استارت بازارها با شوک چینی

اقتصاد ایرانی: بازارهای جهانی سال ۲۰۱۶ را با شوک چینی و البته اثرپذیری از تنش های خاورمیانه آغاز کردند. دوشنبه، چهارم ژانویه، نخستین روز معاملاتی بازارهای مالی و کالایی جهان در سال جدید میلادی بود، اما کمتر کسی چنین توفانی را برای سال نو بازارها پیش بینی کرده بود. روز گذشته نگرانی معامله گران چینی از داده های فعالیت کارخانه ای دومین اقتصاد بزرگ جهان که دهمین ماه پیاپی انقباض را نشان می داد، باعث سقوط ۷ درصدی بازارهای سهام چین شد. شاخص شانگهای یکی از بزرگ ترین بازنده ها بود که همراه با دیگر شاخص های چینی، دیگر بازارهای سهام آسیا را هم تحت تاثیر قرار داد. از سوی دیگر افت بازارهای سهام، نفت را که در نخستین روز کاری ۲۰۱۶ رو به رشد گذاشته بود، از اوج روزانه پایین آورد. شاخص برنت که پنج شنبه، ۳۱ دسامبر، اندکی بالاتر از ۳۷ دلار قیمت خورده بود، دوشنبه تحت تاثیر تشدید تنش ها میان ایران و عربستان سعودی، کار خود را با قیمت ۳۸.۵ دلار شروع کرد اما بعد با اثرگذاری نگرانی های آسیایی، مقداری افت را تجربه کرد. روز گذشته تنش های ژئوپلیتیک منطقه و افت بازارهای سهام، قیمت طلا را نیز رشد داد. اونس که از افت دلار و رشد نفت نیز سود برده بود، دوشنبه به محدوده ۱۰۸۰ دلار رفت.

به گزارش دنیای اقتصاد، نخستین روز فعالیت بازارهای جهانی در سال ۲۰۱۶ توفانی آغاز شد. در حالی که تشدید تنش ها میان ایران و عربستان سعودی، در ابتدای روز باعث جهش بهای نفت خام شد، در ادامه روز وضعیت نگران کننده بازارهای سهام آسیایی طلای سیاه را از اوج شروع روز پایین آورد. نفت خام برنت که پنج شنبه ۳۱ دسامبر اندکی بالاتر از ۳۷ دلار قیمت خورده بود، دوشنبه را نزدیک قیمت ۳۸.۵ دلار آغاز کرد، اما با نگرانی های آسیایی رو به افت گذاشت. بازار سهام چین روز دوشنبه پس از ۷ درصد سقوط تعطیل شد تا ریزش شاخص ها ادامه پیدا نکند. این ریزش، دیگر بازارهای آسیایی را نیز متأثر کرد. این ریزش ها همراه با تنش های خاورمیانه و همچنین اثرگذاری افت دلار و رشد نفت، بهای جهانی طلا را نیز در نخستین روز کاری سال جدید میلادی افزایش داد. هر اونس طلا که سال ۲۰۱۵ را با قیمت ۱۰۶۱ دلار به پایان رسانده بود، روز گذشته تا محدوده ۱۰۸۰ دلار هم بالا رفت. قیمتی که دوشنبه تا ساعت ۷ شب به وقت تهران برای اونس طلا ثبت شد، ۱۰۷۷ دلار بود، گرچه هم اکنون که شما این گزارش را می خوانید ممکن است قیمت متفاوتی به عنوان قیمت نهایی نخستین روز کاری سال ۲۰۱۶ رقم خورده باشد.

زلزله در سهام چین

به گزارش رویترز، بازارهای سهام چین روز دوشنبه تحت تاثیر داده های فعالیت های کارخانه ای و افت ارزش یوآن با ۷ درصد سقوط مواجه شدند تا بازارها چاره ای جز بستن تالارهای معاملاتی نداشته باشند. روندی که از ابتدای روز کاری شرق آسیا شروع شده بود، حدود ساعت ۹ صبح به وقت تهران شدت گرفت تا بازارها یک و نیم ساعت زودتر از زمان معمول بسته شوند. فشار فروش در بازارهای سهام چین پس از آن تشدید شد که بازارهای عمده ۵ درصد سقوط کرده بودند و بازارهای شانگهای و شنزن تعطیل شده بودند. به این ترتیب شاخص های کامپوزیت شانگهای، هنگ سنگ ۶.۹ و ۳ درصد سقوط کردند. این روند پیامد اعلام انقباض فعالیت کارخانه ای چین در ماه دسامبر برای دهمین ماه متولای بود. سرعت افت دسامبر از ماه نوامبر ۲۰۱۵ نیز بیشتر بود. این گزارش، گزارشی از یک موسسه غیردولتی بود، اما گزارشی دولتی که بر شرکت های بزرگ تر دولتی تمرکز دارد نیز روز جمعه نشان داد فعالیت برای پنجمین ماه متوالی افت داشته است.

