بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 19 خرداد 1394      12:37

موانع پیش روی صندوق های بازنشستگی

صندوق های بازنشتگی کشور که وظیفه تامین رفاه قشر بازنشسته و مسن جامعه رابر عهده دارد این روز ها با مشکل تامین منابع مواجه شده که فعالیت آن را با مشکل همراه ساخته است.

اقتصاد ایرانی: امروزه یکی از دغدغه های هر نظام اقتصادی، رسیدگی و فراهم کردن شرایط رفاهی مطلوب برای سالمندان و بازنشستگان جامعه خود است، نسلی که هنگام جوانی و پویایی، سهم قابل قبولی را در نظام تولیدی و اقتصادی کشور داشته که با پا گذاشتن به دوران کهنسالی و از کار افتادگی، نیازمند رسیدگی و توجه بیشتر از جانب دولت است. دولت ها برای تامین نیازهای این قشر از جامعه راهکارهای متعددی را ارایه کرده و در آخر به روشی که امروزه تحت عنوان «نظام تامین اجتماعی» یاد می شود، درصدد فراهم کردن شرایطی مساعد برای حمایت از این قشر هستند.

با پیشرفت نظام های اقتصادی و نیز جلوتر رفتن تجربه اجرای «نظام های تامین اجتماعی» در کشورها، این طرح قوام یافت و در آخر به شکل امروزی خود درآمد. در شکل به روز شده نظام های تامین اجتماعی که در حال حاضر به کار گرفته می شوند، همواره دو شیوه برای اجرای آن مدنظر دولت ها بوده است؛ «پرداخت بر مبنای درآمد جاری» و «نظام اندوخته یی.»

در شیوه «پرداخت بر مبنای درآمد جاری» به گونه یی عمل می شد که حق بیمه های دریافتی نیروی کار جامعه، مستقیما به بازنشستگان تامین اجتماعی پرداخت و بدون هیچ گونه انباشت سرمایه، نیازهای قشر سالخورده جامعه، مرتفع می شد. اما مشکلی که در اجرای این شیوه وجود داشت، بحث برهم خوردن تعادل جمعیتی بین قشر جوان و سالخورده بر اثر کاهش نرخ رشد موالید و ازسوی دیگر افزایش سطح امید به زندگی افراد سالمند در جامعه است. در این وضعیت میزان دریافت ها از نیروی کار و جوان کمتر و حجم پرداخت ها به بازنشستگان افزایش می یابد. کشورهای توسعه یافته برای جبران این مشکل و عدم توازن ایجاد شده تلاش کردند که به مرور با تغییر نظام تامین اجتماعی خود از «پرداخت بر مبنای درآمد جاری» به «نظام اندوخته یی»، این مشکل خود را برطرف کنند.

در شیوه نظام تامین اجتماعی مبتنی بر «نظام اندوخته یی»، سعی بر آن شد که با انباشت سرمایه حاصل از پرداخت حق بیمه ها و سرمایه گذاری آن در بنگاه های تولیدی و اقتصادی، سود مناسبی را به دست آورند و تنها از محل سودهای حاصل شده، حقوق سالمندان و بازنشستگان را پرداخت کنند. در این شیوه سعی می شود که با سرمایه گذاری صحیح و منطقی همواره حاشیه سود مدنظر حفظ شود تا در آینده برای پرداخت حقوق بازنشستگان به مشکل برنخورند.

کشورهای پیاده کننده این نظام، از مزیت های دیگری هم علاوه بر ایجاد امنیت برای منابع بازنشستگان بهره مند شدند؛ چراکه دولت ها توانسته اند از منابع عظیم انباشت شده در صندوق های تامین اجتماعی و بازنشستگی، به رشد اقتصادی کشور خود کمک شایان توجهی کنند، پس می توان گفت که با استفاده از این شیوه می توان با یک تیر، دو نشان را هدف قرار داد.

