چتر دیپلماسی بر سر اقتصاد
اقتصاد ایرانی: سیدعباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران، با بیان اینکه باید توقعات و انتظارات را محدود کنیم و نباید منتظر باشیم که با اجرای برجام، بلافاصله خیل عظیمی از تجار و بازرگانان خارجی راهی ایران شوند، گفت: «ما باید با سیاست های اطمینان بخش، اعتماد سرمایه گذاران خارجی را جلب کنیم و اعتماد بنگاه های اقتصادی خارجی را هم به دست آوریم. قوانین و دستورالعمل هایمان، محیط را برای سرمایه گذاران خارجی مهیا کند و در کل هر آنچه برای اجرای برجام مورد نیاز است را به کارگیریم.»
به گزارش تجارت فردا، سیدعباس عراقچی، معاون وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که چه کشورها و شرکت های متقاضی سرمایه گذاری در بازار ایران تمایل خود را نشان داده اند، گفت: «از تحرکات سیاسی پشت پرده و اعزام هیات های سیاسی می توانیم به نیت های اقتصادی کشورها پی ببریم. کشورهایی که وزرای خارجه خود را راهی ایران می کنند یا در سطوح بالای اقتصادی و سیاسی در ایران حضور پیدا می کنند، قطعا مایل به همکاری های اقتصادی با ما هستند و با انگیزه های تجاری و بازرگانی به ایران می آیند.» عراقچی افزود: «شرکت ها و کمپانی های بزرگی که به دنبال کار با ایران هستند، تماس های خود را آغاز کرده اند که در صنعت حمل و نقل، خودروسازی و نفت، گاز و پتروشیمی با ما مشارکت کنند. این درخواست ها مطرح شده و تماس هایی در سطح بالا میان شرکت های مختلف با طرف ایرانی آغاز شده است. البته فعلا همه کمپانی ها در مرحله بررسی زمینه های سرمایه گذاری هستند.»
او ادامه داد: «باخبر هستیم که بیشتر این کمپانی ها و شرکت های بزرگ، حقوقدانان خود را بسیج کرده اند تا زمینه های همکاری با ایران در برجام را مورد بررسی قرار دهند و ببینند چه روزنه هایی در آن وجود دارد و در رابطه با چه نکاتی نیاز به روشنگری های بیشتری است. به هر حال ابهامات در برجام مانند هر متن دیگری وجود دارد و گمان می کنم در تقاضاهای فراوانی که برای کار با ایران مطرح شده، بیشتر به ظرفیت اقتصادی همکاری با ایران توجه شده است.»
معاون امور حقوقی و بین الملل وزارت امورخارجه درباره زیرساخت های لازم برای سرمایه گذاری و حضور شرکت های خارجی در ایران گفت: «می خواهم از این مثال استفاده کنم و بگویم ما برای استفاده از فرصت های اقتصادی برجام ابتدا باید زیرساخت های لازم را آماده کنیم، در حقیقت ما با برجام موانع کار یعنی تحریم ها را برداشته ایم. یکسری موانع سیاسی هم در همکاری های اقتصادی و روند سرمایه گذاری خارجی در کشور وجود داشته است. این موانع حالا برداشته شده است اما این به آن معنا نیست که همزمان این جاده آسفالت شده و به راحتی می توان در آن رفت و آمد کرد. خیر، این طور نیست. جاده هنوز ناهموار است.» سیدعباس عراقچی با بیان اینکه بلوک های سیمانی تحریم برداشته شده اند اما چاله هایی در جاده وجود دارند که باید مرمت شوند، افزود: «جاده باید هموار شود، خط کشی و علامت گذاری شود تا راننده بداند کجا باید از سرعت خودرو کم کند و کجا می تواند تخت گاز برود.»
عراقچی با اشاره به این موضوع که ما باید ابتدا در حوزه اقتصادی یکسری سیاست گذاری کلان داشته باشیم تا مشخص شود چه هدفی داریم و می خواهیم به چه سمت و سویی پیش برویم، گفت: «حتما مشاهده کرده اید که نگرانی هایی از بعد از توافق برجام نیز در جامعه ایجاد شده است مثل اینکه اجرای توافق موجب نشود تا خیل کالاهای خارجی به کشور سرازیر شود و مجددا ما به بازار کالاهای تولید کشورهای دیگر تبدیل شویم.» او افزود: «بنابراین معتقدم باید ابتدا به شفافیت سیاست گذاری بپردازیم و با توجه به تجربیات سه دهه گذشته مشخص کنیم که اقتصاد ما باید در چه مسیری قرار گیرد و به چه سویی برود. البته ما معیارهای اصلی را براساس چشم انداز ۲۰ ساله کشور و برنامه توسعه و همچنین اقتصاد مقاومتی داریم اما باید آنها را با شرایط جدید هم منطبق کنیم.» مذاکره کننده ارشد ایران با بیان اینکه در حوزه اقتصادی نیز باید همین گونه باشد و ما از تمامی تجربیات گذشته استفاده کنیم تا از ماحصل این تجربیات به توسعه واقعی ایران برسیم، ادامه داد: «این طور نباشد پولی که آزاد شده است صرف واردات کالاهای غیرضروری شود یا برای سیاست های توزیعی صرف کنیم. واقعا معتقدم فرصت طلایی برای دولت و ملت ایران به وجود آمده و ظرفیت هنگفتی در اختیارمان قرار گرفته است.»
معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه در بخش دیگری از این گفت وگو و در پاسخ به این پرسش که برنامه وزارت خارجه برای ترسیم واقعی تر اقتصاد ایران در گزارش های مربوط به سفارتخانه های ایران و اسنادی که فرصت های سرمایه گزاری در ایران را پر ریسک نشان می دهند، چیست؟ گفت: «احتمالا چنین سندی به عنوان مجموعه ای از دستورالعمل ها حتما در سفارتخانه ها وجود دارد. البته ممکن است هر سفارتخانه ای عنوانی برای آن انتخاب کند و این گونه نیست که همه سفارتخانه ها از یک عنوان خاص مثل سند شماره یک برای این گونه گزارش ها استفاده کنند.»
عراقچی افزود: «در سفارتخانه های ایران همچنین دستورالعمل هایی وجود دارد و زمانی که یک تبعه ایرانی و یک فعال اقتصادی ایرانی به سفارتخانه های ما مراجعه کند، حتما اطلاعات لازم را در مورد ریسک کشور مربوطه و وضعیت سیاسی، اقتصادی و امنیتی آن کشور به او خواهیم داد. سفارتخانه های ما از این دست گزارش ها دارند و حتی گاهی ممکن است توصیه آنها این باشد که حضور در این بازار مستلزم پذیرش ریسک های بالاست یا اینکه بگویند که اصلا سرمایه گذاری در این بازار توصیه نمی شود.» او ادامه داد: «این طبیعی است که سفارتخانه های کشورهای مختلف به اتباع خود توصیه هایی داشته باشند. ولی نکته مهم این است که ریسک سرمایه گذاری در کشورها با مذاکره و دیپلماسی کاهش پیدا نمی کند. به قول ضرب المثل معروف، از کوزه همان تراود که در اوست. مادامی که کشوری، روال های شفاف و اصولی را کنار بگذارد، باید هزینه افزایش ریسک را هم بدهد.»
معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه توصیه هایی که سفارتخانه ها به اتباع خود می کنند، با زور و مذاکره و لابی تغییر نمی کند و از بین نمی رود، افزود: «ما باید کاری کنیم که این گزارش ها رفته رفته رنگ مثبت به خود بگیرد. درجه اعتباری رفته رفته به سوی مثبت شدن میل کند. مجموعه سیاست گذاری های ما در حوزه اقتصاد و رفتار بازیگران ما باید این پیام را به سرمایه گذار خارجی بدهد که بستر مناسب برای فعالیت اقتصادی در ایران مهیا شده است.» عراقچی با اشاره به اینکه زمانی که اقتصاد ایران پیام های متناقض، اشتباه و بعضا نادرست به جهان خارج بدهد، سرمایه گذاری اتفاق نخواهد افتاد، گفت: «آن وقت انتظار اینکه دیپلمات ها بتوانند با لابی و مذاکره درجه اعتبار ایران را افزایش دهند، انتظار درستی نیست.»
سیدعباس عراقچی با بیان اینکه در گذشته پیام های ما به جهان خارج، پیام های متناقضی بوده است و بی توجهی به برخی مسائل باعث افزایش درجه ریسک اقتصاد ایران شده و در نتیجه فضای نامناسبی برای اقتصاد ما به وجود آورده است، گفت: «ما اگر قرار است برای افزایش اعتبار خود در اقتصاد جهان اقدامی انجام دهیم، باید امنیت سرمایه گذاری را به صورت نهادینه تضمین کنیم و فضای کسب و کار خود را بهبود بخشیم. اگر لازم است، قوانین را بازنگری کنیم و پیام اطمینان بخش بدهیم که حضور سرمایه گذار خارجی در اقتصاد ما بدون مشکل خواهد بود. من واقعا توصیه می کنم که سیاست گذاران اقتصادی کشور مطالعه ای گسترده را شروع کنند تا نقاط ضعف و قوت ما در حوزه جلب سرمایه گذاری خارجی مشخص شود و پس از آن هر تغییری که لازم است صورت گیرد تا هم سرمایه گذار خارجی و هم سرمایه گذار داخلی بتوانند بدون دغدغه و نگرانی فعالیت های خود را شروع کنند».
