پرداخت یارانه نقدی چه فرصت های اقتصادی را سوزاند

اقتصاد ایرانی: با احتساب مرحله آخر واریز یارانه ها در فروردین ۹۵ هر ایرانی مبلغ دو میلیون و هشتصد و بیست هزار تومان تا کنون یارانه نقدی از دولت دریافت کرده است. شاید این رقم در مقیاس کوچک چندان رقم بزرگی محسوب نشود اما با در نظر گرفتن کلی یارانه نقدی که تا کنون از سوی دولت اختصاص داده شده است شاید بتوان برآورد دیگری داشت. با یک حساب و کتاب ساده می توان مبلغ کمی بیشتر از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان را به عنوان مبلغ کل یارانه نقدی پرداختی از سوی دولت از سال ۸۹ تا کنون به مردم عنوان کرد. یارانه ای که به عقیده بسیاری از کارشناسان هیچ تأثیر محسوسی در زندگی مردم نداشته است و صرفاً با افزایش نقدینگی در جامعه به تورم لجام گسیخته ای که بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در ۸۹ و در سال های بعد به مرز ۴۰ درصد هم رسیده بود، دامن زد. تورمی که اقتصاددانان آن را ظالمانه ترین مالیاتی می نامند که دولت ها از قشرهای فرو دست جامعه می ستانند.
کارشناسان می گویند حتی مبلغ ۴۵ هزار و پانصد تومان یارانه نقدی در سال های بعد ارزش واقعی خود را از دست خواهد داد.

به گزارش ایران، مسعود نیلی مشاور اقتصادی رئیس جمهوری ارزش یارانه ۴۵ هزار تومانی آذر ماه ۸۹ را ۱۹ هزار تومان در اردیبهشت ۹۳ عنوان کرد، مبلغی که عملاً بسیاری از افراد هیچ گونه فعالیت اقتصادی مفیدی نمی توانند از طریق آن انجام دهند.
این مبلغ در خوش بینانه ترین حالت می تواند در یک خانواده ۳ نفره تأمین کننده میزان مصرف بخشی از ارزاق گوشت و میوه یک ماه خانوار باشد. بنابراین بر خلاف پیش بینی های رئیس دولت گذشته مبنی بر اینکه این مبلغ یارانه نقدی را مردم می توانند پس انداز کنند یا از طریق آن سرمایه گذاری انجام دهند نه تنها هیچ کدام قابل تحقق نبود بلکه فشار فزاینده ای را بر مردم از طریق افزایش بار تورمی اقتصاد جامعه ایجاد کرد. با این حال مبلغ ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی، رقمی نیست که براحتی بتوان از آن چشم پوشی کرد. این مبلغ ۵ برابر درآمدهای اختصاصی پیش بینی شده دولت در سال ۹۵ است و همچنین سه و نیم برابر کل بودجه عمرانی در نظر گرفته شده برای سال ۹۵ محسوب می شود. حتی این رقم با هزینه های جاری کل کشور در سال جاری برابری می کند. حتی این مبلغ دو برابر کل درآمدهای مالیاتی پیش بینی شده برای سال ۹۵ به حساب می آید. برای اینکه بدانید با ۲۰۰ هزار میلیارد تومان چه کارهایی می شود در سطوح کلان اقتصادی انجام داد، ادامه گزارش حاضر را مطالعه کنید.

با پول یارانه چه تعداد شغل ایجاد می شود؟

یکی از مهم ترین مشکلات کنونی اقتصادی و اجتماعی کشور مشکل اشتغال است. حجم عظیم فارغ التحصیلان بیکار دانشگاه ها که تبدیل به نیروی ثابت بازار کار شده اند، ضمن اینکه به یکی از معضلات جدی جامعه تبدیل شده است، به چند ده هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری برای حل آن نیاز است.
بر اساس شاخص ارائه شده مبنی بر میزان سرمایه مورد نیاز برای ایجاد هر شغل که ۱۵۰ میلیون تومان عنوان می شود، ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداختی می توانست حدود یک میلیون و ۳۳۰ هزار شغل ایجاد کند. طبق آمار ارائه شده توسط مرکز آمار ایران کل تعداد شغل های ایجاد شده در ۸ سال دولت های نهم و دهم ۵۴۲ هزار شغل بوده است. یعنی حدود ۶۷ هزار شغل در هر سال. روشن است که اگر ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی صرف ایجاد شغل می شد، می توانست بیش از دو برابر کل آمار اشتغال ۸ ساله دولت سابق در کشور اشتغال آفرینی کند.

