عربستان از حفظ سقف تولید اوپک پشیمان می‌شود
اقتصاد ایرانی: صد و شصت و هفتمین نشست عادی سازمان اوپک که مدت ها بازار به انتظار آن نشسته بود روز جمعه، ١٥ خردادماه بدون هیچ تصمیم جدیدی در خصوص سقف تولید اعضا به کار خود پایان داد. در بیانیه پایانی این اجلاس اعضا بر سر حفظ سقف تولید قبلی یعنی همان ٣٠ میلیون بشکه در روز به توافق رسیدند و به این ترتیب اتفاق تازه ای در بازار جهانی نفت رقم نخورد. البته یکی از موضوعات مطرح در این اجلاس مورد توجه رسانه های جهان قرار گرفت؛ در این اجلاس وزیر نفت نامه ای مبنی بر افزایش صادرات نفت ایران بلافاصله بعد از تحریم ها که پیش از آن در اختیار دبیرخانه اوپک قرار گرفته بود را به وزیران اوپک ابلاغ کرد.
به گزارش ایران، در این نامه آمده است که با توجه به بازگشت ایران به بازار بعد از رفع تحریم ها، برای اینکه این حضور سبب کاهش قیمت ها نشود کشورهایی که در این مدت سهم ایران را در بازار گرفته اند باید تولید خود را پایین بیاورند تا بازار همچنان متعادل باقی بماند؛ تنها در این صورت است که بازگشت ایران ضرر بیشتر اعضا را به دنبال نخواهد داشت. همچنین در حاشیه این اجلاس برای ایران اتفاق های مهمی رقم خورد که ملاقات وزیر نفت ایران با مدیران شرکت های بزرگ نفتی اروپایی و ابراز علاقه مندی آنها به بازگشت و حضور فعال در بازار ایران از آن جمله اند. همچنین در حاشیه این اجلاس بیژن زنگنه به خبرنگاران گفت: روسیه از این هفته واردات نفت از ایران را به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز آغاز خواهد کرد. بخش زیادی از این واردات در ازای پرداخت وجه نقد خواهد بود و ما این پول ها را برای خرید اقلام از روسیه استفاده می کنیم. به گفته زنگنه، قزاقستان و بلاروس بر اساس توافق، خرید نفت ایران از روسیه را انجام خواهند داد چرا که آنها هم بخشی از اتحادیه گمرکات اوراسیا هستند.در خصوص جزئیات نامه ایران مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت در گفت و گو با «ایران» چنین عنوان کرد: ایران طی نامه ای خواهان اقدام های مناسب سایر اعضا شده است تا با افزایش تولید ایران به سطح قبل از تحریم ها ثبات بازار برهم نخورد و قیمت های نفت کاهش نیابد. این یک خواسته منطقی است؛ زیرا تحریم های اعمال شده بر تجارت نفت ایران خارج از قطعنامه های سازمان ملل بوده و تحریم هایی ظالمانه است و کاهش تولید نفت بر ایران تحمیل شده است. بدیهی است که با رفع این تحریم ها کشور تولید خود را به سطح سابق باز گرداند.
اجرای نظام سهمیه بندی، نیاز اوپک
هم اکنون بدون آنکه ایران تولید نفت خود را افزایش داده باشد سازمان اوپک با اضافه تولید ٨٠٠ هزار بشکه ای مواجه است و این امر ضرورت بازنگری در تصمیمات اوپک برای تحقق اهداف اساسنامه سازمان را گوشزد می کند. هدف ایران از ابلاغ نامه اخیر و پیشنهاد اتخاذ استراتژی جدید برای آینده سازمان نیز همین موضوع است. در این باره مهدی عسلی با اشاره به اینکه سقف تولید فعلی همان سقف مورد توافق در سال ۲۰۱۱ است اما مازاد تولید اوپک از آنجایی نشأت گرفته است که در سازمان نظام سهمیه بندی عملاً اجرا نمی شود بیان کرد: در نتیجه وجود نداشتن نظام سهمیه بندی هیچ ضمانتی هم برای رعایت سطح تولید فعلی کشورها وجود ندارد. به طوری که بعد از توافق بر سقف ۳۰ میلیون بشکه در روز عملاً عربستان و تا حدودی نیز عراق و کویت به تولید خود افزوده اند و هیچ منعی برای آن وجود نداشته است.
عربستان، برنده یا بازنده؟
سقف تولید اوپک ثابت ماند چون عربستان سعودی به عنوان با نفوذ ترین عضو اوپک (به سبب دارا بودن بالاترین سهم تولید نفت در میان اعضا) مدعی است که استراتژی پیشنهادی آن مؤثر است و بتدریج رشد تولید غیر اوپک کاهش و قیمت ها افزایش می یابد. اما این فقط یک سناریوی تعریف شده از سوی عربستان است و احتمال دارد محقق نشود. در حال حاضر نیز برخی از کشورها مخالف این نگرش عربستان هستند اما آنچه در تصمیمات اوپک مهم تلقی می شود اجماع است.
