بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 10 مرداد 1394      15:28

آینده بخش نفت و گاز ایران پس از توافق هسته ای

ایران بزرگ ترین ترکیب منابع نفت و گاز دنیا را در اختیار دارد و به نظر می رسد توافق هسته ای در مجموع آثار مثبتی در آینده این صنعت برجا خواهد گذاشت. هرچند این آثار در کوتاه مدت مشاهده نخواهد شد.

اقتصاد ایرانی: «پس از توافق هسته ای: آینده نفت و گاز ایران چیست؟» عنوان گزارش مرکز سیاستگذاری اروپاست که پیامدهای مذاکرات و توافق ایران و ۱+۵ را بر بخش انرژی ایران بررسی می نماید. نویسنده بر این نظر است که رفع تحریم ها می تواند به نفع بخش انرژی ایران باشد، اما در عین حال نیز پیشنهاد می کند این مساله تمام مشکلاتی که تحریم ها برای کشور ایجاد کرده را نیز حل نخواهد کرد و درحالی که کشورهای عضو ۱+۵ به دنبال رفع تحریم ها هستند، اما این تحریم ها باید باشد تا اگر ایران توافق را نقض کرد، عاملی برای تاثیر منفی بر تمایل سرمایه گذاری در ایران وجود داشته باشد. گزارش همچنین تاکید می کند که چه چالش های دیگری در مقابل بخش انرژی ایران قرار دارد.

***

ایران بزرگ ترین منابع ترکیبی نفت و گاز طبیعی در جهان را در اختیار دارد. منابع نفت ایران با ۱۵۷ میلیارد بشکه، چهارمین منبع بزرگ دنیاست و گاز طبیعی آن نیز با ۸/۳۳ تریلیون متر مکعب بزرگترین ذخیره دنیاست. تولید نفت پیش از زمان انقلاب سال ۱۹۷۹ به بیشترین حد خود رسیده بود. در سال ۱۹۷۴ تولید نفت ۶/۱میلیون بشکه در روز بود. در دوران انقلاب و جنگ ایران و عراق در طی سال های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ تولید به ۱.۳ میلیون بشکه در روز کاهش یافت. پس از جنگ نیز تولید نفت اگرچه افزایش بافت اما به سطح پیش از انقلاب نرسید. تا پایان دهه ۲۰۰۰ میلادی این میزان به ۴/۴ میلیون بشکه در روز رسید البته از سال ۲۰۱۰ تحریم های اتحادیه اروپا و آمریکا منجر به کاهش تولید نفت تا ۶/۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۴ شد.

اما تولید گاز طبیعی برخلاف نفت پایدارتر بوده است. خصوصا از زمان پایان جنگ ایران و عراق این میزان رشد داشت و از ۱۳ میلیارد مکعب در سال ۱۹۸۸ به بیش از ۱۷۳ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۱۴ رسید. به رغم افزایش تولید، گاز طبیعی ایران همچنان کم تر از تولیدکنندگان بزرگ دنیاست: روسیه و آمریکا هر دو بیش از ۵۰۰ میلیارد مکعب گاز در سال تولید می کنند.

در کنار تولید، مصرف نفت و گاز ایران نیز قابل توجه است. ترکیب رشد اقتصادی و جمعیتی و همچنین مصرف بالایی که به دلیل یارانه های گسترده بود، منجر به افزایش تقاضای داخلی انرژی شد. مصرف نفت در طی سال های ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۴ دوبرابر شده و از ۹/۰ میلیون بشکه به ۰/۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. در زمینه گاز طبیعی نیز افزایش تولید، توسط بازار داخلی جذب شده در طی همین دوره زمانی این مقدار از ۱۳ به ۱۷۰ میلیارد متر مکعب رسیده است.

تا پیش از انقلاب سال ۱۹۷۹، بیش از ۹۰ درصد از تولید نفت و گاز ترکیبی ایران صادر می شد. تا سال ۲۰۱۴ یک تغییر اساسی رخ داد و بیش از ۷۵ درصد از این میزان در داخل مصرف شد. بدین ترتیب بخش  انرژی به قتصاد داخلی وابسته شد و اهمیت نسبی صادرات برای اقتصاد سیاسی ایران کاهش یافت. ظرفیت صادرات نفت و گاز طبیعی ایران به ۶/۱ میلیون بشکه در روز و ۴/۲ میلیارد متر مکعب در سال در ۲۰۱۴ رسید. علاوه بر آن در سال های گذشته توانایی صادرات نفت و گاز ایران محدود گشت. در بخش نفت، تحریم های بین المللی صادرات را کاهش داده و ایران مجبور به ذخیره حجم قابل توجهی شد. امروزه برآورد شده که این کشور دست کم ۳۰ میلیون بشکه دارد که می تواند در بازارهای بین المللی در دسترس قرار گیرد. در زمینه گاز طبیعی نیز ایران مصرف داخلی را در اولویت قرار داده است. تقاضای داخلی نیز به دلیل مصرف بالا افزایش یافت.