با پول یارانه چه تعداد کارخانه بزرگ صنعتی احداث می شد؟

اگر متوسط هزینه های ایجاد یک کارخانه بزرگ صنعتی در کشور را در زمینه های مختلف ذوب آهن، نیروگاه، سیمان، ماشین سازی و غیره ۱۰۰ میلیارد تومان در نظر بگیریم، با ۲۰۰ هزار میلیارد تومان پول پرداختی یارانه ها می توانستیم ۲ هزار کارخانه بزرگ صنعتی در کشور احداث کنیم. طبیعی است که هزینه کرد این ۲۰۰ هزار میلیارد تومان در بخش صنعت و تولید کشور، ایران را در زمره یکی از پیشرو ترین و پیشرفته ترین کشورهای صنعتی منطقه قرار می داد.

تحول صنعت پالایشگاه و پتروشیمی با پول یارانه

پتروشیمی یکی از مهم ترین صنایعی است که در سال های اخیر توانسته است درآمدهای ارزی زیادی برای کشور به ارمغان بیاورد. بر اساس اعلام مقامات وزارت نفت، ۶۷ طرح پتروشیمی بزرگ در کشور به ۴۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد.
این مقدار سرمایه گذاری صدها میلیارد دلار درآمد ارزی نصیب کشور می کند. همچنین طبق برآوردهای مقامات وزارت نفت سالانه به ۱۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی برای توسعه و پیشرفت این صنعت بزرگ نیاز است.
نیازی به گفتن نیست که معادل ارزی ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی صرف شده می توانست کل سرمایه گذاری مورد نیاز صنعت پتروشیمی را تأمین کرده و با به سرانجام رساندن پروژه های بزرگ این صنعت، اشتغال هزاران نفر را بیمه کرده و سالانه میلیاردها دلار درآمد ارزی نصیب کشور کرد.
همچنین مطابق برآوردهای کارشناسان با پول پرداختی یارانه ها می توانستیم بیش از ۳۰ پالایشگاه بزرگ ۱۵۰ هزار بشکه ای ایجاد کنیم که هم اشتغال آفرینی زیادی را موجب می شد و هم درآمدهای کلانی را نصیب کشور می کرد.

پول یارانه و گشایش در هزینه های آموزش و پرورش

کل بودجه آموزش و پرورش در لایحه بودجه سال ۹۵ حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان است. با مبلغ ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی می توان بودجه ۸ سال آموزش و پرورش کشور را تأمین کرد. از سوی دیگر طبق مطالعات انجام شده هزینه احداث یک باب مدرسه در کشور به صورت میانگین ۲ میلیارد تومان است و با ۲۰۰ هزار میلیارد تومان می شود ۱۰۰ هزار مدرسه ساخت.
به عبارت دیگر در سال های اخیر یکی از مهم ترین مشکلات فضای آموزش و پرورش کشور کمبود فضای آموزشی بود.
این مهم یکی از اصلی ترین مؤلفه های توسعه در دنیا محسوب می شود این در حالی است که با پول چند ماه یارانه نقدی می شد کاملاً مشکلات کمبود فضای آموزشی کشور را رفع کرد!

تحول در زیرساخت های کشور با پول یارانه

در زمینه ساز و کار های زیر بنایی و ساخت و ساز، یکی از مهم ترین مشکلات کشور در حوزه حمل و نقل کمبود زیرساخت جاده ای و بزرگراهی محسوب می شود. هزینه ایجاد یک کیلومتر بزرگراه در دشت حدود دو میلیارد تومان، در کوهپایه ۵.۲ میلیارد تومان و در مسیرهای کوهستانی چهار تا پنج میلیارد تومان است. اگر عدد حاصل از ضرب میزان یارانه های نقدی در جمعیت دریافت کننده یارانه را برای این کار در نظر بگیریم، با فرض اینکه ساخت هر کیلومتر بزرگراه در کشور به صورت میانگین سه میلیارد تومان هزینه بر می دارد، طی یک ماه می توان هزار کیلومتر بزرگراه ساخت. تنها کافی است بگوییم صرف یارانه های نقدی در حوزه راه سازی می تواند هر ماه ما را صاحب نزدیک به پنج بزرگراه شبیه بزرگراه تهران - قم کند!

