اقتصاد ایران ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای دارد

اقتصاد ایرانی: آلن ایر، سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکا که به علت فارسی سخن گفتنش در بین ایرانیان شناخته شده است، علاقه زیادی هم به مصاحبه با رسانه های ایرانی دارد هر چند پس از پایان مذاکرات هسته یی و حصول توافق میان ۱+۵ میل زیادی به مصاحبه نشان نمی داد. پس از اینکه سرانجام مصاحبه با تعادل را پذیرفت، با او در مورد شرایط پس از برجام گفت وگو کردیم و اینکه آیا تهدیدات مخالفان این توافق در امریکا می تواند مانع اجرای برجام شود. ایر، فشار لابی ها را بی اهمیت می داند و می گوید، اگر اوباما می خواست به این فشارها تن دهد، برجام نباید به تصویب کنگره هم برسد.
وی در گفت وگوی اختصاصی اش با ما، از اعلام آمادگی همکاری امریکا با برجستگان مسلمان در جوامع اسلامی که درصدد تضعیف داعش هستند برای نابودی این گروه تروریستی خبر داد و گفت «ما از برجستگان مسلمان در جوامع مسلمان که سخت در تلاش هستند مشروعیت و جذابیت این ایدئولوژی منحرف کننده داعش را تضعیف کنند، حمایت می کنیم. ما در دولت امریکا همراه با همکارانمان در این ائتلاف تلاش های وقفه ناپذیرمان را در جبهه های متفاوت- ازجمله نظامی, دیپلماتیک و بشردوستانه- ادامه می دهیم. راهبرد ما صحیح است و باید آن را به طور کامل اجرا کنیم». این مقام امریکایی معتقد است: «طبق برجام بعد از اینکه بعضی گام ها از طرف ایران برداشته شود، ورود فرش، پسته و سایر اقلام غذایی به امریکا مجاز می شود. در مورد کشورهای اروپایی نیز بدون تردید در دوران پساتحریم فرصت های زیادی برای تحکیم روابط اقتصادی بین این کشورها و ایران وجود دارد که اگر شرکت های اروپایی و ایرانی مایل باشند می توانند آن را غنیمت بشمارند» با این همه وی به عنوان سخنگوی فارسی زبان کاخ سفید درحالی که خود سیاست های ایران را نقد می کند، نقد از سیاست ایالات متحده و حتی غرب را در مورد مداخله در کشورهای خاورمیانه و اینکه سیاست های مداخله جویانه سبب ظهور گروه های تروریستی مانند داعش شده است را نمی پذیرد. این درحالی است که بسیاری از کارشناسان و نظریه پردازان امریکایی مانند استفان والت، استاد دانشگاه هاروارد ظهور پدیده هایی مانند داعش را نتیجه عملکرد امریکا و غرب در خاورمیانه (غرب آسیا) می دانند.

به گزارش تعادل، مشروح مصاحبه با آلن ایر را در زیر می خوانید:

برخی سناتورهای تندرو اعلام کرده اند که تحریم علیه ایران را در ایالت ها حذف نمی کنند. آیا قوانین آنها اجازه چنین کاری را می دهد و آیا آنها موفق به این کار می شوند؟

به نظر من درس عبرت کلیدی مذاکرات هسته یی این است که برای افزایش شانس حصول کامیابی همه طرف ها باید بر اصل کار تمرکز کرد نه اظهارات پراکنده رسانه یی بعضی سیاستمدارانی که ممکن است دغدغه هایی دیگر داشته باشند یا می خواهند از آب گل آلود ماهی بگیرند.
برای دولت امریکا آنچه حایز اهمیت است، اجرای کامل تعهدات خود نسبت به برجام بعد از روز اجراست ازجمله برداشتن تحریم های به اصطلاح هسته یی و ما متعهد به انجام همه تعهداتمان در این مورد در چارچوب توافق برجام هستیم. ما در تماس مستمر با شرکای گروه ۱+۵ و با نمایندگان جمهوری اسلامی ایران هستیم تا مطمئن شویم همه طرف ها طبق تعهدات برجام عمل می کنند. این پیگیری ها درحالی است که اخیرا در شهر وین سیدعباس عراقچی، رییس ستاد پیگیری اجرای برجام پس از پایان دیدار با استفان مال، هماهنگ کننده دولت امریکا درخصوص برجام از سوی امریکا دیدار کردند.
در مورد قوانین ایالتی نیز که ممکن است مانع از اجرای کامل برجام بشوند تا آنجا که اطلاع دارم درحال حاضر هیچ قانونی از این نوع وجود ندارد و هر چه باشد دولت امریکا متعهد به برداشتن گام های مناسب در راستای انجام وظایفمان در مورد لغو تحریم ها در چارچوب برجام است.
این روزها موضع مبارزه با تروریسم به دلیل حملات به پاریس خیلی شدت گرفته است. آیا غرب و امریکا برنامه یی برای تشویق یا فشار آوردن به کشورهایی که متحدان امریکا محسوب می شوند به داعش کمک می کنند و این موضوع را علنا هم می گویند، ادامه دارد؟

