۴۸ ساعت نفس‌گیر در وین
اقتصاد ایرانی: مذاکرات هسته ای از وقت اضافه گذشته است. آمریکا و اتحادیه اروپا تعلیق تحریم های ایران را بر اساس توافق موقت ژنو تا پایان روز دوشنبه تمدید کرده اند؛ نشانه ای که از احتمال ادامه مذاکرات تا ۴۸ ساعت آینده خبر می دهد. گزارش ها از تلاش دو طرف برای گرفتن امتیازات حداکثری از طرف مقابل حکایت دارد؛ موضوعی که پیشرفت مذاکرات را کند کرده است. اخبار رسیده از کاخ کوبورگ شهر وین نشان می دهد آمریکا پس از ویدئوکنفرانس محرمانه جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده با باراک اوباما، رئیس جمهوری این کشور از مواضع خود که در بیانیه لوزان سوئیس هم به آن متعهد شده بودند عقب نشینی کرده است. این در شرایطی است که پیش تر، نشانه ها حاکی از رسیدن دو طرف به یک توافق تاریخی بود، اما به نظر می رسد آنچه باعث ایجاد گره در مذاکرات در ساعات پایانی شده است، اختلاف بر سر تحریم تسلیحاتی و موشکی ایران است که طرف مقابل حاضر به برداشتن آن نیست. گره خوردن مذاکرات باعث شد قیمت نفت نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. بهای نفت که با خوش بینی به مذاکرات هسته ای در روز ۱۷ تیر با افت ۱۳ درصدی نسبت به ۹ تیرماه (زمان تمدید مذاکرات اخیر) مواجه شده بود طی دو روز گذشته با افزایش ۳ درصدی روبه رو شد و تا ۵۳ دلار بالا رفت.
به گزارش دنیای اقتصاد، مذاکرات از وقت اضافه هم گذشته است و رسیدن به «بله» یا همان اراده سیاسی همچنان در پیچ و خم گفت وگوهای کاخ کوبورگ قرار دارد. اگرچه درصد بسیار زیادی از چارچوب توافق جامع به دست آمده است، اما تلاش برای گرفتن برخی امتیازگیری های حداکثری، گاهی پیشرفت را کند و جو مثبت میان تیم های هسته ای را متشنج می کند.
اتفاقی که برای خبرنگاران و عکاسان دوربین و لوگو به دست نیز ناخوشایند است و خستگی آنها را که نزدیک به دو هفته است، اخبار مذاکرات را از مقابل هتل محل مذاکرات پوشش می دهند، دوچندان می کند. با اینکه خوش بینی به توافق در روزهای پنج شنبه و جمعه همه جا شنیده می شد، اما اختلافات بر سر موضوع تحریم های تسلیحاتی ایران که به گفته تیم ایرانی مرتبط با تحریم های هسته ای است و باید لغو شود با واکنش آمریکایی ها مواجه شد و تا حدی جو موجود را متشنج کرد. این موضوع به خصوص زمانی بیشتر رنگ واقعیت به خود گرفت که تیم آمریکا پس از برقراری ویدئوکنفرانس با باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا، مواضع سرسختانه ای نشان داد و حتی از برخی تعهداتی که چندماه پیش بر اساس بیانیه لوزان منعقده در ۱۳ فروردین ۹۴ پذیرفته بودند، عقب نشینی کردند. موضوعی که واکنش وزیر خارجه ایران در بالکن هتل کوبورگ را به دنبال داشت و از حل مهم ترین مشکلات باقیمانده در صورت اراده سیاسی طرف مقابل خبر داد.
محمد جواد ظریف، صبح دیروز پس از مذاکره سه جانبه با همتای آمریکایی خود و همچنین فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بالکن هتل کوبورگ ظاهر شد و گفت در مذاکرات پیشرفت داریم و در حال کار هستیم. ظریف در پاسخ به خبرنگاران که به او گفتند چرا پایین نمی آید، گفت: «من فقط برای هوا خوری چند دقیقه ای بیرون آمدم.» او در پاسخ به خبرنگار ژاپنی که پرسید مذاکرات تا پایان هفته میلادی به طول می انجامد، گفت: «به نظر این طور است.» داوود محمدنیا، حسین فریدون و سید عباس عراقچی در بالکن همراه ظریف بودند. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران به فاصله کمی دوباره به همراه علی اکبر صالحی به بالکن آمد و باز در برابر سوالات خبرنگاران قرار گرفت. او در پاسخ به این پرسش که مهم ترین موضوعات باقی مانده چیست، گفت: «رسیدن به «بله» برای موضوعات مهم.» ظریف با سازنده خواندن مذاکرات با کری، گفت که اگر اراده سیاسی باشد مشکلات حل می شود؛ چرا که هنوز مهم ترین موضوعات حل نشده است. وزیر خارجه ایران عصر پنج شنبه درباره وضعیت مذاکرات به خبرنگاران گفت که «تا زمانی که نیاز باشد به مذاکرات ادامه خواهیم داد تا به نتیجه برسیم.» ظریف همچنین اشاره کرد تا روز یکشنبه در وین خواهد بود. تحلیلگران این سخنان ظریف را مرتبط با بروز اختلافات بر سر رفع تحریم های تسلیحاتی ایران و تغییر در برخی مواضع طرف آمریکایی می دانند.
اختلافاتی که روز چهارشنبه به یک تنش در گفت وگوها انجامید و وزیرخارجه ایران به طرف های مذاکره هشدار داد که هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید. روز پنج شنبه کاخ سفید اعلام کرد که رئیس جمهوری آمریکا در تماس ویدئو کنفرانسی با تیم مذاکره این کشور در وین، درباره «پیشرفت در مذاکرات» و «شرایط مورد نیاز برای توافق خوب» با آنها گفت وگو کرد. به گزارش پایگاه هیل، در بیانیه کاخ سفید آمده است: «رئیس جمهوری پیشرفت در مذاکرات را تا به امروز بررسی کرد و راهنمایی هایی درخصوص مسائل مربوط به تلاش های جاری برای حصول توافق خوب ارائه کرد؛ توافقی که ملاک ها و خواسته های ما را تامین کند.» برقراری تماس ویدئو کنفرانسی بین باراک اوباما با جان کری و تیم مذاکره آمریکایی پیشتر هم سابقه داشته است و رئیس جمهوری این کشور پیشتر در مذاکرات قبلی هم دست به چنین اقدامی زده بود. این تماس در حالی برقرار شده که رئیس جمهوری آمریکا پیشتر در اظهاراتی در جمع سناتورهای دموکرات درباره مذاکرات گفته بود که شانس توافق هسته ای کمتر از ۵۰ درصد است.
تمدید 3 روزه تعلیق تحریم ها
همزمان منابع خبری گزارش دادند که اتحادیه اروپا تعلیق تحریم ها علیه ایران را بر اساس توافق نامه موقت ژنو تا سه روز دیگر تمدید کرد. وزارت خارجه آمریکا هم اعلام کرد که تمهیدات توافق مشترک ژنو را تا روز دوشنبه تمدید کرده است. یک منبع آگاه در این وزارتخانه هم اعلام کرد که مذاکرات تا پایان روز دوشنبه تمدید شده است.
پیشرفت واقعی داشته ایم
جان کری، روز پنج شنبه گفت که ما اینجا نیستم که فقط مذاکره کنیم، ما اینجا هستیم برای اینکه معتقدیم در حال پیشرفت واقعی برای دستیابی به یک توافق جامع هستیم. او گفت: «این مذاکرات به لحاظ زمانی نامحدود نیست. اگر چنانچه تصمیم های سخت و دشوار اتخاذ نشود، کاملا آماده ایم که به این فرآیند پایان بدهیم.» به گزارش «آسوشیتدپرس»، با این حال وزیر خارجه آمریکا در پاسخ به پرسشی تاکید کرد: «اما همان طور که پیشتر بارها گفته ام و در گفت وگو با پرزیدنت باراک اوباما نیز مطرح کردم، ما تا ابد نمی توانیم پای میز مذاکره بنشینیم.» کری روز پنج شنبه گفت: «نباید به این دلیل ساده که عقربه های ساعت نیمه شب را نشان می دهند، میز مذاکره را ترک کنیم. باید تاکید کنم با توجه به اینکه بحث ها در این مرحله بسیار فنی است و اهمیت موضوعات مورد بحث بسیار، بسیار بالا است، ما عجله نمی کنیم و شتابزدگی به خرج نمی دهیم و در هیچ جنبه ای از این مذاکرات دچار شتابزدگی نخواهیم شد.» وزیر امور خارجه آمریکا تاکید کرد: «اگر در پایان مذاکرات بتوانیم به توافق برسیم می بایست چنین توافقی به خوبی از عهده آزمون ها و محک های پیش رو بر بیاید. آن هم نه طی چند روز، چند هفته یا چند ماه بلکه محک هایی برای ده ها سال. این هدف ما در اینجا است.» او همچنین گفت: «به رغم همه پیشرفت های واقعی که تاکنون به دست آورده ایم، برخی مسائل دشوار همچنان حل نشده باقی مانده است. می دانیم تصمیم های دشوار با گذشت زمان آسان نخواهند شد، بنابراین به هرحال باید چنین تصمیم هایی به زودی اتخاذ شوند.»
گره تحریم تسلیحاتی
اگرچه گزارش ها حاکی است که ایران و ۶ قدرت جهانی در آستانه دستیابی به یک توافق تاریخی برای پایان دادن به بیش از ۱۲ سال مناقشه بر سر برنامه هسته ای هستند، اما اختلاف بر سر تحریم تسلیحاتی و موشکی ایران همچنان این توافق به دست آمده را دور از دسترس کرده است. طرفین طی دو هفته گذشته دوبار مهلت دستیابی به یک توافق جامع و درازمدت بر سر برنامه هسته ای ایران را تمدید کرده اند. به گزارش «رویترز»، یکی از مسائلی که هنوز حل نشده است مساله تحریم های تسلیحاتی و موشکی ایران است. در همین زمینه، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه با تاکید بر اینکه مسکو خواستار لغو تحریم تسلیحاتی ایران در «سریع ترین زمان ممکن» است، گفته که این مساله باعث می شود تا ایران در جنگ علیه تروریسم مشارکت داشته باشد. از سوی دیگر، یک دیپلمات ارشد غربی در گفت وگو با رویترز موضع روسیه درباره لغو تحریم تسلیحاتی ایران را «جدید» ندانسته، اما در عین حال گفته است که قدرت های جهانی برای حل «موضوع دشوار» تلاش می کنند. از زمانی که پرونده هسته ای ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل رفت، این شورا ۶ قطعنامه تحریمی علیه ایران تصویب کرد. تحریم های تسلیحاتی و موشکی بخشی از تحریم های شورای امنیت هستند. درخصوص نحوه برداشته شدن این تحریم ها نیز یک خبرگزاری روسی به نقل از منبع دیپلماتیک در وین گزارش داد که قرار است این تحریم ها در دو مرحله که احتمالا ۲ تا ۸ سال زمان می برد، رفع شوند، یعنی ابتدا تعلیق و سپس لغو مورد بحث قرار گرفته است. منبع دیپلماتیک حاضر در وین در این باره گفته است: «سازش در این موضوع همچنان ممکن است.» این خبر در شرایطی منتشر شده است که روسیه و چین به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و گروه ۱+۵ حامی برداشته شدن تحریم های تسلیحاتی ایران بوده اند؛ حمایتی که نگرانی و مخالفت طرف های غربی به ویژه آمریکایی را به دنبال داشته است.
مذاکرات آهسته است
همزمان با این تحولات، فیلیپ هاموند گفت که اعتقاد راسخ دارم مقامات ما در همکاری با ایران در ۱۲ ساعت آینده می توانند یکسری مسائل را حل و فصل کنند تا فردا (امروز شنبه) در نشست وزیران مشخص شود. وزیر خارجه بریتانیا ظهر جمعه مقابل هتل کوبورگ و در جمع خبرنگاران افزود: «تمامی آخر هفته را در پیش داریم ولی مذاکرات به شکل دردآوری آهسته پیش می رود.» هاموند گفت: «ما در حال پیشرفتیم ولی هنوز کار زیادی درپیش داریم. به تیم های خود رهنمودهای واضحی دادیم. الان هم به حد کافی وقت هست که متن را بازنویسی و مسائل را شفاف سازی کنیم.» او اضافه کرد: «طرف ایرانی باید یکسری مسائل را با تهران هماهنگی و رایزنی کند. با آمدن وزرا امیدواریم در چند روز آینده پیشرفت قابل توجهی حاصل شود.»
پایان بررسی اسناد و ضمائم
عضو تیم مذاکره کننده هسته ای ایران نیز گفت بررسی اسناد و ضمائم در مذاکرات به پایان رسیده است و تنها چند نکته کلیدی باقی مانده که اگر روی این نکات نیز به تفاهم برسیم می توانیم تفاهم نامه پایانی را داشته باشیم. همزمان علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران صبح روز پنج شنبه در دیدار با ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا گفت: «به امید خدا امروز روز پایانی موضوعات فنی است.» ارنست مونیز هم گفته است: «اگر بتوانیم، می خواهیم آخرین موضوعات فنی را حل کنیم.» به گزارش «ایسنا»، مجید تخت روانچی در حاشیه مراسم سومین روز درگذشت مادر همسرش در جمع خبرنگاران گفت: «ما هیچ ضرب الاجلی را در مذاکرات نمی پذیریم، بلکه آمریکایی ها خود یک ضرب الاجل داشتند که بر اساس آن می خواستند در آن چارچوب زمانی مذاکرات به اتمام برسد و ما هم مشکلی با آن نداشتیم. اما اگر بعد از آن ضرب الاجل نیز به تفاهم برسیم مشکلی نیست.» همچنین بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در این مراسم گفت که فکر نمی کنم موضوعات زیادی در مذاکرات باقی مانده باشد و در موضوع هسته ای بسیاری از مسائل با طرف های مقابل حل شده است.
