یارانه‌ انرژی، یک اشتباه پرهزینه

اقتصاد ایرانی: اشتباهات بزرگ در عرصه سیاست گذاری اقتصادی به وفور یافت می شوند اما یافتن موردی بدتر از یارانه های انرژی دشوار خواهد بود. مطالعات اخیر نشان داده که یارانه های مزبور، دلال ها را غنی تر نموده، بهره وری اقتصادی را کاهش داده و به اغنیا که انرژی بسیار زیادی مصرف می نمایند، بیشتر از فقرا کمک می کند.

اما در حال حاضر، یک پژوهش انجام شده توسط صندوق بین المللی پول، نشان دهنده هزینه دیگری نیز هست: آسیب رساندن به محیط زیست. علاوه بر این، نویسندگان برآورد نموده اند که در حال حاضر هزینه نهایی تحمیل شده بر اقتصاد در نتیجه یارانه های انرژی، سالیانه به میزان ۵.۳ تریلیون دلار یا ۶ درصد تولید ناخالص ملی است –به بیان دیگر بیش از هزینه های صرف شده در بخش بهداشت و درمان در سطح جهانی. کشورهای فقیرتر یارانه های بیشتری را تخصیص می دهند؛ برخی بالغ بر ۱۸ درصد از تولید ناخالص ملی خود را سالیانه صرف یارانه های انرژی می نمایند. در این میان، بیشترین میزان صرف زغال سنگ می شود که بیشترین آلودگی را به بار می آورد. در مقابل، یارانه های انرژی های تجدیدپذیر تنها ۱۲۰ بیلیون دلار برآورد می شود که عمدتاً در جهان غنی توزیع می شود که در صورتی که سوخت های فسیلی به درستی مشمول مالیات می شدند، به طور کلی حذف می شدند.

تعریف یارانه ها یک عمل غامض و پیچیده است. ساده ترین معیار، میزان پول مالیات دهندگان است که مستقیماً برای پایین نگه داشتن تصنعی قیمت ها مصرف می شود. معیار گسترده تر مشتمل بر هزینه های تحمیل شده بر سایرین است، هزینه هایی چون آلودگی و استثنائات مالیاتی. صندوق بین المللی پول تعریف موسع تری را به کار بسته تا رقم ۵.۳ تریلیون دلاری آن را در بر بگیرد. با دیدی محدودتر، هزینه ها ۳۳۳ بیلیون دلار خواهد بود اما این رقم به دلیل سقوط بهای نفت صرفاً پایین تر از رقم سال گذشته است.

پژوهش پیشین در سال ۲۰۱۳ برآورد نموده که خسارت کلی، از جمله هزینه های محیط زیستی، ۲ تریلیون دلار بوده است. برآورد بسیار بالاتری که این هفته منتشر شد نشان دهنده پژوهشی جامع تر از دیگر هزینه های بهداشتی و محیط زیستی سوخت های فسیلی است. این هزینه ها مشتمل هستند بر هزینه های تراکم و موارد مرگ زودرس در نتیجه کیفیت نامناسب هوا، اثرات بلندمدت گرمایش زمین و اثرات بلایای طبیعی چون سیل و طوفان ها. این پژوهش خسارات بلندمدت وارده در نتیجه یک تن کربن دی اکسید، به عنوان مثال، را ۴۲ دلار برآورد نموده است. بسیاری از حامیان محیط زیست بر این باورند که این رقم  تخمینی که از حکومت آمریکایی وام گرفته شده است، بسیار پایین است اما برخی اقتصاددانان استدلال می نمایند که شمول هزینه های فرضی تغییر آب و هوا بسیار متغیر و زودگذر است.

سقوط بهای نفت فرصتی استثنایی برای تغییر و اصلاح سیاست گذاری های بد انرژی فراهم می نماید.

تغییر ناگهانی غیرمحتمل است – وادار نمودن مصرف کنندگان زغال سنگ به پرداخت تمام بهای آن، به معنای هزینه هایی مضاعف خواهد بود. یارانه ها دارای یک لابی فعال و پیشتیبان است اما سقوط بهای نفت فرصتی برای قطع یارانه ها فراهم آورده است. برای نمونه، هند اخیراً استفاده از یارانه ها را در راستای کاهش بهای سوخت دیزل متوقف نموده است. مصر، اندونزی و تایلند نیز در حال تجدیدنظر و اصلاح سیاست های یارانه ای خود هستند. صندوق بین المللی پول برآورد نموده که قطع تمامی یارانه ها و نیز تخصیص مالیات بر سوخت های فسیلی به صورت مناسب، میزان مرگ و میز ناشی از آلودگی هوا را به نصف کاهش داده، انتشار کربن دی اکسید را به میزان یک پنجم تقلیل داده و ۲.۹ تریلیون دلار صرفه جویی خواهد نمود. همچنین به دولت ها امکان کاهش مالیات ها یا افزایش هزینه و سرمایه گذاری بر امور مفیدتر را خواهد داد.

منبع: اکونومیست