عراقچی در پاسخ به این پرسش که در زمینه دیپلماسی اقتصادی، وزارت امور خارجه ضعیف عمل می کند، گفت: «خیر، سال ها است که رویه ها به طور کامل تغییر کرده است. امروز سفارتخانه های ما مثل سال های گذشته عمل نمی کنند.»
او افزود: «واقعیت این است که سال های طولانی است که سفارتخانه های ما موظف به فعال شدن در مسائل اقتصادی و کمک به تجار و بازرگانان شده اند. از زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی به سفارتخانه ها توصیه شد که در زمینه مسائل اقتصادی کاملا فعال شوند. در زمان وزارت آقای ولایتی، معاونت اقتصادی به معاونت های وزارت امور خارجه اضافه شد و از آن زمان، سفارتخانه ها ملزم به ارائه کمک های فنی و مشورتی به تجار و بازرگانان ایرانی هستند. در حال حاضر هم سفارتخانه های ایران یا بخش اقتصادی دارند یا کارشناسی که در زمینه مسائل اقتصادی بتواند به تجار ایرانی مشورت بدهد.»
معاون بین الملل دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه منکر کم کاری یا ضعف سفارتخانه ها نیستم، گفت: « باید بپذیریم که این ضعف به دلیل این نیست که وزارت امور خارجه دغدغه اقتصادی ندارد. البته این را هم بگویم که در برخی کشورها به دلیل کمبود بودجه و کاهش هزینه ها، سفارتخانه ها را کوچک کرده ایم.» سیدعباس عراقچی ادامه داد: «تاکید می کنم، کمک همه جانبه به تجار و بازرگانان ایرانی جزو وظایف سفارتخانه ها است و کم کاری را نمی بخشیم. مطمئن باشید اگر فعالان اقتصادی و بازرگانان ما نظیر آنچه مطرح کردید را گزارش کنند، حتما با سفیر برخورد خواهیم کرد. حتما باید سفارتخانه های خاطی را بازخواست کرد که چرا اطلاعات اقتصادی کشور محل ماموریت خود را نداشته و نداده اند.»
عراقچی در پاسخ به این پرسش که چه برنامه هایی برای استفاده موثر از پتانسیل سفارتخانه ها در بخش های تجاری و بازرگانی کشور دارید، گفت: «وزارت امور خارجه، پایان برجام را پایان کار خود نمی داند. اتفاقا تازه زمان بهره برداری رسیده و همه دستگاه های مرتبط باید برنامه های جامعی برای عملیاتی شدن توافق داشته باشند. ما خود را موظف به برنامه ریزی در زمینه متحول کردن دیپلماسی اقتصادی می دانیم.» او افزود: «بنابراین ظرف دو ماه آینده و بعد از اجرایی شدن توافق، کلیه سفرای جمهوری اسلامی ایران را به تهران خواهیم خواست تا در سمینار سفرا حضور یابند، اصلی ترین دستور کار این سمینار هم تنها، بحث اقتصادی است. ما در حال تدارک زمینه های برگزاری سمینار سفرا هستیم و از تمامی وزرای اقتصادی دولت نیز برای حضور در آن دعوت خواهیم کرد.»
سیدعباس عراقچی تاکید کرد: «در تلاش هستیم دستورالعمل های لازم را تهیه کنیم تا سفرا بعد از این سمینار دقیقا با یک برنامه مشخص به محل ماموریت خود برگردند و آن را به اجرا درآورند. هدف اصلی این است که از فرصتی که برجام ایجاد می کند برای تقویت توانمندی های اقتصادی کشور استفاده کنیم.»
مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران در پاسخ به این پرسش که ظاهرا اروپایی ها تمایل بیشتری برای سرمایه گذاری در ایران دارند. آیا ایران میدان بیشتری به اروپایی ها خواهد داد، گفت: «این گونه نیست که اروپایی ها پیشگام هستند و مثلا بیشتر از بقیه کشورها می آیند. اروپایی ها چون عقب تر از بقیه هستند با عجله و سرعت و نمود بیشتری می آیند. در مورد آسیا این گونه نیست. راه ها از خیلی قبل باز است. مثلا احتیاج نیست که یک مقام چینی برای مذاکره بیاید و راه را برای یک شرکت چینی باز بکند.»
