تاثیر افت قیمت نفت بر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس

اقتصاد ایرانی: مرکز بروکینگز دوحه ۱۰ فوریه ۲۱۰۶ میزبان میزگردی در خصوص تاثیر افت قیمت نفت و مالیات بر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بود. شرکت کنندگان شامل عبدالعزیز الویشق عضو ارشد مدعو دانشگاه جورج تاون در قطر، و روبین میلز تحلیلگر غیر مقیم و معاون مرکز بروکینگز دوحه بودند. در این رویداد تعدادی از مقام های دیپلماتیک، اعضای رسانه های خبری و دانشگاهیان شرکت داشتند.

فریحت گفتگوها را با بحث جالبی درباره کاهش قیمت نفت و تاثیر آن بر روش های جذب درآمدهای جدید در کشورهای  شورای همکاری خلیج فارس آغاز کرد. هم اکنون قیمت نفت به ۳۰ دلار در هر بشکه رسیده البته قیمت نفت در سال های ۱۹۸۶ و ۱۹۹۷ میلادی به ارقام کمتری نیز رسیده است. وی در سخنرانی خود به این جمع بندی رسید که افت قیمت نفت در شرایط کنونی دائمی است به دلیل پیشرفت فناوری های جدید، ظهور تولیدکنندگان بزرگ نفت مثل ایران و عراق و کاهش رشد اقتصادی در بازارهای نوظهور که موجب افت تقاضای نفت شده است.

پس از اشاره به مشکلات ذاتی در پیش بینی قیمت نفت، میلز درباره ظهور منابع جایگزین انرژی و فناوری های جدید تولید و استخراج نفت مثل تولید شیل صحبت کرد. او اشاره کرد که تولید شیل نفت قوی تر انتظارات اولیه بوده است. تولیدکنندگان توانسته اند تا کاهش هزینه های خود را مدیریت کنند و از ۸۰ دلار در هر بشکه به ۵۰ دلار برسانند. تولید شیل نفت در واقع کم هزینه تر از پروژه های نفتی در اعماق آب در دریای شمال و ماسه های نفتی کانادا شده است. گرچه تقاضای نفت سال گذشته به رکورد جدیدی دست یافت ولی افت رشد اقتصادی نشان می دهد که علی رغم کاهش قیمت نفت، تقاضا طی سال جاری با افت روبرو شده است.

به گفته میلز، عربستان و سایر کشورهای اوپک تولید را کاهش نخواهند داد حتی در قیمتهای کنونی، زیرا این کشورها به دنبال حفظ سهم خود در بازار هستند. عربستان بر این باور است که شرکتهای شیل در شرایط کنونی قیمت نفت قادر به ادامه حیات نخواهند بود چرا که هزینه های تولید آنها بیشتر از هزینه تولید متعارف نفت است. برخی تولیدکنندگان کوچک شیل نفت در آمریکا سال گذشته اعلام ورشکستگی کردند. از نظر اقتصادی، عربستان در موقعیت بهتری برای دوام آوردن در بازار و بیرون راندن تولید کنندگان شیل قرار دارد و کشورهای کوچکتر تولید کننده نفت نیز شاید بتوانند برای مدتی با قیمتهای کنونی نفت، هزینه های مورد نیاز بودجه خود را تامین کنند.

