دیپلماسی اقتصادی دریچه ورود به پساتحریم

اقتصاد ایرانی: GECF،IPC  و حالا IPF، آذر ماه را با احتساب برگزاری این سه همایش مهم می توان ماهی تاریخی و سرنوشت ساز برای صنایع نفت و گاز و پتروشیمی ایران به حساب آورد. در حالی که هر روز اخباری جدید و مثبت در زمینه نزدیک شدن به برداشته شدن تحریم ها شنیده می شود، روز گذشته محمدجواد ظریف، فردی که بیشترین نقش را در به وجود آمدن این فضا ایفا کرده است، نه در یک مذاکره سیاسی، بلکه در رویدادی اقتصادی حضور یافت. دوازدهمین همایش بین المللی پتروشیمی ایران IPF در نخستین روز خود به واسطه حضور وزیر امور خارجه فضایی متفاوت به خود گرفته بود. کسی که در سخنرانی افتتاحیه بر اهمیت صنعت پتروشیمی ایران در مذاکرات با ۱+۵ تاکید و تصریح کرد: «از همان ابتدا تلاش بر این بود که بتوانیم صنعت پتروشیمی را به سرعت از تحریم خارج کنیم.» به واسطه همین تلاش بود که در سال ۲۰۱۳، ۱۴ شرکت پتروشیمی از لیست تحریم ها خارج شدند. در حالی که بسیاری وزارت نفت را «وزارت خارجه دوم» تلقی می کنند، بیژن زنگنه وزیر نفت در سخنرانی خود از نقش بسیار مهم وزارت خارجه و محمدجواد ظریف در فراهم آوردن فضای جدید اقتصادی ایران تمجید کرد و «حیات جدید سیاسی و اقتصادی ایران» را حاصل بزرگ ترین افتخار وزارت امور خارجه قلمداد کرد.

اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور نیز در سخنرانی خود در این همایش بر نقش صنعت پتروشیمی در تجلی اقتصاد مقاومتی تاکید کرد. عباس شعری مقدم مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محمدحسن پیوندی معاون مدیرعامل این شرکت نیز در سخنان خود از اهداف صنعت پتروشیمی ایران در آینده سخن گفتند. گفتنی است که محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن وتجارت نیز در این همایش حضور پیدا کرده بود. مدیران برجسته سه شرکت مطرح IFP، لینده و باسف نیز در نشست تخصصی اول روز یک شنبه حضور یافته و درباره صنعت پتروشیمی با حضار به گفت وگو پرداختند. طبق مشاهدات تعادل یکی از مهم ترین شاخصه های دوازدهمین همایش بین المللی پتروشیمی ایران، حضور بسیار پررنگ آلمانی ها بود که با توجه به سطح بسیار بالای مهندسی در این کشور در صورت مذاکرات جدی، برای صنعت پتروشیمی ایران بسیار مفید خواهد بود.

گزارش تعادل از مشروح اتفاق های روز نخست IPF دوازدهم را در ادامه می خوانید.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشور پیش از وزیر نفت و معاون اول رییس جمهور پشت تریبون قرار گرفت و سخنان خود را ادا کرد. او معتقد بود برگزاری این همایش در آستانه روز اجرای برجام، دریچه جدیدی را به روی صنعت پتروشیمی می گشاید و فرصت خوبی را فراهم می کند که طی آن شرکت ها و موسسات مالی معتبر خارجی فعال در حوزه نفت و انرژی با توانمندی های ایران به ویژه طرح های در دست اجرا آشنا می شوند. ظریف اظهار کرد: «این همایش زمینه ساز توسعه دوباره صنعت ارزش آفرین پتروشیمی در کشور در پرتو شرایط جدید خواهد بود.» طبق گفته وزیر امور خارجه کشور ایران، همایش IPF امکان تعامل سازنده شرکت های ایرانی و خارجی عرضه کننده فناوری های نوین و صاحب نظران حوزه پتروشیمی را فراهم می کند. در واقع نوعی تحلیل بازار و آینده آن و انتقال تجربیات و دانش فنی و اجرایی از این طریق ممکن خواهد شد.

