تاثیر مثبت توافق هسته‌ای بر رشد اقتصادی کشور
اقتصاد ایرانی: ایستگاه آخر در مذاکرات فشرده و نفس گیر هسته یی میان ایران و گروه ۱+۵ همچنان پرالتهاب و حساس جلوه می کند. تنشی که برسر برنامه هسته یی کشور میان ایران و غرب در گرفته بود بعد از ۱۲ سال کش وقوس سرانجام با تدبیر مسوولان وسیاستمداران کشور و همچنین پایمردی تیم مذاکره کننده به رهبری محمدجواد ظریف آرام آرام به ساحل امن نزدیک می شود. توافق هسته یی و پیامدهای آن می تواند با توجه به شرایطی که اکنون در داخل کشور، منطقه و جهان وجود دارد، بسیار تاثیرگذار و حیاتی باشد و از این روست که از آن به پیچیده ترین مذاکرات قرن ۲۱ تعبیر می شود. بن بست هسته یی و تحریم های ظالمانه یی که در راستای آن بر کشور تحمیل شد، اثرات ملوس و مخربی بر اقتصاد کشور گذاشته است و رسیدن به توافق جامع و رفع تحریم ها می تواند بسیاری از مشکلات به وجود آمده ناشی از آن را کاهش دهد. از این منظر بسیاری از فعالان اقتصادی و سیاسی و مردم ایران چشم به راه خبرهای خوش از وین هستند تا مطمئن باشند که چند سال سختی را که با بردباری و صبوری تنها برای اعتلای نام کشور تحمل کرده اند به ثمر نشسته است.
اینک با توجه به اخبار امیدبخشی که در این ساعات به تهران می رسد، روزنامه تعادل نظر چند تن از کارشناسان و صاحب نظران سیاسی و اقتصادی کشور را در مورد پیامدهای سیاسی و اقتصادی توافق هسته یی جویا شده است:
آغاز یک همکاری سازنده و عملگرایانه با غرب
دکترسیدجواد صالحی استاد دانشگاه و پژوهشگر ارشد روابط بین الملل در رابطه با مهم ترین پیامدهای سیاسی و اقتصادی توافق هسته یی بر کشور گفت: طبیعتا در خصوص پیامدهای اقتصادی رفع تحریم ها از دو منظر می توان بحث کرد: بنده به ابعاد مثبت موضوع اعتقاد دارم، زیرا شرایط اقتصادی و بین المللی کشور، چالش های بسیار اساسی بر سر راه برنامه ها و تحقق برنامه های کلان کشور به وجود آورده بود. امضای توافق و رفع تحریم ها هرچند تا اجرای نهایی، فرآیند ها و پروسه های زیادی را باید طی کند، اما جنبه های مثبت آن را می توان به این صورت خلاصه کرد. رفع تحریم ها می تواند موانع و مشکلات مربوط به نقل وانتقال دارایی ها و منابع را از سر راه بردارد. دوم کاهش هزینه واردات است. در شرایط تحریم وجود بازار سیاه طبیعتا نوعی دلالی و رانت خواری را برای افراد و کشورها به وجود آورده است که هزینه تمام شده تمامی اقدامات در حوزه اقتصادی را از نرم متعارف جهانی و منطقه یی بالاتر می برد. لذا این امیدواری وجود دارد که در این بخش شاهد واقعی شدن قیمت ها، کالاها و قیمت های تمام شده پروژه ها و طرح ها باشیم. رفع تحریم ها امکان دستیابی به بسیاری از مواد، قطعات و لوازمی را که در حوزه تحریم ها قرار داشتند را فراهم می سازد و این امکان بالاخص در حوزه های بالادستی و پایین دستی در بخش انرژی و پتروشیمی می تواند به اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ختم شود که یکی از چالش های اساسی دولت است. مورد دیگر فراهم شدن بستر ها در زمینه اجرای پروژه های صنعتی و طرح هاست که عمدتا به واسطه تحریم ها یا ناتمام ماندند یا غیر فعال هستند. صرفنظر از اینکه این تزریق نقدینگی می تواند بسیاری از طرح ها و پروژه ها را فعال کند، حتی امکان استفاده از منابع بین المللی را فراهم می آورد که عملا رابطه مستقیمی با رشد اقتصادی و رشد کشور خواهد داشت.
رفع تحریم ها، فراهم شدن دامنه انتخاب در فعالیت های اقتصادی است و این امر رابطه مستقیمی با کیفیت و هزینه تمام شده کالاها و خدمات دارد. البته عده یی نسبت به حصول این توافق بدبین هستند و معتقدند که دوران پساتحریم می تواند همراه با یک شوک باشد. زیرا اقتصاد کشور بر اساس اقتصاد مقاومتی شکل گرفته است و لذا رفع تحریم ها و ورودی نقدینگی جدید عملا دو فضای مدیریتی و ساختاری را در کشور دامن خواهد زد. این عده معتقد هستند که این شرایط می تواند باعث نابودی اقتصاد کم رمق کشور شود. اما من شخصا این را قبول ندارم زیرا معتقدم که اگر منابع آزاد شده به شکل درست مدیریت بشود از این تحریم ها و شوک ها خبری نخواهد بود.
در مورد پیامدهای سیاسی هم باید بگویم که این توافق دوجنبه بسیار مهم خواهد بود. اول بحث برهم خوردن توازن منطقه یی قدرت در خاورمیانه است و دوم تغییر نگاه در روابط بین ایران و اروپاست، به گونه یی که بازی با حاصل جمع جبری صفر در روابط دوجانبه و چند جانبه جای خود را به بازی با حاصل جمع مضاعف خواهد داد و این خود به خود نوعی تداوم یک همکاری سازنده نه از منظر یک انتخاب بلکه متاثر از نوعی عمل گرایی و کارکردگرایی معطوف به توافقنامه را در پی خواهد داشت.
پس از لغو تحریم ها سطح تامین نشده اوپک را جبران می کنیم
از سوی دیگر دکترقدرت احمدیان استاد دانشگاه در کارشناس مسائل بین الملل در گفت وگو با «تعادل» تاکید کرد: پس از لغو تحریم ها خواهیم توانست به صادرات نفت دست پیدا کنیم و سطح تامین نشده اوپک را جبران کنیم. همین تحریم ها که باعث بلوکه شدن پول های ایران شده است پس از نتیجه بار دیگر به داخل کشورمان باز می گردد. تمامی این موضوعات تنها با مدیریت و کنترل دولت امکان پذیر است و در غیر این صورت ممکن است، اقتصاد به بیماری هلندی که می تواند آثار جدی تورم را در داخل داشته باشد، دچار شود. البته دولت یازدهم به آن درایت و تجربه رسیده است که بلافاصله پس از نتیجه، همان طور که تاکنون اقتصاد داخل را با ظرافت هرچه تمام تر سامان داده است، اقتصاد جامعه را برنامه ریزی کند. هرچند کاملا می توان گفت که پس از این توافق جامعه با شوکی کوتاه مدت مواجه می شود که باید دولت بدون امیدواری زیاد و دعوت مردم به صبر، آنها را از هیجانات کاذب به سوی واقعیت سوق دهد. همچنین توافق هسته یی آثاری نیز در بحث سیاست داخلی خواهد داشت. اینکه همگان بدانند چنین موضوعی برای منافع ملی صورت گرفته است و امری جناحی نیست هم به برخورد دولت بستگی خواهد داشت. دولت آقای روحانی برای اصل نظام و منفعت ملی تلاش می کند، بنابراین نباید اجازه داد که چنین پیروزی بزرگی به دست گروهی منفعت طلب و تندرو خراب شود.
رشد اقتصادی ایران پس از رفع تحریم ها
در همین خصوص سعید لیلاز استاد دانشگاه و اقتصاددان در گفت وگویی با خبرگزاری شینهوای چین در خصوص پیامدهای اقتصادی توافق هسته یی گفت: پس از دستیابی ایران و کشورهای ۱+۵ به توافق جامع هسته یی و گذشت یک سال از برداشته شدن تحریم ها، ایران ۲ درصد رشد اقتصادی را تجربه خواهد کرد. همچنین بازار سهام تهران و نیز ارزش پول ایران در برابر واحدهای پولی دیگر کشورها نیز افزایش خواهد داشت. البته ما انتظار نداریم که شرایط کنونی صنعت نفت به سرعت بهبود یابد به دلیل آنکه اقتصاد ایران در حال حاضر دارای مشکلات زیادی است نه تنها به دلیل تحریم های غرب بلکه به دلیل سوء مدیریت ها. ایران هم اکنون باید اقتصاد خود را از نو بسازد چرا که به اندازه کافی سرمایه گذاری و خلاقیت در صنعت نفت ایران در طول ۱۰ سال اخیر وجود نداشته است و در صورت لغو تحریم ها، مشکلاتی مثل سوءمدیریت، فساد مالی و کمبود نوآوری در طول یک شب از بین نخواهد رفت. به دلیل تحریم های مالی و اقتصادی غرب، سرمایه گذاری های خارجی در ایران به میزان قابل توجهی کاهش یافته است و ایران آماده جذب سرمایه گذاران خارجی پس از لغو تحریم هاست.
انتظار می رود پس از لغو تحریم ها، سالانه ۳ تا ۵ میلیارد دلار در صنعت نفت ایران سرمایه گذاری شود چرا که نفت ایران تنها بخشی از بازار اقتصادی ایران است که قابلیت جذب سریع سرمایه گذاران خارجی را دارد و ورود سرمایه گذاران خارجی به بخش های دیگر زمان بیشتری را می طلبد.
