افزایش نرخ بهره، تصمیمی بد برای جهان

اقتصاد ایرانی: اقتصاد جهان در شرایطی به نشست پنج شنبه و تصمیم گیری درباره افزایش احتمالی نرخ بهره چشم دوخته که مخالفان و موافقان این اقدام همچنان بر دلایل خود «له یا علیه» آن تاکید می کنند. پس از هشدارهای مداوم گریستن لاگارد، رییس صندوق بین‎المللی پول نسبت به افزایش نرخ بهره در شرایط فعلی اقتصاد جهانی، نشریه اکونومیست نیز به عنوان یکی از تخصصی ترین رسانه های اقتصادی جهان در آستانه برگزاری نشست روز پنج شنبه تاکید کرده که بانک مرکزی امریکا باید برای افزایش نرخ بهره تا رسیدن تورم به نقطه هدف منتظر بماند.
به گزارش تعادل اکونومیست در گزارش خود با عنوان «آغازی بد» می‎نویسد، آخرین باری که فدرال رزرو نرخ بهره را افزایش داد هیچ کسی آن را توییت نکرد. این افزایش مربوط به ژوئن ۲۰۰۶ بود، یک ماه پیش از اینکه توییتر آغاز به کار کند. ۹ سال بعد در شرایطی که به نظر می ‎رسد فدرال رزرو تصمیم گرفته تا بار دیگر نرخ بهره را افزایش دهد، بحث و جدل های کبوترها و بازها در این باره به شدت بالا گرفته است. بازارها منتظر هستند که بانک مرکزی امریکا در سال جاری (میلادی) نرخ بهره را از صفر درصد فعلی که در دسامبر ۲۰۰۸ میلادی تعیین شده به ۰.۲۵ درصد افزایش دهد. برخی این احتمال را می دهند که بانک مرکزی در همین نشست شانزدهم و هفدهم سپتامبر (چهارشنبه و پنج شنبه) نرخ بهره را افزایش دهد. اما یک مساله را نباید نادیده گرفت: افزایش نرخ بهره می تواند بهبود اقتصادی امریکا را تهدید کند.
اکونومیست می ‎نویسد در نگاه اول دلایل افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی امریکا کاملا محترمانه به نظر می رسد. اقتصاد امریکا در بهترین شرایط خود در بیش از یک دهه گذشته قرار دارد. اقتصاد امریکا در سه ماهه دوم ۲۰۱۵ میلادی ۳.۷ درصد رشد داشته است و پس از یک دوره رکود سخت، مصرف کنندگان امریکایی بار دیگر درحال خرج کردن پول های خود هستند. شرکت هایی که نیروهای خود را تعدیل کرده بودند اکنون با ایجاد مشاغل جدید بهترین عملکرد را از سال ۱۹۹۹ تاکنون دارند. گفته شده نرخ بیکاری امریکا در ماه آگوست به ۵.۱ درصد کاهش یافته است.
بانک مرکزی امریکا به بازارها اطمینان داده است که افزایش نرخ بهره به تدریج و آرام افزایش خواهد یافت: بازها استدلال می کنند که افزایش ملایم نرخ بهره اقتصاد امریکا را از ریل خارج نخواهد کرد. آنها همچنین نگرانی درباره تورم پایین را کنار گذاشته اند. فدرال رزرو ترجیح می دهد نرخ تورم که برای بیش از سه سال زیر ۲ درصد باقی مانده در سه درصد ماه جولای باقی بماند. با این حال بانک مرکزی برای تصمیم گیری در این باره چشم به آینده دوخته است. با کاهش نرخ بیکاری، فدرال رزرو مطمئن است که شرکت ها مجبور خواهند شد که برای جذب نیروی کار، پول بیشتری بپردازند و این مساله باید به افزایش قیمت ها منجر شود. در همین حال، اگر بانک مرکزی امریکا به زودی دست به کار نشود، اثرات کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و افزایش قدرت دلار که نرخ تورم را در جریان سال گذشته کاهش داده، فروکش کرده و به تورم اجازه خواهد داد که به سطح ۲ درصد بازگردد.

دلایل مخالفان

اکونومیست می نویسد، اگر از نزدیک تر نگاه کنیم، متوجه می شویم که دلایل موافقان افزایش نرخ بهره چندان هم کارشناسی نیست. تمام استدلال ها درباره افزایش احتمالی نرخ بهره قطعی نیست. همچنین اگرچه نرخ بیکاری پایین است اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد کارگران زیادی در صف ورود به بازار کار هستند. رشد دستمزد در ۲.۲ درصد به ندرت در چهار سال گذشته افزایش یافته و در جریان سه سال بهبود اقتصادی در امریکا پایین تر از سطح مطلوب باقی مانده است. این نشان می دهد که شرکت ها هنوز هم می توانند صفی از بیکاران را در پشت درب های خود داشته باشند.
علاوه بر این، بانک مرکزی امریکا در شرایطی می خواهد نرخ بهره را افزایش دهد که اقتصاد جهانی حال و روز چندان خوبی ندارد. در اینجا فقط بازارهای نوظهور نیستند که نگران افزایش نرخ بهره در امریکا هستند که باعث فرار سرمایه ها از این کشورها خواهد شد بلکه این افزایش نرخ بهره می تواند فشار زیادی را به صادرکنندگان امریکایی نیز وارد کند.
البته نرخ پایین بهره نیز خطرات خود را دارد. اما افزایش زودرس نرخ بهره نیز می تواند تبعات جدی برای حیات اقتصادی امریکا داشته باشد که به تازگی رکودی بزرگ را پشت سر گذاشته است. بانک مرکزی امریکا ماه هاست که اعلام کرده نرخ تورم به زودی به دو درصد خواهد رسید؛ ضرر چندانی ندارد اگر دست اندرکاران بانک مرکزی امریکا پیش از افزایش نرخ بهره مدتی را برای رسیدن به این نقطه هدف و مطمئن شدن در این باره دست نگه دارند.

حباب اقتصاد امریکا آماده ترکیدن است

این تنها اکونومیست نیست که نگران بازگشت بحران به اقتصاد امریکاست. رابرت شیلر، برنده نوبل اقتصاد نیز اخیرا هشدار داده که حباب اقتصاد این کشور آماده ترکیدن است. به گزارش راشاتودی، شیلر با اعلام اینکه در ماه های گذشته تعداد بیشتری از سرمایه گذاران نسبت به افزایش بیش از حد و بیش از معمول ارزش بازارهای سهام امریکا ابراز نگرانی کرده اند، گفته است این فزونی ارزش می تواند به کاهش یک باره قیمت ها و گسترش بدبینی در سطح امریکا منجر شود.
بنا به گفته شیلر از سال ۲۰۰۰ تاکنون براساس مطالعات صورت گرفته، میزان عدم اطمینان بین سرمایه گذاران افزایش قابل توجهی داشته است. ۱۵ سال پیش شاخص سهام بخش تکنولوژی امریکا نزدیک ۷۸ درصد از ارزش خود را با رسیدن از ۵۰۴۶ واحد به ۱۱۱۴ واحد از دست داد. این کارشناس اقتصادی تاکید کرده به نظر من شرایط کنونی شبیه به شرایط ۱۵ سال گذشته است چراکه از سال ۲۰۰۹ و تنها در ۶ سال ارزش بازارهای سهام امریکا سه برابر شده و در عین حال مردم روز به روز اعتماد خود را به ارزش بازارهای سهام از دست می دهند.