کدام سرمایه‌گذاران خارجی به ایران آمدند؟
اقتصاد ایرانی: از روزی که مذاکرات هسته ای به خط پایانی خود رسید و در نهایت براساس سند جامع مشترک، قرار شد که تحریم ها لغو یا اجرای آنها متوقف شود، دو ماه و نیم می گذرد. در این مدت، تهران تبدیل به مرکز تردد هیات های اقتصادی و تجاری دنیا شده است که هر کدام از آنها، به دنبال یافتن جای پایی محکم در پساتحریم هستند.
به گزارش خبرآنلاین، آلمانی ها، فرانسوی ها، اتریشی ها، لهستانی ها، انگلیسی ها، ژاپنی ها و کره ای ها از مهم ترین هیات هایی بودند که بلافاصله راهی ایران شدند و به رایزنی و گفت وگو با مقامات اقتصادی ایران پرداختند. در این میان، هنوز شرکت های آمریکایی در ایران که گفته می شود دلایل سیاسی دارد، حضور پیدا نکرده اند، اما به نظر می رسد فضا برای آمدن این گروه نیز باز شده است.
رییس جمهور عصر جمعه هفته گذشته در نشست با مدیران شرکت های تجاری، اقتصادی و صنعتی آمریکا، به مذاکرات گسترده شرکت های بزرگ اروپایی و آسیایی اشاره کرد و گفت: «تهران برای حضور شرکت های آمریکایی منعی قایل نیست و این شرکت ها نیز می توانند در فضایی رقابتی از شرایط پساتحریم، برای سرمایه گذاری و انتقال فناوری به ایران بهره گیرند.»
حسن روحانی با اشاره به برخی موانع احتمالی برای سرمایه گذاری و حضور شرکت های آمریکایی در ایران، تاکید کرد: «تردیدی نیست که این موانع و مخالفت ها پایدار نخواهد بود.»
در این فضای پر تردد که تقریبا هفته ای نیست از حضور یک هیات تجاری خبری به گوش نرسد، اما هشدارهایی نیز از سوی برخی از فعالان اقتصادی شنیده می شوند و معتقدند که «دولت باید چشمان خود را باز کند و گول این رفت وآمدها را نخورد.»
اسداله عسگراولادی، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در این خصوص متذکر شده است «تاکنون هیچ سرمایه گذاری نیامده که حرف سرمایه گذاری بزند و فقط سرمایه گذاران خارجی به کشورمان می آیند که ببینند چه خبر است.»
به اعتقاد وی، «هیات های خارجی که به ایران می آیند، باید از آنها بپرسیم که دستور جلسه شما چیست و با چه کسانی می خواهید ملاقات کنید. در واقع ما باید چشمانمان را باز کنیم و گول نخوریم. این ها باید با برنامه به ایران بیایند.»
مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی تهران نیز عنوان کرده است «بعید به نظر می رسد امسال حضور هیات های تجاری خارجی در ایران تاثیری در وضعیت اقتصادی ایجاد کند و سرمایه گذاری خارجی در آینده نزدیک در کشور انجام نخواهد شد، بنابراین باید در حال حاضر بیشتر به فکر سرمایه گذاری داخلی و تقویت بخش خصوصی ایرانی باشیم.»
وی تاکید می کند: «مطمئنا مقدمات سرمایه گذاری در همین مذاکرات صورت می گیرد، اما اینکه فکر کنیم مذاکرات با هیات های تجاری خارجی در سال جاری به نتیجه برسد، درست نیست.»
با این وجود، بررسی رفت و آمد هیات های تجاری حاکی از آن است که تاکنون بیش از ۱۰ هیات تجاری اروپایی و آسیایی به ایران سفر کرده اند و با مقامات ایرانی ملاقات داشته اند. نگاهی به سایت اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران نیز حضور هیات های تجاری قزاقستان، لهستان، فرانسه، آلمان، اتریش، اسپانیا و چک را به راحتی نشان می دهد. در همین راستا، نگاهی به تردد مهم ترین هیات های اعزامی به ایران می اندازیم.
آلمان
آلمانی ها جزو نخستین گروه هایی بودند که بلافاصله بعد از توافق جامع، پا به ایران گذاشتند؛ به طوری که در روزهای پایانی تیرماه، هیات ٦٠ نفره آلمانی به ریاست زیگمار گابریل، قائم مقام صدراعظم آلمان که همزمان وزیر اقتصاد و انرژی این کشور نیز هست، برای گسترش روابط سیاسی، تجاری و اقتصادی و به دعوت بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران وارد تهران شدند.
در این خصوص، حسین اسماعیلی، مدیرکل اروپا، آمریکا و همسایگان دریای خزر وزارت نفت گفته بود: «سفر این هیات، نخستین سفر یک هیات بلندپایه اروپایی بعد از توافق ایران و گروه ١+٥ به تهران است و در این سفر، ١٠ شرکت از بزرگ ترین شرکت های آلمانی به همراه تعداد زیادی از شرکت های کوچک حضور دارند.