تکرار سقوط تاریخی

این اولین بار بود که بازارهای چین با چنین حالتی که از آن به عنوان «قطع کننده مدار» یاد می شود، مواجه شدند. ارزش سهام در بازارهای بورس چین در نخستین روز کاری سال جدید میلادی در حالی اتفاق افتاد که دولت چین ماه ها است برنامه های تحریکی را دنبال می کند. به گزارش بی بی سی، دولت چین درصدد آن است تا مانع از کاهش بیشتر ارزش سهام در بازارهای بورس شود اما به نظر می آید اقدامات آن تاکنون ناکام مانده است. بازارهای چین در سال گذشته نیز شوک قابل توجهی به بازارهای سهام جهان انتقال دادند. سال گذشته به رغم ورود دولت و شرکت های دولتی برای کنترل اوضاع، ارزش سهام در بازارهای سهام چین به شدت سقوط کرد، اتفاقی که دوشنبه نیز تکرار شد. بازارهای بورس در چین در سه هفته گذشته، تقریبا نزدیک به ۳۰ درصد ارزش خود را از دست داده اند. مقام های حزب کمونیست چین نگران آن هستند که سقوط بازار سهام در این کشور به ناآرامی های اجتماعی در کشور منجر شود.

رسانه های دولتی چین گفته اند که ۲۱ شرکت کارگزاری، بیش از ۱۲۸ میلیارد یوآن (۲۰ میلیارد دلار) در اختیار صندوق تثبیت بازار قرار داده اند تا بتواند به تعهدی که اواخر هفته برای حمایت از بازار داده بود، عمل کند. تلاطم در بازارهای بورس چین باعث ایجاد این نگرانی شده که آیا سیاست گذاران چین، توانایی برقراری ثبات در بازار را دارند یا نه. رسانه های محلی گفته اند که بیش از ۲۰۰ شرکت چینی حاضر در بورس، معامله روی سهام خود را به منظور جلوگیری از سقوط بیشتر ارزش سهام خود را متوقف خواهند کرد. بازارهای سهام چین در میانه های تابستان ۲۰۱۵ نیز شاهد سقوط شدید بودند و حالا تکرار این سقوط، می تواند موج تازه ای از نگرانی ها را به اقتصاد جهان منتقل کند. چین که تا چند سال پیش رشدهای دو رقمی را تجربه می کرد، چند سالی است با کاهش رشد به حدود ۷ درصد روبه رو شده و این رقم با استانداردهای چینی ضعیف در نظر گرفته می شود. دولت چین که رونق بورس این کشور را نشانه ای از قدرت و نفوذ خود می داند در چنین مواقعی به سرعت وارد عمل می شود تا از کاهش بیش از پیش شاخص ها جلوگیری کند، اما سیاست های ضربتی و در کل سیاست های تحریکی فعلا جواب نداده است. چین در حال گذار از مدل اقتصادی صادرات محور به مدل اقتصادی مصرف محور است و در این مسیر، چالش هایی از این دست اجتناب ناپذیر هستند؛ اما حجم نگرانی های موجود درباره آینده اقتصادی این کشور، نگرانی های سیاسی را نیز تشدید کرده است. از آنجا که تعداد زیادی از سرمایه گذاران در بورس چین سرمایه گذاران حقیقی و خرد هستند، دولت چین می داند که ادامه زیان این سرمایه گذاران به اقتصاد این کشور لطمه وارد خواهد کرد و حتی ممکن است به ناآرامی های اجتماعی منجر شود. به دلیل ضعف شاخص های اقتصادی در ماه های اخیر، بانک مرکزی چین بارها نرخ های بهره را کاهش داده، اما نتوانسته وضعیت بازارها را سامان ببخشد.

ریزش بازارهای آسیایی

سقوط بازارهای سهام چین، دیگر بازارهای آسیایی را نیز تحت تاثیر قرار داد. دوشنبه بازارهای سهام آسیا هم در پی انتشار آمار تولید ضعیف چین و افزایش تنش ها در خاورمیانه که ریسک گریزی سرمایه گذاران را افزایش داد، با افت مواجه شدند. شاخص ام اس سی ای بازارهای سهام آسیا اقیانوسیه بجز ژاپن، در واکنش به آمار اقتصادی ضعیف چین ۲.۶ درصد افت کرد. شاخص نیکی ۲۲۵ ژاپن ۲.۴ درصد عقب نشینی کرد و کسپی کره جنوبی با ۱.۴ درصد کاهش افت روبه رو شد. اس اند پی/ ای اس ایکس ۲۰۰ استرالیا کاهش ۰.۳ درصدی را تجربه کرد و بازارهای سهام در تایوان و آسیای جنوب شرقی هم در سطح پایین تری ایستادند. بازارهای سهام امارات متحده عربی در ساعات اولیه معاملات روز گذشته به دلیل ریزش چشمگیر بورس های آسیایی و افزایش تنش های ژئوپلیتیک در خلیج فارس، افت کردند. شاخص بازار دبی در ۱۰ دقیقه اول معاملات ۰.۹ درصد ریزش کرد درحالی که شاخص ابوظبی هم ۰.۲ درصد کاهش داشت.

