فرصتی که مسئولان اقتصادی برای دلالان فراهم می کنند
آب گل آلود همیشه به معنی این نیست که عده ای در حال سوء استفاده از شرایط و بستن بار خود هستند. هرچند در اغلب موارد و در اقتصاد ما این گونه است که هر جا آبی گل آلوده است، پس آن ماهی گیرانی قهار هستند که طعمه های خود را با مهارت هرچه تمام تر و ارزیابی های دقیق از میزان گل آلودی آب بیرون می کشند. اما آب گل آلود گاهی مانع از آن می شود که ماهی گیران عادی به روزی معمول خود برسند.
این روزها اقتصاد ما شرایط سیاست ما را گرفته است و عدم شفافیت در اقتصاد کشور به حدی زیاد شده است که حتی معمول ترین اقدامات اقتصادی هم با ریسک های بالا مواجه می شود. البته این عدم شفافیت در اقتصاد کشور موضوع امروز و دیروز نیست، موضوعی است که سال ها است کشور در گیر آن است و سیاست ها اقتصادی که نه کلانشان مشخص است و نه خردشان، منجر به آن شده که همواره آب اقتصاد کشور به درجات مختلف گل آلود باشد.
اما نکته در این جا است که اخیراً این میزان گل آلودگی اقتصاد کشور به اعلی درجه خود رسیده است و جالب در این میان آن است که بالا رفتن این عدم شفافیت نه به گردن آن دست از ماهیگیران معروف است، بلکه خود مسئولان اقتصادی کشور مسبب اصلی این عدم شفافیت در اقتصاد هستند.
به عبارتی هرچند تا پیش از این نیاز بود فرصت طلبان خود اقدام به گیج و گنگ کردن فضای اقتصادی برای بهره برداری کنند، امروز مسئولان اقتصادی با سیاست های نسنجیده و بعضاً زودرس خود چنان فضای اقتصاد کشور را دچار ابهام کرده اند که باید گفت، زحمت بسیار زیادی را از دوش فرصت طلبان و دلالان اقتصادی (به معنای اعم کلمه) برداشته اند!
سیاست های اقتصادی این روزها در کشور، نه به شکل مرزهای کلان و نه در قالب خطوط خرد و جزئی به هیچ وجه شفاف نیست. برای درک این مورد هیچ نیازی هم به دانش اقتصادی وجود ندارد و هر فرد با هر درجه از اطلاعاتی و تنها با نگاهی به وضعیت بازار کشور و تیتر اخبار و حجم بالای مصاحبه ها و ضد و نقیض گویی ها متوجه می شود که این آشفته بازار است و نه اقتصاد.
این روزها در اقتصاد هر کسی گویا علم و درفش خویش را برداشته است. بانک مرکزی در یک سو طرح می دهد و مجلس در سوی دیگر، رئیس جمهور یک چیز می گوید و وزیر چیز دیگر، هر روز طرح و لایحه و پیشنهاد و تایید و تکذیب و هزاران حرف و سخن دیگر در تیتر اخبار و روزنامه ها دیده و شنیده می شود که واقعاً جای تعجب دارد. آن سوی کسی اقدامی می کند که این سوی تر، دیگری لغو می کند، آنجا تصمیمی گرفته می شود که اینجا آن را قبول ندارند و تصمیم دیگر می گیرند. در این فضا چه کسی برد می کند؟ فرصت طلبان اقتصادی یا مردم عادی؟
تنها نگاهی کنید به سیاست ها و حرف و سخن های مهم ترین نهاد اقتصادی کشور یعنی بانک مرکزی. بیش از 2 هفته است که از اعلام پیش فروش سکه این بانک می گذرد و بیش از 10 روز از اعلام طرح جدید ارزی این بانک. کدام یک از این دو تا کنون با جزئیات دقیق و زمان اجرای مشخص و از زبان یک نفر سخنگو بیان شده است؟ آن هم در مورد نهادی که خود سکان دار اقتصاد کشور است، یعنی باید باشد اگرچه اکنون نیست. اصلاً اگر قرار نبود اکنون جزئیاتی از این طرح ها مشخص شود، چرا رسانه ای شدند؟
اصلاً بپرسید که سیاست های کلان پولی بانک مرکزی چیست؟ نه در حرف و سخن، بلکه در عمل. واقعاً چه کسی می داند که اکنون بانک مرکزی چه می کند و در آینده قصد دارد چه کاری کند؟ فعال اقتصاد و مردم عادی که قصد دارند در این آشفته بازار، بخشی از سرمایه خود را به کار انداخته و یا اصلاً به زندگی روزمره خود بپردازند، چگونه باید برای حتی یک ساعت آینده خود تصمیم بگیرند؟
حتی با کمی اغماض می توان از این هم فراتر رفت و مشکلات اعم اقتصادی این روزها را نیز به گردن همین عدم شفافیت در سیاست ها و تصمیم گیری ها انداخت. در جایی که حرف و سخن مسئولان اقتصادی کشور تا حد سرسام آوری ضد و نقیض است و عمری کوتاه دارد و به سرعت تغییر و تحول میابد، آیا جای تعجب است که تورم کشور و این چنین با سرعت افزایش یابد و از دست کسی هم کاری بر نیاید؟ شاید در وهله نخست یک چنین قیاسی منطقی نباشد، اما به روشنی می توان ارتباط این ها را با کمی موشکافی بیان کرد.
آب گل آلود این روزهای اقتصاد کشور بیش از همه ناشی از گل آلودگی ذهن و بیان و عمل مسئولان اقتصادی کشور است. در جایی که نهادهای بزرگ اقتصادی و مسئولان ارشد خود نمی دانند که چه می خواهند و چه میگویند، جای هیچ تعجبی نیست که دلالان بازار و فرصت طلبان خون مردم را در شیشه کنند و هر روز سهم بیشتری از این فضای آشفته ببرند. اختلاس و فساد و رانت خواری، گاهی ذهن خلاق و هوشمند و مریض نمی خواهد، کافی است مسئولان اقتصادی کشور سردرگم و بلاتکلیف و دست پاچه باشند.
هم در این فضا است که کم کم راه برای اظهار نظر همگان باز می شود و هر کسی احساس می کند که باید برای اقتصاد کشور نسخه بپیچد. نسخه هایی که در خلاء تصمیم گیری صحیح و مشخص مسئولان، گاهی هم به عمل منجر می شود و آشفته اقتصاد را آشفته تر می کند!
"تابناک"