 پوزش می خواهم اما با فرض نهفته در سوالتان موافق نیستم. هیچ یک از متحدانمان به داعش کمک نمی کنند و ذکر این نکته ضروری است که بر خلاف شایعات و شبهات که توسط برخی منابع غیرموثق منتشر می شود دولت امریکا به هیچ وجه از گروه تروریستی داعش حمایت نمی کند. من سخنگوی «غرب» نیستم اما به عنوان سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه می توانم بدون هیچ تردیدی بگویم که دولتمان همراه با جامعه جهانی ازجمله متحدان ما کار می کند تا هدف اعلام شده پرزیدنت اوباما - یعنی تضعیف و نهایتا انهدام گروه ترورسیتی داعش - تحقق یابد.
همان گونه که قبلا گفته ایم در راستای رسیدن به این مطلوب، راهبردی جامع داریم که هم ابعاد قوای ما- نظامی، اطلاعاتی، اقتصادی و توان جوامع ما- به کار برده شود. این یک مبارزه درازمدت خواهد بود با فراز و نشیب های فراوان اما شک ندارم که در این نبرد حق و باطل ما پیروز می شویم.

مقالات زیادی چاپ شده است که نشان می دهد گروه های فشار یا لابی ها ازجمله «ایران هراسی» که سال های اخیر پروژه برخی از این گروه ها بوده است چگونه با صرف پول می توانند روی سیاست های خارجی امریکا تاثیر بگذارند. شما این موضوع را چگونه توضیح می دهید؟

 سیاست دولت امریکا نسبت به ایران هیچ وقت نتیجه تاثیرگذاری گروه های فشار یا لابی ها نبوده. اگر مساله فقط «گروه های فشار» امریکا بود بقیه جامعه جهانی بی تفاوت می ماند و به طور منسجم همگام امریکا نمی شدند و اگر این «گروه های فشار» حرف آخر را در مورد ایران می زدند پس چطور آقای اوباما موفق شد که برجام را از خطر رد شدن توسط کنگره عبور دهد؟ من خوب می دانم که برخی در ایران شیفته نظریه های توهم توطئه گرایان هستند اما به دید من این ساده انگاری محض محسوب می شود.
بحث مغز متفکران پشت پرده با نیات شیطنت آمیز کارتون بازی است نه سیاست ورزی. سیاست دولت امریکا در مورد ایران همیشه منطقی بوده و نتیجه فعل یا ترک فعل جمهوری اسلامی ایران است.

اینکه داعش می تواند از میان اروپایی های نسل دوم، سوم و مهاجران به خصوص در فرانسه عضوگیری کند، نشان دهنده بحران عمیقی است که در دل آن جامعه ایجاد کرده که لزوما با بمباران داعش در سوریه حل نخواهد شد. آیا فکر نمی کنید که غرب باید به سیاست هایی که عجولانه در عرصه سیاست های خارجی در پیش گرفته است و نیز دلایل حل نشدن یا ادغام این گروه ها در جامعه خودش توجه کند؟