امیدواری نفت

سقوط سهام های آسیایی، معاملات نفت را نیز تحت تاثیر قرار داد اما طلای سیاه روزهای بهتری را نسبت به هفته های گذشته سپری می کند. دوشنبه، نفت در نخستین روز معاملاتی سال ۲۰۱۶ به دلیل تشدید تنش ها میان عربستان سعودی و ایران که دو تولیدکننده عمده نفت هستند، با جهش روبه رو شد، اما بعد تا حدی تحت فشار روند بازارهای سهام و نگرانی های اقتصادی قرار گرفت. نفت برنت که شاخصی برای بهای نفت جهانی است صبح دوشنبه از مرز ۳۸ دلار نیز بالاتر رفت، گرچه بعد از این مرز پایین آمد. قطع روابط دیپلماتیک ریاض با تهران در روز یکشنبه، نخستین روز کاری سال ۲۰۱۶ را تحت تاثیر قرار داد تا دومین خبر مهم چهارم ژانویه شکل گرفته باشد. این تنش دیپلماتیک به همراه رفع تحریم های ایران می تواند چشم انداز بازار نفت را بهبود بخشد. با این همه قیمت های نفت هنوز حدود یک سوم قیمت های میانه های سال ۲۰۱۴ است؛ چراکه مازاد عرضه بازار را تحت تاثیر شدید قرار داده است. با آنکه نفت روز گذشته از اوج روزانه خود عقب نشینی کرد، رشد آن توانست بهای طلا را تحت تاثیر قرار دهد.

جهش فلز زرد

دو عامل مهم خارجی بازار فلزهای گرانبها یعنی بهای نفت خام و ارزش دلار ایالات متحده، روز دوشنبه به نفع طلا عمل کردند. رشد قیمت نفت و افت شاخص دلار، به طلا کمک کردند تا اثر سقوط بازارهای سهام و تنش های ژئوپلیتیک تکمیل شود. با ریزش شاخص های سهام و درگیری های سیاسی، جریان پول به سمت سرمایه های امن مانند طلا می رود، گرچه سه سال افت پیاپی طلا، چهره فلز زرد را تخریب کرده است. اونس طلا که روز پنج شنبه، در آخرین روز معاملاتی سال ۲۰۱۵ روی قیمت ۱۰۶۱ دلار ایستاده بود، روز گذشته به محدوده ۱۰۷۰ دلار رفت، گرچه هم اکنون که شما این گزارش را می خوانید قیمت نهایی نخستین روز کاری سال ۲۰۱۶ ممکن است متفاوت باشد. رشد روز دوشنبه طلا تحت تاثیر تنش های ژئوپلیتیک و البته دیگر عوامل، قابل توجه بود، با این همه نباید از یاد برد که طلا در دو سال گذشته حساسیت خود به چنین تنش هایی را تا حد زیادی از دست داده است. رشد نکردن طلا در درازمدت در روزهای اوج گیری بحران اوکراین مهم ترین نمونه این کاهش حساسیت است. در ماه های گذشته حتی ظهور داعش و حملات تروریستی پاریس هم تنها برای مدت کوتاهی طلا را افزایشی کرد. طلا در ماه های گذشته بیشتر تحت تاثیر احتمال افزایش نرخهای بهره در آمریکا، تقویت ارزش دلار و سقوط نفت بوده است. فدرال رزرو در میانه دسامبر ۲۰۱۵ برای نخستین بار در حدود یک دهه گذشته، نرخ بهره وجوه فدرال را افزایش داد و به نظر می رسد این روند در سال ۲۰۱۶ نیز ادامه داشته باشد. نرخ های بهره بالاتر تقاضا برای دارایی های بدون بازده مانند طلا را کمتر کرده و در مقابل، از ارزش دلار پشتیبانی می کند. تازه ترین نظرسنجی «اف ایکس امپایر» از کارشناسان اقتصادی نشان می دهد که فدرال رزرو آمریکا تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی نرخ بهره را به بیش از ۱.۳۷۵ درصد افزایش می دهد. به گزارش سایت طلا به نقل از این پایگاه اینترنتی ، به نظر می رسد روند صعودی نرخ بهره فدرال رزرو در ماه های آینده نیز ادامه یابد، ولی مساله اصلی این است که روند افزایش نرخ بهره تا چه حدی خواهد بود و با چه فواصل زمانی اعلام می شود. نظرسنجی ها نشان می دهد که فدرال رزرو در سال ۲۰۱۶ ممکن است ۴ بار نرخ بهره را افزایش دهد، اما این امر به هیچ عنوان قطعی نیست.