رمز و راز افت‌وخیز تازه بازار ارز
اقتصاد ایرانی: گروه اقتصادی تحولات و نوسانات امروزه بازار ارز ایران با سال های قبل تفاوت بسیاری دارد. در سال های قبل بخصوص در ابتدای دهه ۹۰ که شاهد شدیدترین نوسانات قیمتی در این بازار بودیم، نوسانات روزانه ارز بویژه دلار تقویت می شد. به این صورت که پس از افزایش نرخ ها بازار روز بعد را با بالاترین قیمت روزقبل آغاز می کرد و بدین ترتیب روزانه قیمت ها افزایش می یافت.
به گزارش ایران، اما طی دو ماه اخیر که پس از یک و نیم سال آرامش نسبی نوسان قیمتی به بازار ارز بازگشته است، نوسانات به یک روز محدود شده است. به این معنا که قیمت ها فاصله آغاز تا پایان کار بازار صعودی می شود و درپایان کار باز قیمت ها به محدوده آغاز بازار برمی گردد. برهمین اساس طی هفته های اخیر دربرخی روزها قیمت دلاری که بازار کار خود را با آن به پایان می رساند، درمحدوده کمتر از ۳۴۰۰ تومان اتفاق می افتد. این درحالی است که درساعات میانی روز شاهد نوسان بالای قیمت ها هستیم که دایره آن حتی تا ۲۰۰ تومان دریک روز می رسد. به طوری که روزگذشته نرخ دلار در بازار آزاد از ۳۶۰۰ تومان هم عبور کرد.
بدین ترتیب اگر بخواهیم قیمت آغاز و پایان بازار آزاد ارز را بررسی کنیم با یک نوسان بسیار محدود روبه رو می شویم، ولی محدوده این نوسان در ساعات میانی روز یعنی بین ساعت ۱۱ تا ۱۶ بالاست. برهمین اساس بازار دلار کارخود را با قیمتی کمتر از ۳ هزار و۴۰۰ تومان آغاز می کند و در میانه روز خود را به بالای ۳ هزار و ۵۰۰ تومان و گاهی نزدیک به ۳ هزار و۶۰۰ تومان می رساند و باز این نوسان فروکش می کند.
بانک مرکزی درنوسانات بالا ورود می کند
حال برای پاسخ به چرایی این نوع نوسان در بازار ارز که تنها محدود به همان روز است دلایل مختلفی مطرح می شود. دراین زمینه کامران ندری کارشناس اقتصادی و عضو هیأت علمی پژوهشکده پولی و بانکی اعتقاد دارد که مهمترین دلایل این نوسان را می توان در میزان تقاضای ارز و همچنین انتظارات مردم و فعالان بازار نسبت به آینده بازار و اقتصاد کشور خلاصه کرد.
به گفته وی انتظارات مردم از آینده که از طریق انتشار اخبار و تحلیل های مختلف شکل می گیرد نقش مؤثری در میزان تقاضای واقعی بازار دارد.
این استاد دانشگاه درپاسخ به این سؤال که چرا در میانه روز قیمت ها در بازار ارز به طور معمول رو به کاهش می گذارد، توضیح داد: درحال حاضر بانک مرکزی به عنوان مسئول تنظیم کننده بازار ارز به طور دقیق این بازار را رصد می کند و در مواقعی که نیاز باشد و سطح نوسانات و قیمت ها بالا باشد وارد عمل می شود.
وی ادامه داد: برای این کار بانک مرکزی ابزار و مکانیسم تعریف شده ای دارد که توزیع ارز از طریق بانک های عامل یکی از این ابزارهاست که از طریق این ابزار می توان بازار ارز را کنترل کرد. به گفته وی هرچند بانک مرکزی نرخ مشخصی برای دلار هدفگذاری نکرده است، اما با بررسی تحولات و نوسانات بازار می توان براحتی این نرخ را شناسایی کرد.
ندری درادامه با اشاره به اینکه عملکرد بانک مرکزی در دو هفته اخیر تثبیت کننده بازار ارز بوده است، گفت: این بانک برای تحقق و دستیابی به اهداف بزرگتری که در اقتصاد کلان برای خود تعریف کرده و یکی از آنها موضوع خروج از رکود است، از ابزار مختلفی بهره می برد که از جمله این ابزارها نرخ بهره بانکی و نرخ ارز است. بنابراین اینکه نرخ ارز تا چه میزان نوسان دارد از اهمیت زیادی برخوردار نیست بلکه باید عملکرد دولت و بانک مرکزی را در بهبود شاخص های کلان اقتصادی بررسی کرد.
عرضه و تقاضا، قیمت ها را نوسانی می کند.
همچنین دراین باره عباس شرفی یکی از فعالان بازار ارز نیز به چرایی نوسانات روزانه نرخ دلار می پردازد و می گوید: مهمترین علت این نوسانات روزانه، میزان عرضه و تقاضاست. درواقع صرافان براساس شرایط بازار و میزان تقاضا و حجم ارزی که در اختیار دارند قیمت ها را تعیین می کنند.
وی توضیح داد: برای مثال وقتی صرافی حجم زیادی ارز دراختیار دارد و از کاهش قیمت ها در آینده نگران است، با قیمتی زیر قیمت بازار ارز خود را می فروشد. همین کاهش قیمت رفته رفته به موجی در بازار تبدیل می شود و ظرف چند ساعت مقدار زیادی از نرخ ارز کاسته می شود.
این فعال بازار ارز اضافه کرد: درمقابل وقتی صرافان با حجم انبوهی تقاضا برای ارز مواجه می شوند خود به خود قیمت ها روند صعودی به خود می گیرد. به گفته وی هم اکنون برخی از صرافان شهرستانی برای خرید ارز به تهران مراجعه می کنند که میزان تقاضای آنها در قیمت ها تأثیر می گذارد. همچنین گاهی اوقات فعالان این بازار در شهرها و نقاط مرزی که به طور معمول قیمت ها تفاوت زیادی با تهران دارد ارز می خرند و برای سود بیشتر این ارزها را در تهران به فروش می رسانند. درحالی که تفاوت نرخ خرید و فروش دلار در تهران حدود ۵ تومان است این تفاوت در شهرهای مرزی به ۲۰ تا ۳۰ تومان می رسد. بنابراین تمام این عوامل باعث تغییر قیمت ها در طول یک روز می شود.
شرفی درپایان درباره تأثیر توزیع ارز از طریق صرافی بانک های عامل اظهارکرد: تعدادی از صرافی ها تاکنون از صرافی بانک ها ارز خریداری نکرده اند و با خرید و فروش ارز از فروشندگان و خریداران کار می کنند. اما به هرترتیب قیمت، میزان عرضه و ساعت عرضه از طریق بانک ها نیز تأثیر زیادی در نوسانات قیمتی بازار دارد.
دلار مبادله ای در مرز ۳ هزار تومان
روزدوشنبه هفته جاری نرخ دلار مبادله ای که هر روز صبح از سوی بانک مرکزی اعلام می شود با قیمت ۲ هزار و ۹۹۸ تومان در مرز ۳ هزار تومان قرار گرفت و بدین ترتیب دلار بانکی رکورد جدیدی را ثبت کرد. هرچند دیروز قیمت مبادله ای دلار دو ریال عقب نشست و ۲۹۹۷۸ ریال قیمت گذاری شد، اما بررسی روند دلار مبادله ای طی ماه های گذشته حکایت از صعود آرام و تدریجی این ارز دارد.