ظریف در حالی که در برابر مدیران داخلی و خارجی صنعت پتروشیمی قرار گرفته بود، اظهار کرد: «امروز بزرگان صنعت پتروشیمی بر این اعتقاد هستند که انتظار آینده یی روشن و موفق برای صنعت پتروشیمی ایران تنها یک آرزو نیست، بلکه یک حقیقت است.» طبق گفته ظریف، ایران می تواند با توجه به مزیت های بالقوه و با اتکا به منابع و توانمندی های بومی خود در «جمع بزرگان پتروشیمی جهان» قرار بگیرد و طی سال های آتی یکی از صادرکنندگان عمده محصولات پلیمری باشد. او با اشاره به عمر ۵۰ ساله صنعت پتروشیمی ایران گفت: «این صنعت دستاوردهای ارزشمندی را به دست آورده است. بخش عمده یی از این دستاوردها با استفاده از پیشرفت های علمی داخلی و همت متخصصان و کارگران ایرانی در طراحی، اجرا و ساخت تجهیزات و در شرایط تحریم تحمیلی برخی کشورها به دست آمده است».

وزیر امور خارجه کشور تصریح کرد: «ایران به عنوان دومین قدرت پتروشیمی در منطقه خاورمیانه حدود ۲۵ درصد از تولید محصولات پتروشیمی را در اختیار دارد و می تواند با توجه به طرح های توسعه یی که در دست اجرا دارد، سهم این صنعت در بازارهای داخلی و بین المللی را افزایش دهد.» او از دوران اعمال تحریم های ظالمانه علیه ایران یاد کرد و آنها را فاقد توجیه حقوقی، سیاسی و اقتصاد دانست. ظریف در ادامه تشریح کرد که هرچند ایران در دوران تحریم تحمیلی پیشرفت های داخلی در علوم گوناگون را تجربه کرد و وابستگی بودجه کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت کاهش یافت اما آسیب هایی نیز به فعالیت های نظام بانکی کشور، روابط تجاری با دنیای خارج و دسترسی و بهره برداری از علوم و فنون روز جهان وارد شد؛ یکی از صنایعی که در دوران تحریم دچار آسیب شد «صنعت پتروشیمی» بود.

اهمیت صنعت پتروشیمی در ایران از آنجا بیشتر مشخص شد که ظریف اظهار کرد: از ابتدای مذاکرات هسته یی این صنعت جزو محور تلاش ها و مورد توجه ویژه بوده تا بعد از رفع تحریم ها مشکلات برطرف شود. او در این باره گفت: «این هدفی بود که همان ابتدا و با برنامه اقدام مشترک موقت ژنو که در آذرماه ۱۳۹۲ مورد توافق قرار گرفت، محقق شد و محدودیت های ناظر بر فروش این محصولات برداشته شد.» ظریف با اشاره به دوران پساتحریم گفت: «در این دوره، از جمله تحریم های اعمال شده در زمینه انتقال فناوری، صدور محصولات و فرآورده های پتروشیمی جمهوری اسلامی ایران به خارج از کشور، جذب سرمایه خارجی به طور کلی و به طور خاص در این حوزه و حمل ونقل رفع خواهد شد.»

بر اساس اظهارات وزیر امور خارجه کشور، دوران پساتحریم ضریب ریسک و میزان آسیب پذیری کشور در حوزه های مختلف اقتصادی را کاهش خواهد داد و فرصت های کم نظیری را برای فعال تر شدن دستگاه های تولیدکننده از جمله صنعت پتروشیمی در ایران فراهم خواهد آورد. دوران پساتحریم فرصتی را برای ایجاد زیرساخت های مناسب برای شکوفایی این صنعت فراهم می کند. ظریف در ادامه سخنان خود به دو راهبرد مهم در صنعت پتروشیمی کشور اشاره کرد و گفت: «همزمان با لغو تحریم ها، تنوع تولید محصولات و مقاصد جدید صادراتی به عنوان ۲ راهبرد مهم در دستور کار قرار گرفته است.» او ادامه داد: «در این مسیر در دوران پساتحریم، صنعت پتروشیمی ایران می تواند با جذب سرمایه گذاری خارجی، زمینه جذب فناوری و رشد صنایع مختلف و افزایش اشتغال را فراهم کند. اطمینان داریم که راهبرد شرکت ملی صنایع پتروشیمی تلاش در جهت توسعه زنجیره کامل این صنعت خواهد بود.»

ظریف بر ایجاد شبکه قوی از توانمندی های داخلی در زمینه های مختلف برای بقا در عرصه بین المللی تاکید و تصریح کرد که این شبکه باید دارای مزیت رقابتی نیز باشد در نتیجه باید توانمندی های داخلی را متناسب با کیفیت و استانداردهای جهانی ارتقا داد. او همچنین تاکید کرد که حضور سرمایه گذاران خارجی نه تنها گره توسعه طرح های معطل نیمه تمام صنعت پتروشیمی را خواهد گشود بلکه ریسک سرمایه گذاری خارجی از نگاه موسسات تحقیقاتی بین المللی را کاهش خواهد داد. وزیر امور خارجه تصریح کرد که با حذف موانع ظالمانه، شکوفایی ظرفیت ها و توان داخلی کشور برای ایجاد «یک اقتصاد درون زا و برون گرا» که در آن خام فروشی نفت و گاز کاهش یافته و محصولات و فرآورده های پتروشیمی به بازارهای خارجی صادر خواهد شد، فراهم می شود.

طبق گفته وزیر امور خارجه کشور، برجام می تواند موانع بسیاری از صنایع به ویژه صنعت پتروشیمی را حذف و در نتیجه فرصت های شغلی بسیاری را در کشور ایجاد کند. او همچنین اشاره کرد که از این طریق بازار سرمایه از جمله بورس شرکت ها و صنعت پتروشیمی فعال تر شده و کمبود سرمایه و دیگر مشکلات خاص این صنعت در کنار داشتن راهبرد ملی متعادل و متناسب برطرف خواهد شد. او در پایان سخنان خود گفت: «ما بنیانگذاران بزرگ صنعت پتروشیمی در خاورمیانه بوده ایم و طی چند سال آینده قادر خواهیم بود یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در جهان باشیم.» او همچنین وعده داد که در وزارت امور خارجه از هیچ تلاشی برای افزایش سرعت توسعه و جبران عقب ماندگی ها فروگذاری نخواهند کرد. ظریف همچنین تاکید کرد که دستیابی به توسعه پایدار نیازمند همدلی و همکاری همه بخش های دست اندرکار کشور است.

زنگنه: جهش بزرگی برای پتروشیمی داریم

بیژن زنگنه وزیر نفت پس از محمدجواد ظریف پشت تریبون دوازدهمین همایش بین المللی پتروشیمی قرار گرفت. زنگنه با ابراز خوشحالی از برگزاری به موقع این همایش به شرایط ویژه کشور در حال حاضر اشاره و اظهار کرد: «به همت وزارت خارجه، مذاکرات دشوار و پیچیده هسته یی به خوبی به رسالت تاریخی خود دست یافت. اکنون در روزهای آینده، ایران با رقم زدن بزرگ ترین افتخار خود، وارد دوران جدید حیات سیاسی و اقتصادی کشورخواهد شد.»

وزیر نفت ایران با اشاره به اینکه به برکت دیپلماسی نظام و در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی، به زودی تحریم ها برداشته شده و امکان تعامل ایران با جهان فراهم خواهد شد، اظهار کرد: در شرایط جدید کشور ما، محوریت توسعه پتروشیمی به بخش های خصوصی و تعاونی واگذار شده است. در چنین شرایطی مهم ترین نقش تعیین کننده را باید تامین خوراک و از طرف دیگر نقش شرکت ملی پتروشیمی برای ایجاد زیربنا دانست.

بیژن زنگنه ادامه داد: «ما اکنون جهش بزرگ جدیدی را برای صنعت پتروشیمی ایران برنامه ریزی کرده ایم و قصد داریم تولید این صنعت را به ۷۰ میلیارد دلار برسانیم. رسیدن به چنین سطحی از تولید نیاز به اطمینان از خوراک پایدار و دسترسی به فناوری پیشرفته دارد.»

وزیر نفت در ادامه بااشاره به نقش بسیار مهم تامین خوراک کافی در صنعت پتروشیمی ایران اظهار کرد: خوراک قابل تامین ایران در حاشیه خلیج فارس بوده و به واسطه فاصله بسیار کم با بازارهای صادراتی، وضعیتی بسیار خوب را ایجاد کرده است.

