کجای کلوپ صادراتی جهان ایستاده ایم؟

اقتصاد ایرانی: بحث صادرات با توجه به دشواری ها و پیچیدگی های آن نیاز به انگیزه ها و اعتقاداتی دارد. کار صادرات هیچ وقت گزینه نخست هیچ کس نیست بدلیل ریسک هایی که در صادرات وجود دارد؛ یکی از این ریسک ها بحث ارز، فاصله، آشنا نبودن با قوانین و حمایت های پیدا و پنهانی که از محلی ها می شود. رضا عبادزاده صادر کنندگان نمونه کشور عضو هیات نمایندگان اتاق ایران است. او سال ها معاون شرکت مپنا بوده است.

صادرات خدمات به چه معنی است؟

دو نوع صادرات داریم: صادرات خدمات و صادرات کالا. صادرات خدمات شامل ارائه خدماتی است که کالایی ارائه نمی شود اما درآمد ارزی دارد مانند توریست و صادرات خدمات فنی مهندسی

شما در کدام گروه فعالیت می کنید؟

در زمینه پیمانکاری خدمات فنی مهندسی.

ایران در این زمینه امتیاز نسبی دارد؟

ایران جزء کلوب سازمان خدمات مهندسی دنیا است مزیتی که ایران دارد بحث نیروی کار نسبتا ارزانتر است بخصوص با بالا رفتن نرخ ارز،  این مزیت پررنگ شده است.

کشور ما در چه حوزه هایی حرف برای گفتن دارد؟

در زمینه های مختلف توان صدور خدمات مهندسی به همه دنیا را داریم یکی از دلایل آن بحث های خودکفایی و تحریم ها بوده است. اما در زمینه ای که بیشتر از همه به صادرات مبادرات ورزیدیم و درآمد کسب کردیم؛ سه آیتم بوده است. یکی حوزه ساختمان، دیگری حوزه برق و صنایع الکتریکی و حوزه راه. حدود 60 الی 70 درصد صادرات خدمات مهندسی ما این سه رشته است.

عمدتاً در کدام کشورها حضور دارید؟

من به شخصه تجربه 14 کشور را دارم اما الان تمرکز کشور روی عراق و ونزوئلا و برخی از کشورهای عربی است.

وقتی از صادرات خدمات فنی مهندسی صحبت به میان میاد یعنی پس از رفع نیاز داخل یا مازاد نیاز داخل است یا نه بطور موازی و همزمان است؟

صادرکنندگان متولی رفع نیاز داخل کشور نیستند بلکه بدنیال درآمد اقتصادی هستند اما در داخل نیازی پاسخ نگفته ای نداریم. صادرات خدمات فنی مهندسی انتهای طیف است و خام فروشی سود آن به حداقل رسیده است. با این وجود بازار آزاد و رقابت در آن مقتضیات خودش را دارد.

وضعیت صادرات خدمات فنی مهندسی چگونه است نسبت به سال گذشته چطور پیش رفته و به کدام سمت و سو پیش می رود؟

صادرات خدمات فنی مهندسی تقریبا عمر 18 ساله ای دارد و در واقع یک جوان محسوب میشود یعنی در سال 1373 با حدود 75 میلیون دلار شروع شد. آمار سال 90 به 4.1 میلیارد دلار  رسیده که حاکی از یک رشد خوب است. ب غیر از سه سال یعنی 75، 76 و 81 صادرات خدمات فنی مهندسی افت داشته است اما در سال های دیگر همیشه رشد داشته ایم.

گروه هایی که اعزام میشوند همان هایی هستند که نوبت اعزام و قرارداد هایشان افزایش پیدا کرده است یا نه توسعه عرضی هم پیدا کرده اند؟

در هر دو مورد توسعه داشته است. با این وجود ادعا نمی کنم که همه خدمات فنی مهندسی توسط ایرانی ها انجام میگیرد. بلکه انجام پروژه ای بعنوان مثال در کشور سنگال را بر عهده میگیریم از برخی از نیروها مانند نیروهای مدیریتی و مغز نرم افزاری از نیروی ایرانی استفاده می کنیم اما بقیه نیروها از افراد بومی  استفاده می شود. اما قرارداد با ایران بسته می شود که از مبلغ قرارداد برخی برای تهیه مواد اولیه و برخی هم برای نیروی کار خارج می شود.

اما در کشوری مثل عراق ارزش افزوده ما نیروی ایرانی است به این دلیل که نیروی اروپایی به دلیل شرایط عراق آنجا نمیرود. بنابراین ما به دلایل همجواری، فاصله کم(فاصله هرچه دورتر باشه ضریب موفقیت شما را کم می کند) و تخصص و بستگی به شرایط هزینه جابجایی تجهیزات  ما از نیروی ایرانی استفاده می کنیم چون داراری ارزش افزوده می باشد.

در یک کلام ایران در حوزه صادرات فنی مهندسی رو به بالا است؟

آماری 4.1 میلیارد دلار در سال 90 نشاندهنده سیر صعودی کشور ما در این حوزه می باشد.

چشم انداز را چگونه می بینید؟

در چشم انداز برنامه 5 ساله برای صادرات خدمات مهندسی سال 20 الی 25 درصد پیشرفت قائل شدندکه نه تنها به این جایگاه رسیده است بلکه فراتر هم رفته است. البته اقبالی که الان ما داریم بحث بازار عراق است که بودجه عمرانی این کشور 60 میلیارد دلار است که از این مقدار 20 درصد به ما برسد یک هدف والایی برای حوزه صادرات خدمات فنی مهندسی بشمار میرود. که خود عراق برای صادرات حوزه ما کافیست هرچند قناعت را توصیه نمی کنم.

دولت یک حمایت کننده خیلی خوب برای فعالیت ما در کشور عراق محسوب می شود ما در ایران یک ستاد توسعه همکاری های اقتصادی ایران و عراق داریم که بسیار فعال است مسئول این ستاد سفیر سابق ایران در عراق است که به امور آشناست علاوه بر آن ما بیمه یک درصدی داریم که در حال حاضر هیچ کشوری ریسک سیاسی عراق را با یک درصد بیمه پوشش نمی دهد بجز ایران.

از مسائل صادرات فنی مهندسی بگویید و اینکه چه کار می توان کرد؟

صادرات فنی مهندسی بشدت محتاج حمایت های دولتی است و دیپلماسی فعال اقتصادی دولت را می طلبد لزوما در پروژه های عمرانی نیاز به حمایت دولت وجود دارد و در این حوزه دست بخش خصوصی باید از آستین دولت دربیاید چرا که بحث های سیاسی است که نباید از لحاظ سیاسی مغضوب باشیم من می توانم برای کار خودم تبلیغ کنم اما نمی توانم تصویر ایرانی را بسازم اینها وظایف دولت است. باید در آنجا حضور و روابط حسنه داشته باشیم.

همچنین با مشکلات عدیده ای از قبیل؛ انتقال ارز، ال سی ها و فاینانس داریم همواره در ایران ارزی نرخ آن ثابت بوده که به کار صادرکنندگان نمی آمد که این برای صادر کنندگان ضرر به حساب می آمد.