و اینک آخر سال

اقتصاد ایرانی: هر سال در روزهای پایانی اسفند شاهد یک ماراتن اقتصادی در کشور هستیم، اگر به برخی بازارهای شهر سری بزنیم و ساعت به ساعت آنها را رصد کنیم درمی یابیم این جنب و جوش عجیب و سریع حکایت از یک تغییر بزرگ دارد؛ تغییری به نام هیچ اقتصادی!
وقتی سلطان مراد، آخرین پادشاه سلسله آق قویونلوها نفس های آخر عمر خود را در سال ۸۹۳ هجری شمسی می کشید و شاه اسماعیل صفوی مقدمات تشکیل یک سلسله جدید در ایران را شروع می کرد، همگی بر این باور بودند تا کشور از جنگ و خونریزی که سال ها با آن درگیر بود، رهایی یابد و روی خوش امنیت و آسایش به مردم سختکوش این آب و خاک لبخندی مجدد بزند، اما این خیالی خام بود در ذهن مردم سرزمین من. جنگ های گوناگون و مداوم نتیجه ای جز کوچک شدن ایران نداشت و مردم برای حفظ امنیت خود به تغییر در روش زندگی روی آوردند، معماری ایران زمین مؤید این نکته است که دفاع از حریم شهر و مردمان آن امری لازم و واجب بوده و تأمین غذا و مایحتاج برای ایشان از اهم موضوعات حاکمان و ملت.
به گزارش روزنامه جوان، محاصره های طولانی شهرها حتی وقتی که حاکمان ما از ورود به جنگ خویشتنداری می کردند لاجرم به وقوع می پیوست. در شهرهای مختلف ایران زمین تونل ها و شهر های زیرزمینی فراوانی وجود دارد که همه مؤید این مهم است. شاید اگر به نوش آباد کاشان سری بزنیم هنوز بتوان حس و حال محاصره و کمبود مواد غذایی را حس کرد.
این رفتار که ریشه در فرهنگ ما نهاده است موجب شده تا ایرانیان از یک مشکل در حوزه اقتصاد خانوار و به تبع آن در حوزه اقتصاد کلان نیز رنج ببرند و آن چیزی نیست جز میل به انبار کردن مایحتاج عمومی بیش از نیاز عادی. این موضوع باعث شده تا الگوی خرید و رفتار مصرف در کشور دستخوش تغییرات اساسی شود و البته مسئله تورم سالانه نیز به دامنه اثر این رفتار افزوده شده تا جایی که شاهد آمیزه ای چندوجهی از رفتار اقتصادی مردم در روزهای آخر سال هستیم.
این نوع رفتار اقتصادی و شوک های وارده به آن اگرچه به بخشی از فرهنگ اقتصادی کشور تبدیل شده اما رزونانس هایی را به دنبال دارد و هر اندازه این لرزش ها کمتر مدیریت شود یا موضوعاتی از قبیل تورم، تنش های سیاسی و شایعات در آن وارد شود، دامنه آسیب آنها بر پیکره اقتصاد در حال درمان کشور شدیدتر، رکود بعد از آن عمیق تر و تنش های اقتصادی وارده به آن جدی تر خواهد بود. از سویی دیگر بسیاری از تعاملات اجتماعی از اثرات مخرب این نوع رفتار نشئت می گیرد، حتی جالب است بدانیم نرخ طلاق در فصل بهار از دیگر فصول بیشتر است و یکی از دلایل آن رکود اقتصادی می باشد.
صبر کردن مردم و صنوف برای روزهای آخر سال جهت خرید و فروش به بهانه سال نو و استفاده بهینه از فرصت ها، متأسفانه تبدیل به یک معضل اقتصادی شده است. خیل عظیمی از مشتریان و فروشندگان در یک بازار مکاره گردهم می آیند تا حجم انبوهی از کالا، صرف نظر از کیفیت و قیمت را به فروش برسانند. بانک ها در روزهای آخر سال به حالت آماده باش در می آیند تا بتوانند تکافوی اسکناس مورد نیاز را بدهند، دیگر سازمان های اقتصادی نیز از این قاعده مستثنی نیستند، اما به راستی چه راه حلی برای حل این معضل وجود دارد؟
فارغ از مسئله فرهنگ سازی در این حوزه که یک نیاز جدی می باشد و در تمام ابعاد باید به آن پرداخت، به نظر می رسد برخی تصمیمات اقتصادی دولت می تواند کمک شایانی به سر و سامان یافتن این مسئله کند، شاید بتوان گفت ساز و کاری که امروز در کشور تحت عنوان سامانه ثبت خرید و فروش فصلی در سازمان امور مالیاتی کشور شکل گرفته و برای فعالان اقتصادی لازم الاجراست نیازی باشد به حل این مشکل زیرا در این حالت فعالان اقتصادی در دوره های سه ماهه مکلف به رسیدگی به حساب های خویش شده و لاجرم این حسابرسی می تواند در زندگی شخصی ایشان نیز اثرات مثبت خود را بگذارد، لذا به نظر می رسد با انضباط مالی و استفاده از این چنین ابزارهایی بخشی از تبعات تنش های اقتصادی آخر سال را مدیریت کرد.