بیژن زنگنه در ادامه، بااشاره به برنامه ریزی های این وزارتخانه برای صنعت پتروشیمی در آینده، از برنامه ریزی برای تولید ۳ میلیون تن پلی پروپیلن خبر داده و اظهار کرد: با به نتیجه رسیدن طرح های پارس جنوبی تا پیش از سال ۲۰۱۷ میلادی، اتان، پروپان و بوتان کافی برای تخصیص به پروژه های پتروشیمی، دراختیار خواهد بود. او به حجم ۱۲ میلیون تن LPG، ۴.۵میلیون تن اتان و ۱۳ میلیون تن نفتای مازاد در پارس جنوبی که امکان تخصیص آنها به واحدهای پتروشیمی وجود دارد نیز اشاره کرد.

زنگنه ادامه داد: در این زمینه باید به چند روش توجه کنیم؛ اول منابع داخلی ها که برای این کار تجهیز سرمایه های کوچک مردم از طریق صندوق ها و فرابورس مدنظر ما قرار دارد. روش دوم جذب سرمایه مستقیم خارجی و روش سوم بهره گیری از فاینانس است. وزیر نفت که پیش از این در مراسم رونمایی از قراردادهای جدید نفتی نیز از نیاز ایران به شکل گیری شرکت های مشترک میان خارجی ها و ایرانی ها خبر داده بود، در ادامه اظهارات خود گفت: من پیشنهاد می کنم شرکت های خارجی که تاکنون در ایران در حوزه EPC حضور داشته اند، اکنون شرکتی در ایران به نام خود تاسیس کرده تا از تسهیلات آن، استفاده کنند. این شرکت ها همچنین می توانند شرکت های راهبردی ایرانی را به عنوان شریک خود انتخاب کنند.

او ادامه داد: ایران مرکز ثقل بازارهای خلیج فارس بوده و نیروی کار ارزان در آن وجود دارد. ایران خود بازار مهمی برای محصولات پتروشیمی محسوب می شود اما با حجم عظیم تولیدات این صنعت در آینده، ظرفیت زیادی برای صادرات نیز وجود خواهد داشت. سیاست وزارت نفت در این زمینه حمایت از بزرگ سازی شرکت های ایرانی برای حضور در عرصه بین المللی بازرگانی فرآورده های پتروشیمی است.

وزیر نفت در ادامه به تخفیف ۳۰ درصدی خوراک به طرح های تکمیل زنجیره ارزش افزوده به ویژه GTPP پرداخته و این تخفیف را نمونه حمایت هیات دولت از طرح های تکمیلی صنعت پتروشیمی دانست. او در پایان اظهار کرد: «آخرین نکته، جایگاه جدید شرکت ملی صنایع پتروشیمی است که زمانی متصدی بخش اعظم این صنعت در ایران بود. اکنون با تغییر ماهیت این شرکت باید در حوزه ایجاد زیربناها در صنعت پتروشیمی فعال بوده و مهم ترین نقش آن رگولاتوری خواهد بود. در قالب این نقش، شرکت ملی صنایع پتروشیمی از اقدام های برهم زننده رقابت سالم در صنعت پتروشیمی، جلوگیری خواهد کرد.»

جهانگیری: در آستانه لغو تحریم ها هستیم

اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری نیز در آیین گشایش دوازدهمین همایش صنعت پتروشیمی ایران حضور داشت. او در ابتدای سخنان خود گفت: «حمایت از صنعتگران و توانمندی های داخلی در دوران پساتحریم در دستور کار دولت قرار دارد.» جهانگیری نیز همانند ظریف بر این نکته تاکید کرد که ما در مقطع زمانی مهمی هستیم و باتوجه به اینکه در آستانه لغو تحریم های اعمال شده علیه کشورمان قرار داریم، باید با همه توان وارد دوران پساتحریم شویم.

جهانگیری با بیان اینکه در این هفته، آژانس بین المللی انرژی اتمی، قطعنامه خود را مبنی بر بسته شدن پرونده PMD ایران صادر می کند، اظهار کرد: «پس از این اقدام می توانیم به صورت شفاف تر صحبت کنیم و باید تا آن زمان صبر کرد تا معلوم شود چه کار بزرگی انجام شده است.» او بااشاره به اینکه با نزدیک شدن به روز اجرای برجام، نیازمند راهبردی مهم در مسیر توسعه هستیم و در این راه وزارت نفت در جذب سرمایه گذاری ها پیشتاز است، تصریح کرد: «هرچند عده یی سعی می کنند بر دامنه انتظارات بیفزایند، اما تلاش ها در این مسیر ادامه دارد.» معاون اول رییس جمهوری بااشاره به اینکه هم اکنون تدوین برنامه ششم توسعه در دولت در حال انجام است، اظهار کرد: «تا دو هفته آینده پیش نویس این برنامه ازسوی سازمان مدیریت در دولت مطرح می شود.» جهانگیری در ادامه سخنان خود گفت: «در برنامه ششم توسعه، اقتصاد کشور باید رشد ٦درصدی را تجربه کند که برای تحقق این امر باید سالانه ٩٠٠هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری صورت گیرد. » معاون اول رییس جمهوری تصریح کرد: «ایران باتوجه به پتانسیل های موجود در خود در دهه آینده نه تنها در زمینه مشکلات خود، بلکه گره گشای مشکلات اقتصادی جهانی خواهد بود.»