چشم انداز

با تمام این موارد چه چشم اندازی می توان پس از توافق هسته ای برای بخش انرژی ایران در نظر گرفت؟

رفع تحریم های انرژی و مالی چند وجهی خواهد بود. تجارت انرژی سود بیشتری خواهد برد و سرمایه گذاری همچنان پیچیده خواهد ماند. علاوه بر آن تاثیر رفع تحریم ها برای نفت بیشتر از گاز خواهد بود. بلافاصله پس  از آغاز رفع تحریم ها، ایران قادر خواهد بود تا به دارایی های بلوکه شده خود در بانک های بین المللی دسترسی داشته باشد. این سرمایه می تواند در سرمایه گذاری در بخش انرژی استفاده شود و منجر به حفظ و یا افزایش تولید نفت و گاز ایران گردد.

در زمینه صادرات نیز ذخایر ایران ۳۰ میلیون بشکه نفت خواهد بود. علاوه بر آن حدود سه ماه پس از رفع تحریم ها، ایران می تواند تولید خود را تا ۸/۰ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. این میزان می تواند در بازارهای بین المللی در دسترس قرار گیرد. سوال مهم دیگر میزان تخفیفی است که می تواند ارایه شود. در حال حاضر و با وجود تصمیمات اوپک، شاید تقاضا برای نفت ایران با سطح فعلی قیمت ها زیاد نباشد. بدین ترتیب توافق هسته ای می تواند نفت ایران را به بازارهای بین الملل با وسعتی بزرگ تر بازگرداند، اما حجم صادرات به قیمتی که نفت فروخته می شود بستگی دارد.

ایران می تواند به دنبال سهم بازاری پیش از تحریم خود باشد و این کار از طریق استراتژی قیمت گذاری صورت می گیرد و به کاهش قیمت های جهانی نفت مربوط می شود. تولید کنندگان غیرمتعارف نفت خصوصا در شمال آمریکا نیز در ننتیجه این امر خود را تحت فشار می بینند.

شرایط در زمینه گاز متفاوت است. رفع تحریم ها تغییر اساسی در کوتاه مدت در حوزه صادرات گاز ایجاد نخواهد کرد. تا زمانی که ایران به چالش های متعدد داخلی خود نپردازد، ظرفیت این کشور برای افزایش صادرات گاز محدود خواهد بود . با شروع تولید فازهای پارس جنوبی، میزان تولید گاز ایران افزایش خواهد داشت.

علاوه بر این رفع تحریم ها منجر به تحریک رشد اقتصادی شده و تقاضای داخلی بیشتری برای گاز ملی ایجاد می کند. در کوتاه مدت پروژه های صادرتی ایران منطقه ای خواهد بود و رفع تحریم ها در کوتاه مدت، ایران را صادرکننده اصلی گاز در عرصه بین الملل نمی کند.

رفع تحریم ها همچنین درها را به سوی همکاری خصوصا همکاری با اروپا برای توسعه بخش انرژی ایران می گشاید. این امر می تواند شامل تجهیزات بالا دستی، افزایش بهره وری انرژی در بازارهای ایران و سایر شاخه های انرژی همچون انرژی های تجدید پذیر شود.

در مجموع رفع تحریم هایی که به دنبال توافق ایران و ۱+۵ صورت می گیرد، قطعا تاثیر مثبتی بر بخش انرژی ایران خواهد داشت. ایران از افزایش صادرات نفت، دستیابی به دارایی های بلوکه شده که می تواند در سرمایه گذاری مورد استفاده قرا گیرد، سود خواهد برد. اما تغییرات بازه زمانی میان و بلند مدت در صورتی رخ خواهد داد که مسائل غیرمرتبط با تحریم ها نیز حل شود.  بدین ترتیب باید گفت که توافق بین ایران و ۱+۵ تاثیر اساسی کوتاه مدت بر بازارهای بین المللی انرژی نخواهد داشت. پیامدهای توافق هسته ای برای صنعت انرژی اروپا نیز مثبت خواهد بود. اتحادیه اروپا تمام تحریم های مالی و انرژی خود را لغو خواهد کرد و همکاری در حوزه نفت و گاز طبیعی با ایران خواهد داشت. کشورهای اروپایی می توانند بلافاصله پس از رفع تحریم ها واردات نفت ایران را آغاز کنند. علاوه بر این، مصرف کنندگان انرژی نیز می توانند از قیمت هایی پایین تر بین المللی سود برند.

 

**ترجمه و انتشار گزارش اندیشکده های مهم جهانی توسط اقتصاد  ایرانی، به معنی تایید محتوای آنان نیست و صرفا جهت اطلاع رسانی کارشناسان ومخاطبان صورت می گیرد.  گفتنی است متن کامل گزارش فوق در این لینک قابل دریافت و مشاهده است.

 


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir