خور» خواند. همه اینها ضرورت انجام اصلاحات در این کشور را تقویت کرد. اکونومیست در این گزارش بدبینانه پیش بینی کرده است که برنامه اصلاحات اقتصادی عربستان می تواند، نتیجه نگیرد زیرا «شاید عربستان سعودی نفت داشته باشد اما اقتصاد ایران انعطاف پذیرتر است و می داند چطور با شرایط سخت مواجه شود.»