شعری مقدم: تا پایان سال ۵.۴ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی اضافه می شود

عباس شعری مقدم مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی از دیگر سخنرانان همایش بود. او صحبت های خود را این گونه آغاز کرد که اگر تحریم ها نبود باید امروز ظرفیت تولید سالانه به جای ۶۰ میلیون تن ۱۰۰ میلیون تن بود. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی از ابراز علاقه بسیاری از سرمایه گذاران خارجی در صنعت پتروشیمی ایران خبر داد و گفت: «ثبات ایران در منطقه ازجمله جذابیت های صنعت پتروشیمی کشور و دلیل ابراز علاقه سرمایه گذاران خارجی برای حضور در ایران است. ایران با داشتن ۱۵۸ میلیارد بشکه ذخایر نفتی و ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی از نظر جمع ذخایر هیدورکربنی در جهان مقام اول را دارد همچنین در کشور ما انرژی نسبتا ارزان است.» دو هزار کیلومتر مرز آبی در خلیج فارس و دریای عمان، نیروی کار جوان و تحصیلکرده و نسبتا ارزان، بازار مصرف ۷۵ میلیونی نیز ازجمله مزایای جذاب برای سرمایه گذاران خارجی بود که شعری مقدم به آنها اشاره کرد.

شعری مقدم اظهار کرد: »باوجود محدودیت های ناشی از تحریم تا پایان سال جاری ۴.۵ میلیون تن به ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی اضافه خواهد شد و در پایان سال آینده نیز با اضافه شدن ۴.۷ میلیون تن دیگر کل ظرفیت تولید به ۷۰ میلیون تن در سال بالغ خواهد شد و چنانچه قیمت های سال ۹۰ را مبنا قرار دهیم ارزش کل فروش محصولات این صنعت بالغ بر ۲۷ میلیارد دلار در سال خواهد شد.» همچنین مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش خبرنگار «تعادل» که آیا پیشنهاد سرمایه گذاران خارجی تاکنون در قالب سرمایه گذاری مستقیم بوده است، اظهار کرد که در میان پیشنهادها در این زمینه نیز مواردی مشاهده شده است.

محمدحسن پیوندی قائم مقام شرکت ملی صنایع پتروشیمی به نوعی میزبان همایش به شمار می رفت به همین خاطر به عنوان نخستین سخنران پشت تریبون قرار گرفت. او در ابتدای سخنان خود از حضور محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در این برنامه به عنوان اشاعه دهنده صلح و دوستی تشکر کرد. پیوندی در ادامه از حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری نیز به عنوان مهمان دوازدهمین همایش بین المللی صنعت پتروشیمی تشکر کرد. او ادامه داد: «مایل هستم که از این فرصت استفاده کرده و از آقای زنگنه درخواست کنم از ایجاد زیرساخت های صنعت پتروشیمی در ایران حمایت کنند.» پیوندی در ادامه بیان کرد: «اصل ۴۴ به شرکت ملی صنایع پتروشیمی اجازه حضور در صنعت پتروشیمی را نمی دهد اما به عنوان عضو خانواده پتروشیمی به دولت توصیه می کنم که در توسعه زیرساخت ها سرمایه گذاری انجام دهد چراکه این امر تاثیر بسیار زیادی در رشد صنعت پتروشیمی دارد.» او ادامه داد: «دولت برای مثال می تواند در خلیج فارس و دریای عمان سرمایه گذاری کند. تجربه قبلی نشان داده که توسعه زیرساخت ها نیاز اصلی برای کمک به موج دوم صنعت پتروشیمی در ایران است.»