علی ماجدی، سفیر ایران در آلمان نیز در آستانه ورود هیات اقتصادی این کشور به تهران عنوان کرده بود که «در این سفر ضمن آشنایی شرکت های خصوصی دو کشور با یکدیگر، قرار است درباره نحوه دریافت تکنولوژی از شرکت های بزرگ آلمانی و همچنین صادرات محصولات پتروشیمی به آلمان مذاکراتی انجام شود.»
وی همچنین متذکر شده بود: «شرکت های آلمانی همچنین قرار است در بخش بالادستی پروژه های نفت ایران فعال شوند.»
فرانسوی ها
فرانسه که در جریان مذاکرات هسته ای در برابر ایران مواضع بسیار تندی داشت، حال بعد از توافق، چهارنعل به سمت شاهراه های اقتصادی کشور می تازد.
پس از ورود هیات سیاسی فرانسوی در مرداد ماه امسال که در راس آن لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه قرار داشت، در هفته های گذشته یک هیات تجاری با عضویت وزیر کشاورزی و وزیر مشاور در امور تجارت خارجی به همراه مدیران ۱۶۰ شرکت فرانسوی به تهران سفر کردند تا زمینه های همکاری با ایران را بررسی کنند.
دیدار این هیات تجاری با فعالان اقتصادی دولتی و خصوصی ایران، منجر به امضای سه قرارداد در زمینه کشاورزی، آموزش بانکداری و صنعت قطعه سازی شد. علاوه بر این، دفتر جدید تجاری فرانسه در ایران نیز تاسیس شد.
فعالان بخش خصوصی ایران در پیامی از دولت فرانسه خواستند که اجازه ندهد مسایل سیاسی بر روابط اقتصادی دو کشور سایه افکند. به اعتقاد آنها، «در شرایط پساتحریم امکان همکاری دو کشور افزایش می یابد و باید نگاه ها رو به آینده باشد.» گفته می شود حضور هیات فرانسوی هم از نظر تعداد و هم از نظر کارایی شرکت ها اهمیت زیادی در پیشبرد اهداف اقتصادی دو کشور دارد.
لهستانی ها
لهستان به عنوان یکی از ۶ کشور قطب اروپا طی ۲۵ سال اخیر در حال بازسازی وضعیت اقتصادی خود بوده است. ایران اکنون با لهستان سرمایه گذاری های مشترکی مانند ساخت داروهای ویژه در منطقه آزاد قشم را در دست انجام دارد.
در هفته ابتدایی مهرماه امسال لهستانی ها با هیات تجاری متشکل از ۱۰۰ نفر به همراه وزیر اقتصاد و معاون اتاق بازرگانی این کشور به ایران آمدند و خواستار توسعه همکاری دو کشور شدند. محسن جلال پور، رییس اتاق بازرگانی ایران درباره دیدار خود با هیات لهستانی می گوید: «نایب رییس اتاق بازرگانی لهستان خبر داده که بیش از هزار و ۵۰۰ شرکت لهستانی در نوبت اعزام به ایران هستند.»
یانوش خوچینسکی، وزیر اقتصاد لهستان نیز پس از رایزنی با وزیر اقتصاد ایران و امضای تفاهم نامه تاکید کرده بود: «ایران برای لهستان شریک راهبردی محسوب می شود. لهستان ۹۸ درصد نفت و دو سوم گاز مورد نیاز خود را وارد می کند و علاوه بر آن در زمینه های کشاورزی، داروسازی، راه آهن، بنادر، دانشگاهی، فناوری و پزشکی زمینه های زیادی برای توسعه همکاری ها وجود دارد.»
به گفته وی، «تعداد زیادی از اعضای هیات لهستان در این سفر علاقه مند خرید محصولات ایرانی و تعدادی نیز به سرمایه گذاری مشترک علاقه مند بودند.»
اتریشی ها
پس از گذشت سال ها از سفر یک رهبر اروپایی به ایران، هاینز فیشر، رییس جمهور ۷۶ ساله اتریش در شهریورماه به تهران آمد. هاینس فیش همراه با هیات اقتصادی این کشور به دعوت رسمی حسن روحانی، رییس جمهور ایران وارد کشور شد.
امضای بیش از ۱۵ تفاهم نامه به ارزش ۸۰ میلیون یورو در زمینه های مختلف اقتصادی از جمله گردشگری، پروژه های اقتصادی، آموزش، پروژه های نیمه تمام، صنعت خودرو و دارو ماحصل حضور هیات بلندپایه اتریشی در ایران بوده است. بنا به اظهار مقامات اتریشی، «امکان افزایش این حجم تجارت بین دو کشور تا 5 برابر رقم کنونی، نیز وجود دارد.»
هاینس فیشر، رییس جمهوری اتریش در این سفر تاکید کرده بود: «همه ما تمایل داریم بین ایران و اتریش روابط دوستانه برقرار باشد، چراکه روابط اقتصادی و سیاسی مکمل یکدیگر هستند که بهبود روابط سیاسی افزایش همکاری اقتصادی را به دنبال دارد و افزایش همکاری اقتصادی، دو ملت را بیشتر به یکدیگر نزدیک می کند.»
انگلیسی ها
انگلیس نیز بلافاصله بعد از توافق جامع، هیاتی اقتصادی و سیاسی را به ریاست فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه انگلیس راهی تهران کرد. در سفر هاموند به ایران، یک هیات اقتصادی و تجاری او را همراهی می کردند و او در جریان سفر خود، با بیژن زنگنه، وزیر نفت و ولی اله سیف، رییس کل بانک مرکزی دیدار و گفت وگو کرد.
نمایندگانی از شرکت های انگلیسی از جمله معاون اجرایی مدیرعامل شرکت شل نیز در نشست فیلیپ هاموند با وزیر نفت حضور یافتند. شرکت شل تا پیش از افزایش تحریم های بین المللی سابقه مشارکت در توسعه میادین نفتی ایران همچون طرح توسعه میادین نفتی سروش و نوروز را دارا بود. شرکت شل بدهی 3/2 میلیارد یورویی به ایران دارد که به دلیل تحریم ها، امکان پرداخت آن وجود ندارد. گفته می شود که به محض رفع تحریم ها، این بدهی به حساب ایران پرداخت خواهد شد.
بیژن زنگنه در حاشیه دیدار با وزیر امور خارجه انگلیس عنوان کرد که «انگلیسی ها برای موفقیت در ایران علاوه بر سرمایه گذاری باید برای تولید مشترک در ایران نیز تلاش کنند و فقط بازار ایران را برای فروش کالا نبینند، بلکه بازار منطقه را از طریق ایران پوشش دهند.»
وی درباره احتمال بازگشت شرکت بریتیش پترولیوم (BP) به ایران نیز توضیح داد که «بی پی هم مانند گذشته می تواند برای خرید نفت از ایران اقدام کند؛ بی پی از جمله مشتریان خوب نفت خام ایران قبل از تحریم ها بوده است.»
وزیر نفت در عین حال، درباره بدهی ۲.۳ میلیارد دلاری شل به ایران با اشاره به این که در این دیدار درباره این موضوع نیز صحبت شد، تصریح کرد: انگلیسی ها اعلام کردند بلافاصله بعد از لغو تحریم ها این مبلغ را پرداخت خواهند کرد.
در همین حال، خبرها حاکی از آن است که هیات بلندپایه ٢٤ نفره سرمایه گذاری - بازرگانی انگلیسی دهم مهرماه برای دیدار با مقام های اقتصادی ایران وارد تهران می شوند. ریاست این هیات تجاری برعهده مارتین جانسون، مدیر اتاق بازرگانی ایران و انگلیس است، ریچارد دالتون، سفیر سابق انگلیس در تهران نیز این هیات را همراهی می کند.
در این هیات بلندپایه، نمایندگان چند شرکت فعال در زمینه نفت و گاز حضور دارند و آماده مذاکره با ایران برای حضور در صنعت نفت و گاز ایران هستند. پیش از این شرکت های شل و بریتیش پترولیوم برای حضور در صنعت نفت ایران اعلام آمادگی کرده بودند.
این نخستین حضور یک هیات تجاری از انگلستان در این سطح ظرف یک دهه گذشته است.
ژاپنی ها
ژاپن نیز پس توافق هسته ای و در زمانی که راه را برای برداشته شدن تحریم های بین المللی هموار دید، برای بازسازی روابط اقتصادی، یک مقام بلندپایه بازرگانی و صنعتی را به همراه مدیرانی از بخش های نفت، گاز و صنایع دیگر به تهران اعزام کرد.
گفته می شود شرکت های میتسوبیشی، تویوتا، سومیتومو، ایتوچو، سوجیتز، کنساماتسو، میتسویی، کانسایی پینت، ساندن هلدینگ، نیپون استیل، سومیتومو متال، تویو، جِی جی سی (JGC)، کوبه استیل، چیودا، بانک UFJ میتسوبیشی توکیو، گروه بانکی سومیتومو و میتسویی، بانک میزوهو، گروه نفت و انرژی نیپون JX، شواشل، اینپکس، فدراسیون تجارت ژاپن (Keidanren)، جترو، بانک همکاری های بین الملل ژاپن، بیمه صادرات و سرمایه گذاری ژاپن، گروه ملی فلزات و نفت و گاز ژاپن و مرکز همکاری های ژاپن و خاورمیانه؛ از جمله شرکت هایی بود که نمایندگانشان در سفر به ایران حضور داشتند.
هیات ژاپنی که در نخستین روز ورود به تهران با ولی اله سیف، رییس کل بانک مرکزی ایران گفت و گو کرده بود، بعد از به ملاقات با وزیر نفت ایران رفت. دیدار بعدی هیات ژاپنی با محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت بود. در این دیدار وزیر صنعت، معدن و تجارت از افزایش ظرفیت تولید خودروهای سبک و سنگین کشور تا دو برابر ظرف ۱۰ سال آینده خبر داد و گفت:«ایران و ژاپن می توانند در صنایع خودروسازی همکاری نزدیکی داشته باشند.»