در ایران نیز در خوشبینانه ترین حالت می توان گفت که شیوه اجرای نظام تامین اجتماعی، مبتنی بر ترکیبی از دو نظام یاد شده، پایه ریزی شده است؛ به گونه یی که هم به صورت جاری حقوق و مطالبات بازنشستگان را پرداخت می کند و هم با انباشت بخشی از سرمایه های دریافت شده و تزریق آن در بنگاه های اقتصادی و تولیدی، در جهت سودآوری این منابع اقدام می کند. اما متاسفانه ازسویی در سال های گذشته و در دولت های نهم و دهم، به دلیل دست اندازی و چپاول بی حد و مرز مسوولان سازمان تامین اجتماعی، سرمایه گذاری مسموم و غلط در بازارهای غیرمولد و ازسوی دیگر به دلیل بدهی های سرشار دولت و وارد شدن جامعه به محدوده خطر پیری جمعیت، آژیر خطر ورشکستگی این صندوق به صدا درآمده است.

علاوه بر این مساله، اگر بخواهیم به تاثیرات منفی سرمایه گذاری های مسموم این صندوق در بازارهایی همانند ارز، طلا، مسکن و بنگاه های تولیدی ورشکسته و نیز عدم مدیریت صحیح و علمی این بنگاه ها از جانب سازمان تامین اجتماعی بپردازیم، به ساعت ها زمان نیاز است، لذا باتوجه به اهمیت مساله روند روبه کاهش جمعیت جوان و مولد کشور و تاثیر آن در آینده صندوق های سرمایه گذاری تامین اجتماعی پرداختن به آن در اولویت قرار دارد.


  تهدید  افزایش جمعیت کهنسال

سازمان بین المللی کار هم در یکی از گزارش های خود به روند روبه رشد افزایش سن جامعه جهانی اشاره و پیش بینی کرده است که تا سال2050 افزایش جمعیت کهنسال، تهدیدی جدی برای صندوق های بیمه تامین اجتماعی محسوب می شود. این سازمان در گزارش خود نیز آورده است که طبق آمارهای جهانی جدید ارایه شده، افزایش سن به یکی از چالش های اصلی تامین اجتماعی تبدیل شده و لازم به تاکید است که مقوله پیر شدن جمعیت ها نه تنها به افزایش افراد سالمند بلکه به نسبت تغییر کلی در تعادل تمام گروه های سنی ارتباط دارد. بر این اساس، کاهش تعداد جوانان به دلیل پایین آمدن نرخ موالید، جمعیت نیروی کار و مولد را تا سال های آینده تحت الشعاع خود قرار می دهد.

سازمان بین المللی کار در بخشی دیگر از گزارش خود با بررسی اثرات پیر شدن جوامع بر شاخه های خاص تامین اجتماعی، عنوان می کند که عدم پایداری طرح های بیمه سالمندی، رکود درخواست سیاست های نوآورانه اشتغال باتوجه به بالا رفتن سن جمعیت و نیز افزایش نیاز به برنامه های مراقبتی طولانی مدت از اثرات رشد جمعیت به مبحث تامین اجتماعی است.


 پیری جمعیت مانع توزیع عدالت

در همین خصوص نجات امینی، معاون رییس سازمان تامین اجتماعی در امور اقتصادی و برنامه ریزی در گفت وگو با «تعادل» بااشاره به اینکه پیری جمعیت یکی از 5ریسک اول مدیریت اجتماعی و اقتصادی همه کشورها در 5سال آینده است، می گوید که در ایران هم قطعا این پدیده قابل وقوع است. وی معتقد است که اگر صندوق های بازنشستگی کوچک در کشور رصد شوند، مشاهده می شود که بالای 90درصد آنها وضعیت تعادل مالی نگران کننده یی داشته و حتی از وضعیت نگران کننده هم عبور کرده اند.

امینی با اظهار نگرانی درخصوص وضعیت صندوق های بزرگ همانند صندوق تامین اجتماعی هم عنوان می کند که ملاحظه می شود این صندوق به سمت وضعیت نگران کننده پیش می رود، اما با این حال جای امیدواری برای اصلاح و مدیریت کردن مساله پیری جمعیت برای کنترل بحران های گریبانگیر این صندوق وجود دارد.

