فرصت‌هایی که تحریم از اقتصاد ایران می‌رباید

اقتصاد ایرانی: با وجود تمام تلاش هایی که طی دو سال اخیر از سوی دولت برای بهبود شرایط اقتصادی انجام گرفته و قابل انکار نیست، درماه های اخیر تحولاتی رخ داده که اقتصاد ایران را نیز تحت تأثیر خود قرارداده است، موضوعی که رئیس جمهوری نیز در نخستین همایش سیاست های صنعتی و تجاری به آن اشاره کرد. به گفته روحانی کاهش بی سابقه قیمت نفت و همچنین طولانی شدن اجرای توافق هسته ای که به لغو تمام تحریم ها می انجامد باعث بروز مشکلاتی در عرصه اقتصادی شده است.
به گزارش ایران، همین موضوع در نامه چهار وزیر کابینه یازدهم به رئیس جمهوری نیز مورد تأکید قرار گرفته بود. در این نامه نیز اشاره شده بود که باوجود دستاوردهای ارزشمند دولت در دستیابی به توافق هسته ای، طولانی شدن اجرای آن باعث ایجاد انتظارات بسیاری در میان مردم و فعالان اقتصادی شده است. بدین ترتیب همان گونه که بسیاری از کارشناسان تأکید می کنند، اجرایی شدن برجام و لغو تحریم هایی که یکی از دلایل معضلات اقتصادی ایران بوده است، می تواند رشد اقتصادی ایران را سرعت دهد.
کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین المللی پول نیز در حاشیه اجلاس پاییزه این صندوق و بانک جهانی در پرو درباره اقتصاد ایران گفته است که لغو تحریم ها به ایران اجازه رشد می دهد. برهمین اساس هرچند اقتصاد ایران با وجود تحریم ها نیز به حرکت خود ادامه داده است، اما همواره یکی از موانع بزرگ در راه توسعه و پیشرفت بوده است. این درحالی است که در شرایط فعلی حساسیت برچیده شدن تحریم ها نیز بیشتر شده و به محض لغو کامل، اقتصاد ایران با تحولات بسیاری روبه رو خواهد شد، تحولی که در یک سوی آن سرمایه گذارانی قراردارند که برای ورود به ایران لحظه شماری می کنند.

تأخیر اجرای توافق، فرصت های اقتصادی ایران را از بین می برد

سید علی مدنی زاده، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه شریف با بیان اینکه رکودی جدید در انتظار اقتصاد ایران است که دستیابی به توافق هسته ای و لغو تحریم ها می تواند این رکود را از مسیر اقتصاد کشور بردارد گفت: سیاستگذاری جدید اقتصادی یکی دیگر از گزینه های ممکن برای رهایی از رکود است که اقتصاد را به رونق نمی رساند اما از بحران تعمیق رکود در کشور دور می کند.
این استاد اقتصاد در ادامه اظهار کرد: با تغییر انتظارات، کاهش بیشتر نرخ تورم، افزایش سرمایه گذاری داخلی و خارجی، گشایش های پولی بانک مرکزی و اصلاح سیاست های اقتصادی بعد از لغو تحریم، کشور از رکود نجات می یابد اما شرایط اقتصاد در پساتحریم به سیاستگذاری های دولت وابسته است. اگر دولت سیاست غلطی در پساتحریم اتخاذ نکند در یک بازه میان مدت اقتصاد کشور آرام آرام به رونق بازخواهد گشت.
مدنی زاده با بیان اینکه اجرا نشدن توافق هسته ای و لغو تحریم ها یا حتی تعویق آن برخی از فرصت های اقتصادی کشور را از بین خواهد برد تصریح کرد: از سال گذشته با کاهش قیمت نفت رشد اندک اقتصادی کشور کندتر شد و اکنون اقتصاد در حال حرکت به سمت رکود است. این موضوع بسیاری از تعهدات اقتصادی دولت را بی پاسخ گذاشته است. در این شرایط سیاستگذاری صحیح و عبور از تحریم ها بهترین راه حل محسوب می شود.

لغو تحریم موانع را برمی دارد

بیژن صفوی اقتصاددان و استاد دانشگاه با بیان اینکه اولین اثر تحریم ها بر اقتصاد ایران افزایش هزینه مبادلات بود گفت: تحریم ها بر نقل و انتقالات مالی، تجارت خارجی و سرمایه گذاری ها بیشترین اثر را داشتند که همگی موانع توسعه تجارت محسوب می شوند. اکنون که جهان به سمت اقتصادهای باز و تعامل حداکثری در حرکت است رفع تحریم ها می تواند به رشد و پویایی تجارت خارجی و اقتصاد کشور منجر شود و بالعکس عدم توافق هسته ای و رفع تحریم ها به رکود اقتصادی کشور ختم خواهد شد.
وی در ادامه گفت: ظرفیت های اقتصادی ایران بسیار قابل ملاحظه است و در تعامل حداکثری می توان با تکیه بر این قابلیت ها و ظرفیت ها از یک اقتصاد کوچک و بسته به اقتصادی بزرگ و باز تبدیل شد. اکنون که سطح عمومی قیمت ها روند نزولی را در پیش گرفته است نیازمند خروج از رکود نیز هستیم و لازمه این خروج از رکود و پیشگیری از تعمیق آن تبدیل شدن به اقتصادی بزرگ و باز در پساتحریم است.
صفوی با اشاره به کاهش قیمت نفت و به تبع آن نداشتن توازن در تراز پرداخت های خارجی کشور و همین طور کاهش ذخایر ارزی اظهار کرد: این مشکلات در حرکت اقتصاد به سمت رکود بی تأثیر نبوده است و در چنین شرایطی اگر تحریم ها لغو نشود هزینه های مبادله ای ایران بالاتر خواهد رفت که این موضوع عدم مزیت در تجارت خارجی را به همراه دارد.

رفع موانع داخلی اقتصاد اولویت دارد

عادل پیغامی، استاد اقتصاد و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به مشکلات ساختاری و درونی اقتصاد کشور و رکود ناشی از آن گفت: گرچه موانعی نظیر تحریم ها باید برداشته شود اما دستیابی به توافق هسته ای به مفهوم عبور از رکود و حرکت به سمت رونق اقتصادی نیست. برداشته شدن تحریم ها شرایطی مشابه نیمه نخست دهه ۸۰ ایجاد می کند اما در آن زمان نیز با وجود کمرنگ بودن تحریم ها شاهد بودیم که رکود بر اقتصاد حاکم بود.
به این ترتیب تا زمانی که ساختارهای درونی اقتصاد اصلاح نشود نمی توان چنین انتظار داشت که بعد از اجرای توافق شاهد پویایی اقتصادی باشیم. به عنوان مثال اگر مقابل یک خودرو که در مکانی مسطح قرار دارد مانعی وجود داشته باشد، با برداشته شدن آن مانع و تا زمانی که موتور محرکه آن شروع به فعالیت نکند نمی توانیم انتظار داشته باشیم که آن خودرو با سرعت حرکت کند.
وی با اشاره به اصول علم اقتصاد مبنی بر اینکه لغو تحریم یا وجود تحریم به تنهایی عامل مثبت یا منفی برای اقتصاد محسوب نمی شود تصریح کرد: تحریم نمی تواند یک اقتصاد را به تنهایی تحت تأثیر قرار دهد و همه چیز بستگی به آن دارد که ما با این مسأله چگونه برخورد کنیم. اکنون مسأله رکود اقتصاد ایران نیز یک موضوع ناشی از موتورهای درونزا است. اگر به دنبال حل بحران رکود هستیم باید در این شرایط به عوامل درونزا نیز توجه کنیم.