 بله ناگفته پیداست که امنیت پایدار در منطقه و غلبه بر تروریست های شرور امثال داعش باید در بستر کاهش جذابیت این نوع جزمیت های افراطی در روند عضو گیری شان و انصراف اعضای بالقوه از پیوستن به صفوف آن شروع شود و برای منصرف کردن جوانان سردرگم، جوامع متعدد ما باید فعال باشند تا همه اطلاعات و ابزار لازم را در دست داشته باشند تا قبل از اینکه کار به خشونت بکشد این جذابیت کاذب را خنثی کنند. نباید یک کلاغ چهل کلاغ کنیم. از اینکه گروهی افراطگرای تروریستی مثل داعش می تواند یک مشت از جوانان ساکن غرب را به خود جذب کند این به آن معنا نیست که در غرب بحران ماهوی وجود دارد.
حملات اخیر در پاریس نشانگر این حقیقت تلخ است که برای انجام حملات تروریستی نیاز به گروه های بزرگی نیست. همچنین این استدلال که علت اصلی پیدایش گروه های افراطی مثل داعش سیاست های غرب است، اشتباه است. این نوع سلب مسوولیت ممکن است برای ساکنان آن منطقه بحران زده موجب آسایش خاطر شود اما به نظر من درست نیست. مثلا بروز شوم گروه داعش در سوریه ممکن است علل متعددی داشته باشد اما شکی نیست که یکی از علل اصلی آن عدم پاسخگویی دولت اسد به مطالبات مردم خود است.
در سندی که ویکی لیکس از ایمیل های خانم کلینتون منتشر کرده است، آمده که فرانسه تروریست ها را برای جنگ با قذافی برای اینکه نفت آن کشور را ببرد، تربیت کرد. وقت آن نرسیده است که غرب به این استراتژی خودش یعنی پرورش تروریسم پایان دهد؟

 به طور اصولی دولت امریکا در مورد اسناد ویکی اظهارنظر نمی کند و در هر صورت من سخنگوی دولت فرانسه نیستم. اما آنچه می توانم صراحتا بگویم این است که دولت امریکا هیچ وقت سیاست آموزش تروریست نداشته است و ما متعهد به مبارزه با پدیده تروریسم هستیم. همان گونه که آقای اوباما اخیرا در نشست G-20  گفته است، حملات پاریس یادآور آن است که شکست داعش در خاک سوریه و عراق کافی نخواهد بود.
همه ما که مصمم به نابودی داعش هستیم باید متعهد به تقویت امنیت در مرزها, تبادل بیشتر اطلاعات و تشدید تلاشمان در جهت جلوگیری از رفت و آمد جنگجویان خارجی به عراق و سوریه باشیم. ما از برجستگان مسلمان در جوامع مسلمان که سخت در تلاش هستند که مشروعیت و جذابیت این ایدئولوژی منحرف کننده داعش را تضعیف کنند، حمایت می کنیم. دولت امریکا همراه با همکارانمان در این ائتلاف تلاش های وقفه ناپذیرمان را در جبهه های متفاوت ازجمله نظامی، دیپلماتیک و بشردوستانه ادامه می دهیم. راهبرد ما صحیح است و باید آن را به طور کامل اجرا کنیم.

فکر می کنید هزینه هایی که در پی حملات تروریست ها، دولت های مختلف متحمل می شوند چقدر باشد و آیا کشورهایی که برای بقای تروریست ها هزینه در نظر گرفته اند تاوانی بیشتر از مبالغ مورد نظرشان پرداخت نمی کنند؟

پدیده تروریسم اختراع تازه یی نیست و همیشه افرادی بودند که در ضدیت با اهداف تمدن کار کردند و مسیر تقابل و تخریب را انتخاب کردند. اما ایالات متحده متعهد است برای مبارزه با تروریسم و تقویت امنیت جهانی با افراد، سازمان های چند جانبه و دولت های دیگر همکاری کند.
در مورد داعش ما به همکاری بین المللی برای نابودی آن گروهک و فراهم آوردن شرایطی که مانع ظهور مجدد آن شود، ادامه می دهیم ازجمله انتقال سیاسی مسالمت آمیز قدرت در سوریه و در این راستا جمهوری اسلامی ایران ظرفیت بسزایی دارد. ایران می تواند نقش سازنده یی در منطقه در راستای کاهش تنش های فرقه یی ایفا کند و امریکا از چنین کاری استقبال می کند.

فکر می کنید که سیاست های امریکا در خاورمیانه تا چه اندازه در خلق گروهک های تروریستی مانند داعش و القاعده نقش داشته است؟

من فکر می کنم که تجزیه و تحلیل تک بعدی نوعی ساده انگاری است و دردی را دوا نمی کند. اما اگر باید به کلی گویی توسل کرد، معتقدم که علت اصلی پدیده خلق گروهک های تروریستی عدم پاسخگویی حاکمان منطقه به مطالبات مشروع مردم خود است به قول سعدی «پادشاهی که طرح ظلم افکند/پای دیوار ملک خویش بکند.» و در این راستا ممکن است سیاست های امریکا در منطقه را عکس العمل بدانیم نه عمل یا به عبارت دیگر معلول و نه علت. این طرز فکری که بیگانگان را منبع و منشأ هر بدی محسوب می کند یک نوع سلب مسوولیت از خود و نپذیرفتن وظیفه تعیین سرنوشت خود است. اما علت هر چه باشد در مورد چاره جویی همه ما باید کنار هم کار کنیم تا امنیت به منطقه بازگردد و مردم بی گناه خاورمیانه می توانند از شر این مصایب پی در پی خلاص شوند.