معاون رییس سازمان تامین اجتماعی در امور اقتصادی و برنامه ریزی عنوان کرد: در کشور ما نیز باتوجه به انتخاب مدل رفاه اجتماعی مبتنی بر توزیع عدالت، دولت علاوه بر مسوولیت تامین سالمندان و بازنشستگان، وظیفه گسترش و توزیع عدالت اجتماعی را هم برای خود متصور شده که اجرای آن را برعهده بیمه های اجتماعی سپرده است.

وی معتقد است که اگر در این مسیر خللی همانند پیری جمعیت، به نظام تامین اجتماعی وارد شود، مساله توزیع درآمد و عدالت اجتماعی هم خدشه دار می شود. اگر وضعیتی در کشور به وجود بیاید و بیمه های پایه توسط دولت در جامعه جاری شوند، مساله شیوه نظام تامین اجتماعی مبتنی بر پرداخت جاری از طریق بیمه های اجتماعی مکمل نیز امکان پذیر خواهند شد.

امینی بااشار به اینکه نظام تامین اجتماعی ما مبتنی بر توزیع عدالت است، بر این باور است که اگر خطری همانند پیری جمعیت گریبانگیر کشور شود، تعادل مالی و اجتماعی نظام تامین اجتماعی ما برهم می خورد.

وی تصریح کرد: در جلسه یی هم که با آقای حدادعادل داشتیم، این نکته مطرح شد که خود صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی با تعهدات گسترده یی روبه رو هستند، لذا دست اندازی به منافع صندوق ها، درراستای هر مساله یی هم که باشد، صندوق های تامین اجتماعی را با مشکلات متعددی روبه رو خواهد کرد.

معاون رییس سازمان تامین اجتماعی در امور اقتصادی و برنامه ریزی گفت: به طور مثال این دست اندازی ها می تواند به اشکال مختلف از جانب دولت صورت بگیرد؛ هنگامی که دولت با ایجاد تعهدات مختلف همانند اجرای بیمه های سوبسیدی برای قالیبافان یا رانندگان، عنوان می کند که سهم بیمه این افراد را خود پرداخت می کند، درصورت پرداخت نکردن تعهداتش، این دست اندازی ها را مرتکب شده و صندوق ها دچار بحران خواهند شد.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه درصورت اصلاح نشدن این مشکلات، آیا با خطر ورشکستی صندوق های بازنشستگی روبه رو خواهیم شد؟ گفت: ورشکستی در صندوق های بازنشستگی به صورت مرسوم در بنگاه های اقتصادی، معنی پیدا نمی کند، چراکه پشتوانه این صندوق ها دولت است و اگر نتوانند تعهدات خود را از درآمدهای خودشان تامین نکنند، بار آن را دولت برعهده می گیرد.

امینی بااشاره به اینکه صندوق بازنشستگی فولاد نمونه عینی این مساله است، گفت: مسوولان این صندوق اعلام کرده اند تعهداتی را دارند که از پرداخت آن عاجز هستند، در اینجا دولت وارد عمل شد و تعهدات این صندوق را برعهده گرفت و درنهایت هم این بار به بودجه عمومی منتقل شد.

معاون رییس سازمان تامین اجتماعی در امور اقتصادی و برنامه ریزی پیشنهاد می دهد که دولت این بحران را به آینده منتقل نکرده که مجبور نباشد به صورت یکجا در آینده آن را پرداخت کند. وی تاکید می کند که مدیران مالی دولت باید تدبیری را برای پیدا کردن راه حلی مناسب به منظور جلوگیری از بحران این صندوق ها بیندیشند. هر چند دولت تصمیم دارد این مشکلات را حل وفصل کند، اما شرایط دولت و بودجه جاری کشور کفاف حل این مساله را به این شکل نمی دهد.

منتشر شده در روزنامه تعادل


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir