حمله به سفارت‌ها، سم اقتصاد

اقتصاد ایرانی: پیام منفی حمله به سفارت انگلستان در آذرماه سال ٩٠ تا امروز هنوز دامنگیر اقتصاد ایران است. چنانکه آغازین روز این هفته با خبری درباره رونمایی قراردادهای نفتی ایران در لندن آغاز شد.

به گزارش شرق، به گفته علی کار معاون سرمایه گذاری و تأمین منابع مالی شرکت ملی نفت ایران، صدور ویزا برای عده محدودی از افراد سبب به تعویق افتادن معرفی مدل جدید قراردادهای نفتی در لندن شد. زیرا هنوز سفارت انگلستان در تهران خدمات صدور ویزا ندارد. این خبر که تبعات چهارساله حمله به سفارت انگلستان در ایران را دوباره یادآور می شود، خود گواه بر آن است که نمی توان با رفتاری غیرعادی در روابط دیپلماتیک، انتظار رفتاری عادی از سوی کشورها را داشت. حمله به سفارت عربستان که در دی ماه سال جاری رخ داد نیز هنوز حواشی اش فارغ از بحث های سیاسی، دامنگیر اقتصاد ایران است و ارتباط ما را با کشورهای عربی در روابط تجاری دچار مشکل کرده است. اما با توجه به نگاه دوری از سیاست در اقتصاد، این تأثیر تا چه اندازه خواهد بود؟ برای بررسی این موضوع دیدگاه فعالان اقتصادی را در این حوزه جویا شدیم.

مهدی پورقاضی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق و فعال حوزه پتروشیمی

سرمایه گذاران خارجی از ایرانی ها می ترسند

روند تکرار اقداماتی چون حمله به سفارتخانه ها در ایران سبب شده تا نگاه سرمایه گذاران خارجی به ایران منفی شود و کشورهای دیگر نسبت به ایران ترس عجیبی داشته باشند. آنها بر این باورند که ما در طول سالیان متمادی خلاف جهت مسیر جهانی حرکت کرده ایم و اقداماتی چون حمله به سفارتخانه ها را نیز از جمله این اقدامات می دانند. آنها از ما نخواهند پذیرفت که حمله به سفارتخانه ها کار گروه های خودسر است و آن را به مردم ایران و تجار نسبت می دهند. هرچند به تعویق افتادن رونمایی از قراردادهای نفتی در لندن که به سبب مشکلات صدور ویزا در کشور ایجاد شده بود به صورت کلی نمی تواند تأثیر بسزایی بر قراردادهای آتی نفت ایران داشته باشد و تنها در کنار مشکلات دیگر خواهد نشست، اما تداوم این روند رتبه ریسک ایران را در جهان افزایش می دهد. چنین اقداماتی از نظر آنها امری غیرعرف و غیرمتداول در جهان به شمار می رود که کشورها را برای سرمایه گذاری در ایران نگران می کند. به همین دلیل بهترین اقدامی که می توان در این زمینه داشت مربوط به تطبیق رفتارهای کلان کشور با معیارهای بین المللی است. کسانی که از قوانین بین المللی سرپیچی می کنند، مقبول واقع نمی شوند. بنابراین بهتر آن است که رفتارهای خود را پس از ١٢ سال تحریم سخت و دوری ٣٠ واندی ساله از جامعه جهانی، با جهان تطبیق دهیم.