مکی درباره لزوم شورای همکاری خلیج فارس برای اجرای اصلاحات اقتصادی سخن گفت. برخی تحولات اقتصاد کلان لزوم اجرای اصلاحات را ضروری کرده است. صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است که رشد اقتصادی جهان و درامد کشورهای صادر کننده نفت در سال ۲۰۱۶ با کاهش روبرو خواهد شد، که هر دو مساله موجب تشدید مشکلات مالی این کشورها خواهد شد. برخی توصیه می کنند که اصلاحات شامل کاهش یا حذف یارانه ها، تنوع اقتصادی بیشتر و افزایش درآمدهای دولتی از طریق مالیات باشد. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، عضو سازمان تجارت جهانی هستند و نمی توانند تعرفه ها را افزایش دهند، برخی از این کشورها وضع مالیات ارزش افزوده را در دستور قرار داده اند. معرفی این مالیات می تواند مزایای زیادی برای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس داشته باشد. نرخ ۵ درصدی مالیات ارزش افزوده می تواند منجر به افزایش ۰.۸ تا ۱.۶ درصدی تولید ناخالص داخلی این کشورها شود.اگر به طور موثر اجرا شود، معرفی این مالیات می تواند انطباق در پرداخت مالیات را بهبود بخشد. اجرای این طرح می تواند اطلاعات شفاف تری را نسبت به فرآیندهای اقتصادی در اختیار مقام های دولتی قرار دهد. بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به این کشورها توصیه کرده اند تا برای معرفی و اجرای طرح مالیات ارزش افزوده با یکدیگر همکاری کنند.

مذاکرات بعدا به سوی گفتگو بر سر تاثیرات افت قیمت نفت و مالیات ارزش افزوده بر وضعیت سیاسی منطقه سوق پیدا کرد. الویشق به این مساله اشاره کرد که عربستان با در اخیتار داشتن ۱۵۰۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی که شامل سهام شرکتهای دولتی، سهام در شرکتهای غیر بورسی مثل آرامکو و ذخایر ارزی، نقدینگی و وام ها و سرمایه گذاری ها در صندوق های خارجی است، بهتر می تواند این بحران را اداره کند.

وی معتقد است که کشورهای عربی باید افت کنونی قیمت نفت را یک فرصت در نظر بگیرند تا ناکارآمدی دستگاه های دولتی را از بین ببرند. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باید بر کاهش هزینه های دولتی در بخش هایی که بر مصرف کنندگان تاثیر منفی نگذارد، تمرکز کنند. وی معتقد است، مالیات ارزش افزوده مکانیسمی است که می تواند شکاف های مربوط به سیستم کنونی مالیاتی را پر کند و اجازه حذف برخی از مالیات های فعلی را بدهد. وی معتقد است که قیمت نفت برای سال های آینده نیز پایین خواهد بود. بازار نفت در حال اصلاح خود است و با تحولات سیاسی و اقتصادی جهان خود را تطبیق می دهد. بنابر این، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باید با اجرای اصلاحات، خود را با شرایط جدید اقتصاد جهانی تطبیق دهند.

فریحت این سئوال را مطرح کرد که مالیات ارزش افزوده چگونه بر زندگی شهروندان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تاثیر می گذارد. این میزگرد موافق آن است که شهروندان عادی تاثیرات اقتصادی مالیات ارزش افزوده را احساس نخواهند کرد اگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس توصیه های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول را اجرا کنند و نرخ مالیات را ۵ درصد قرار دهند. اگر نرخ مالیات به بیش از ۵ درصد برسد و دو رقمی شود، قیمت کالاها به طور مداوم افزایش خواهد یافت و این مساله تقاضا برای اصلاحات سیاسی را افزایش می دهد. دیگر اصلاحات مالیاتی شامل افزایش مالیات بر کالاهایی مثل سیگار و الکل و کالاهای لوکس است که دولت می تواند درآمدهای مالیاتی خود را بدون ضربه زدن به اقشار کم درامد افزایش دهد. این گفتگوها با طرح چند سئوال درباره تاثیرات بلندمدت افت قیمت نفت بر کشورهای خلیج فارس پایان یافته است.

با توجه به اشباع بازار جهانی نفت از نظر عرضه و افت تقاضا ، قیمت ممکن است در سطح پایین حفظ شود. افت رشد اقتصادی چین و افزایش تولید نفت آمریکا، و بازگشت مجدد ایران به بازار می تواند تاثیر زیادی بر ادامه روند نزولی قیمت نفت داشته باشد. البته افت قیمت نفت می تواند فرصتی برای این کشورها باشد تا تغییرات سازنده ای را در ارتباط با کارایی دولت، کاهش بروکراسی و افزایش پایداری و پاسخگویی انجام دهند.

منبع: بروکینگز