چندی پیش شبکه سی ان ان از اشتباهات امریکا در حمله به عراق گزارش داد (برنامه Gps ذکریا) آیا فکر نمی کنید که در مورد ایران هم به همان مسیر اشتباه عراق رفته باشد؟

 پوزش می خواهم اما فقط به خاطر اینکه شبکه سی ان ان ادعایی را مطرح می کند این به آن معنی نیست که صحت آن غیرقابل بحث باشد . سی ان ان که فصل الخطاب نیست. می دانم که به قول معروف «هر آن عاقل که با مجنون نشیند/ نـبـاید کـردنش جـز ذکـر لـیلـی» اما به نظر من پرزیدنت اوباما با بصیرت کامل به معنی واقعی کلمه سیاست دولتمان در مورد ایران را به نحو احسن ترسیم و اجرا کرد.
از اول خواستار آن بود که مساله برنامه هسته یی ایران از طریق مذاکرات و تعامل سازنده حل شود و در قالب و چارچوب جامعه جهانی در این جهت بی وقفه کمر همت بستند. پس برخلاف ادعای شما من فکر می کنم مسیر ما همیشه مسیری صحیح و درست بوده و خوشحالم که عاقبت با روی کار آمدن حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی، رییس جمهوری اسلامی ایران و تلاش های دولت ایشان, این کوشش ها مفید شده است و انشاالله با اجرای کامل توافق برجام توسط همه طرف ها نگرانی ها در مورد برنامه هسته یی ایران برطرف شود و با برداشتن تحریم های هسته یی، اقتصاد ایران رونق و شکوفایی پیدا کند.

پس از برجام و برداشته شدن تحریم ها شما چه پیش بینی ای را درخصوص کشورهای جهان به خصوص ایران، امریکا و کشورهای اروپایی دارید؟

 از چند حیث اقتصاد ایران ظرفیت های فوق العاده یی دارد، پس انتظار من این است که پس از اجرایی شدن برجام و برداشته شدن تحریم ها در اثر محکم تر شدن پیوند های اقتصادی ایران با اقتصاد جهانی اقتصاد ایران دوباره رونق نسبی پیدا کند.
اما نگفته پیداست که ما نمی توانیم شرکت ها را وادار کنیم با ایران تجارت کنند. حتی بدون تحریم ها، جو حاکم بر فضای تجارتی ایران از نظر سهولت فعالیت های اقتصادی و فضای کسب وکار با مشکلات روبه رو است.
بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود موسوم به «گزارش فضای کسب وکار ۲۰۱۶» به بررسی سهولت فعالیت های اقتصادی و فضای کسب وکار در ۱۸۹ کشور جهان پرداخته است. براساس این گزارش، ایران از نظر سهولت فعالیت های اقتصادی و فضای کسب وکار با یک پله صعود نسبت به سال گذشته رتبه ۱۱۸ را در میان ۱۸۹ کشور جهان کسب کرده است. دولت امریکا تحریم های یکجانبه گسترده یی در مورد فعالیت های تجارتی با ایران دارد و این تحریم ها حتی با اجرایی شدن برجام سرجای خود باقی خواهند ماند.
پس شرکت های امریکایی با برخی استثنائات از ورود به تجارت با ایران ممنوع هستند. اما طبق برجام بعد از اینکه بعضی گام ها از طرف ایران برداشته شود، ورود فرش، پسته و سایر اقلام غذایی به امریکا مجاز می شود.
فعالیت های تجارتی فراتر از این منوط به تصمیم گیری قوه مجریه و مقننه ماست. من نمی دانم آیا این تغییر سیاست ما رخ دهد یا خیر اما لابد امکان چنین تصمیمی و گسترش فعالیت های اقتصادی با اجرای موفقیت آمیز برجام یک کم امکان پذیرتر خواهد شد. در مورد کشورهای اروپایی بدون تردید در دوران پسا تحریم فرصت های زیادی برای تحکیم روابط اقتصادی بین این کشورها و ایران وجود دارد که اگر شرکت های اروپایی و ایرانی مایل باشند می توانند آن را غنیمت بشمارند.