ضیاءالدین خرمشاهی، رئیس پیشین کمیسیون حقوقی و قضائی اتاق بازرگانی

مهم ترین آیتم سرمایه گذاران خارجی، خدشه دار شد

حمله به سفارتخانه ها و نمایندگی های خارجی کشورهای دیگر را از چند منظر می توان بررسی کرد. حضور سرمایه گذاران خارجی در ایران نیازمند بستری از امنیت است که باید فراهم شود؛ این امنیت جوانب مختلفی دارد که امنیت قضایی، اجتماعی و امنیت روانی است. آنچه به تازگی شاهد آن بودیم، در سفارت عربستان و پیش از آن حمله به سفارت انگلستان، در واقع این پیام منفی را به سرمایه گذاران خارجی داد که در ایران امنیت اجتماعی برای سرمایه گذاری وجود ندارد. این اتفاق به تنهایی یک دافعه بزرگ برای حضور سرمایه گذاران در کشور ایران است. درحالی که تمامی کشورهای سرمایه پذیر دنیا سعی می کنند جاذبه ها و مشوق های مختلفی را برای جلب سرمایه گذاران ارائه دهند، ما با این عمل به راحتی بخش های منفی جامعه را نشان می دهیم. ما اگر به دنبال جذب سرمایه گذار یا تشویق شرکت های خارجی برای حضور در ایران هستیم، باید تمام تلاش خود را به روان سازی حضور آنها در ایران معطوف کنیم که یکی از مصادیق ساده آن، لغو روادید است. لغو روادید اگر به صورت کلی انجام نشود، باید برای برخی از فعالان اقتصادی حتما در نظر گرفته شود. درحالی که ما این روان سازی را نداریم، با قطع روابط دیپلماتیک در اثر رفتارهای نابخردانه عملا ورود آنها را سخت تر می کنیم. سرمایه گذاران خارجی باید به سادگی بتوانند به کشور سرمایه پذیر سفر کنند. با این کار نه تنها مراحل صدور ویزا دشوار می شود، بلکه باید به دنبال آن هم باشیم که به جز لغو روادید در فرودگاه، حتی یک نوع پاس کنترل مجزا در فرودگاه ها برای این افراد در نظر بگیریم. در پی حمله به سفارتخانه ها در درجه اول، جذب سرمایه گذاری خارجی در کشور دچار آسیب می شود. سرمایه گذار خارجی هم در چنین شرایطی به طور کلی ریسک نمی پذیرد و به دنبال کشوری خواهد رفت که در آن با چنین خطراتی روبه رو نشود. پس از آن جذب توریست و گردشگر به کشور است. وقتی چنین اتفاقی برای سفارتخانه یا نمایندگی یک کشور می افتد، آن کشور به شهروندان خود اخطار می دهد از سفرکردن به ایران خودداری کنند، درحالی که به سمتی پیش می رویم که وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش دهیم و جایگزینی برای آن بیابیم؛ یکی از آن جایگزین ها جذب توریست به کشور خواهد بود. وقتی بنا باشد به یک سفارتخانه که تحت حفاظت نیروی انتظامی است تعرض شود، توریستی که چنین حفاظتی ندارد، چگونه در ایران سر کند؟ ما هنوز آثار سوء حمله به سفارت انگلستان را تحمل می کنیم. با تعطیل شدن سفارتخانه های دو کشور تجار، صنعتگران و فعالان اقتصادی نیز که وابستگی اقتصادی به انگلستان داشتند، برای گرفتن ویزا دچار مشکل شدند و مجبور بودند در امارات حضور پیدا کنند یا در ترکیه. این کار باعث شد بسیاری این سختی را تحمل نکنند و روابط اقتصادی خود را با کشور کم رنگ تر کنند. توقع اقتصاد جزیره ای توقع مرده ای است که تصور کنیم نیازی به کشورهای دیگر نداریم. ما به لحاظ اقتصادی همه در یک سیستم قرار داریم که هریک از این کشورها یکی از چرخدنده های آن هستند و نمی توان آنها را حذف کرد. صادرات و واردات کشور نیز از این اتفاق تأثیر منفی می پذیرد. صادرات و واردات در بسیاری از موارد وابستگی تام به کشور مقابل دارد. زمانی که ما نتوانستیم یک رابطه دیپلماتیک داشته باشیم، مجبوریم برای تأمین نیاز خود از کشورهای واسطه استفاده کنیم که هم هزینه واردات، هم مدت زمان را افزایش می دهد و هم سلامت کالا را به خطر می اندازد. در صادرات نیز چنین است؛ وقتی بنا باشد هزینه صادرات به کشوری مانند انگلستان بیشتر از کشورهای دیگر باشد، اقبال عمومی بازار به کالای ایرانی در آن کشور کاهش می یابد.

حسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایه گذاری های مشترک ایرانی و خارجی

عواقب دامن گیر رفتارهای غیرعادی بر روابط اقتصادی

ثبات سیاسی کشورها در روابط اقتصادی بین کشورها بسیار حائز اهمیت است. کشوری که قصد همکاری با کشورهای دیگر را دارد باید به روابط خود با دیگر کشورها اهمیت دهد و از هر نوع رفتار غیرعادی پرهیز کند. درحال حاضر به دلیل حمله به دو سفارتخانه انگلستان و عربستان، دیدگاه های کشورهای دیگر به ایران دچار خدشه شده که می تواند بر سرمایه گذاری خارجی در ایران تأثیرگذار باشد. برای نمونه درحال حاضر فعالیت یکی از شرکت های عربستانی در ایران دچار مشکل شده و نمی توانند محصولات خود را بفروشند که تمامی این موارد از عواقب تنش میان ایران و عربستان بوده است. اکنون برند صافولا (شرکت عربستانی) تحت نام دیگری سعی در فروش محصولات خود دارد. هر نوع تبلیغات سوء، روابط تیره بین کشورها و رفتارهای نادرست سیاسی از جمله حمله به سفارتخانه ها در شرایطی که تصمیم به روابط سازنده با دیگر کشورها داریم، سم است. زیرا آن کشورها در مقابل هر نوع رفتار غیرعادی ایران مانند حمله به مراکز دیپلماتیک، قطعا واکنش نشان می دهند که این مسئله توانسته بر روابط اقتصادی این کشورها اثرگذار باشد و تجار ایرانی و انگلیسی و عربستانی را دچار مشکل کرده است.