مقایسه پول یارانه با هزینه های بهداشتی و درمانی

در بودجه سال ۹۵ بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد تومان هزینه های بهداشتی و درمانی یک سال مردم ایران و همچنین مجموع درآمدهای این بخش پیش بینی شده است. کارشناسان برآورد می کنند با وجود افزایش قابل توجه بودجه های بهداشتی و درمانی در چند سال اخیر، بیش از ۵۰ سال زمان لازم است که بتوان با بودجه های کنونی بیمارستان های مجهز و مدرن ساخت. به عبارت دیگر فقط صرف هزینه های چند ماهه یارانه نقدی می توانست ما را ۵۰ سال جلو تر ببرد.
 احداث یک تخت بیمارستانی بین ۱۰ تا ۵۰ میلیون تومان هزینه برمی داشت، با احتساب بودجه ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی یارانه نقدی طی سال های اخیر امکان ایجاد بیش از ۵ میلیون تخت بیمارستانی در کشور فراهم می شد.
تازه ترین آمارها نشان می دهد در حال حاضر در ایران به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۳۴.۱ تخت بیمارستانی وجود دارد، یعنی رقمی معادل ۱۰۰ هزار تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد که از محل رقم ۲۰۰ هزار میلیارد تومان امکان افزایش ۵۰ برابری آن وجود دارد.

مقایسه پول یارانه و کل بدهی های دولت

طبق اعلام طیب نیا وزیر اقتصاد، دولت ۱۵۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد. این بدهی مربوط به تعهدات انجام شده در قبل، بدهی به پیمانکاران و طرح های عمرانی، بدهی به بانک ها و... و البته حاصل انباشت چند سال بدهی دولت است. بخش اعظم این بدهی را دولت به بخش خصوصی بدهکار است. کاملاً واضح است که ۲۰۰  هزار میلیارد تومان یارانه نقدی می توانست ضمن تسویه بدهی های چند ساله دولت، این مقدار نقدینگی را در اختیار بخش خصوصی قرار داده تا از آن طریق بتوان بخش تولید را در جامعه تقویت کرد.

مقایسه پول یارانه با بودجه عمرانی کشور

بودجه عمرانی به عنوان اصلی ترین موتور محرکه دربدنه اقتصادی کشور محسوب می شود، حجم بودجه عمرانی مصوب دولت طی سال های ۸۹ تا ۹۲ رقمی معادل ۱۶۷ هزار میلیارد تومان بوده است. یارانه نقدی پرداختی طی سال های ۸۹ تا آذرماه ۹۲ معادل ۷۶ درصد از کل بودجه مصوب عمرانی کشور بوده است.
نکته جالب اینجاست که براساس گزارش های منتشرشده از سوی مرکز پژوهش های مجلس بودجه عمرانی محقق شده طی سال های ۸۹ تا ۹۲ معادل ۴۲ درصد بودجه مصوب بوده است یعنی رقمی معادل ۶۸ هزار میلیارد تومان که این رقم کمی بیشتر از نصف یارانه نقدی پرداختی طی آن سه سال بودجه است.
حال اگر این رقم را برای سال ۹۴ و ۹۵ در نظر بگیریم به نتیجه مشابهی می رسیم. بودجه عمرانی سال ۹۴ کشور ۴۷ هزار میلیارد تومان و بودجه عمرانی سال ۹۵ هم ۵۹ هزار میلیارد تومان بوده است.
به عبارت دیگر رقم کل یارانه پرداختی ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی تقریباً دو برابر کل بودجه عمرانی دو سال اخیر کشور محسوب می شود؛ اگر باز هم هزینه کل طرح های نیمه تمام عمرانی کشور را که بخصوص طی سال های دولت گذشته کلید زده شده و طبق برآوردهای انجام شده بیش از ۹۰ درصد آنها نا تمام مانده است حساب کنیم، این مبلغ می توانست بخش اعظم این طرح ها را که تکمیل آنها ۴۸۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، پوشش دهد.

معادل ارزی یارانه چند میلیارد دلار می شود؟

طی سال های ۸۹ تا کنون قیمت هر دلار امریکا از ۱۰۴۴ تومان به حدود ۳۵۰۰ تومان افزایش پیدا کرده است با احتساب نرخ روز دلار آزاد، معادل ارزی حجم یارانه نقدی ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی بر اساس معیار قیمت دلار در ماه اول پرداخت یارانه ها به ۱۰۰ میلیارد دلار و همچنین بر اساس معیار قیمت ۳۵۰۰ تومانی دلار به حدود ۵۷ میلیارد دلار می رسد، این رقم ها بزرگتر از درآمد ۵۰ میلیارد دلاری صادرات نفت ایران در سال ۹۱ و حدود دو برابر متوسط درآمد نفتی ایران طی سال ها ۱۳۵۸ تا ۱۳۹۱ است که رقمی معادل ۳۲ میلیارد دلار در سال بوده است.
همچنین این رقم ها چند برابر کل درآمدهای نفتی ۲۰ میلیارد دلاری سال ۹۴ کشور را شامل می شود.