از سوی دیگر همانطور که اشاره شد اکنون ایران خواهان بازگشت به سطح تولید قبل از تحریم های خود در پساتحریم است. اگر استراتژی پیشنهادی عربستان به وقوع نپیوندد و ایران تولیدش را به دوبرابر حجم فعلی برساند بدون شک قیمت نفت پایین تر نیز خواهد رفت. در این شرایط بر سر کشورهای تولید کننده نفت چه خواهد آمد؟ بازنده اصلی این تصمیم عربستان کدام عضو سازمان است؟
در این باره مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی با اشاره به اینکه کشورهای الجزایر، ونزوئلا و احیاناً اکوادور فعالانه خواهان اقدام برای اعاده قیمت های بهتر برای نفت هستند گفت: در واقع بدون کاهش تولید اوپک و بخصوص از طرف عربستان این امر امکان ندارد. مثلاً وزیر انرژی سابق الجزایر پیشنهاد کرد که هر کشور ۵ درصد از تولید خود را کاهش دهد که در مجموع کاهش تولید نفت اوپک به ۵.۱ میلیون بشکه می رسید و اگر روسیه و برخی دیگر از تولید کنندگان هم همکاری می کردند دو میلیون بشکه در روز از تولید نفت کاهش می یافت و تعادل بازار با قیمت هایی در حد ۷۵ تا ۸۵ دلار در بشکه برقرار می شد. وی ادامه داد: ایران نیز از این پیشنهاد حمایت می کند با این توضیح که کشور عملاً به دلیل تحریم های بین المللی بخشی از تولید خود را کاهش داده است و از ایران نمی توان انتظار داشت بیشتر از این تولید خود را کاهش دهد. اما عربستان همراه با کشورهای حاشیه خلیج فارس با کاهش تولید به بهانه اینکه سهم بازار از دست می رود مخالفند.
دکتر عسلی علت مخالفت عربستان با کاهش سقف تولید اوپک را چنین دانست: در واقع عربستان نگران از دست دادن بازارهای خود در امریکا و آسیای جنوب شرقی است و چون آن را مترادف با کاهش موقعیت ژئوپولتیک و اهمیت آن کشور برای دنیای غرب و از دست دادن نفوذ خود در منطقه می داند با وجود از دست دادن بیشترین درآمد نفت بین کشورهای صادرکننده مایل است سهم بازار خود را حفظ کند. وی افزود: در هر حال این یک استراتژی پرمخاطره است زیرا با توجه به افزایش مخارج دولت عربستان و کاهش درآمدهای نفتی که در ماه های گذشته منجر به کاهش ذخایر ارزی آن کشور شده است، چنانچه تولید غیر اوپک کاهش نیابد و قیمت ها بهبود پیدا نکند بعید است عربستان بتواند این موضع خود را برای مدتی طولانی حفظ کند. مخصوصاً که حفظ سطح تولید بالاتر از ۳.۱۰ میلیون بشکه ای کنونی برای عربستان آسان نخواهد بود و ناگزیر خواهد بود همکاری دیگر اعضای اوپک برای اعاده قیمت های مناسب برای نفت را درخواست کند.
استراتژی پیشنهادی ایران در اوپک
ایران همواره خواهان تولید اوپک در سطح تقاضا برای نفت اوپک بوده است تا سهم بازار اوپک از دست نرود.
مهدی عسلی با بیان اینکه اخیراً ایران یک استراتژی مناسبی را به اوپک پیشنهاد کرده است گفت: این استراتژی شامل چند قدم است. اول برآورد یک قیمت مناسب برای نفت اوپک. این قیمت مناسب که گاهی قیمت منصفانه نیز خوانده شده است در واقع قیمتی است که به اندازه کافی پایین است که به رشد اقتصادی دنیا آسیبی نمی زند و از سوی دیگر به اندازه کافی بالا است که سرمایه گذاری بلند مدت بر فعالیت های بالادستی نفت و افزایش ظرفیت های تولید را سود آور می کند. در عمل و بر اساس نظریه اقتصاد انرژی های پایان پذیر این قیمت را می توان درست زیر قیمت سوخت جایگزین نفت اوپک دانست که بدین ترتیب سهم اوپک نیز در بازار حفظ می شود. وی با بیان اینکه در قدم دوم با توجه به این قیمت و وضعیت اقتصادی جهان باید تقاضا برای نفت اوپک را برآورد کرد توضیح داد: واضح است که در هر قیمت نفت و رشد اقتصادی جهان تقاضای متفاوتی برای نفت اوپک وجود خواهد داشت. با برآورد تقاضا برای نفت اوپک سقف تولید اوپک مشخص می شود و جمع تولید کشورهای اوپک نباید از این رقم تجاوز کند. به گفته مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی قدم سوم در استراتژی پیشنهادی ایران به اوپک اعاده نظام سهمیه بندی اوپک برای اطمینان از تجاوز نکردن جمع تولید اعضای سازمان از سقف تولید یا تقاضای جهانی برای نفت اوپک است.
وی تصریح کرد: بدون نظام سهمیه بندی نمی توان مشخص کرد هر کشوری چه میزان تولید می کند و کنترلی بر سقف تولید نخواهد بود همان طور که در حال حاضر ملاحظه می شود. قدم آخر این استراتژی نیز ایجاد سیستمی برای اطمینان از رعایت سهمیه های تولید توسط اعضای سازمان است. عسلی با بیان اینکه این استراتژی پیشنهاد اخیراً توسط نماینده ایران در هیأت عامل اوپک (کاظمپور اردبیلی) به آن سازمان ارائه شده اما هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است اظهار کرد: از نظر ما این استراتژی بهترین راه تحقق هدف اصلی اوپک مبنی بر حداکثر کردن درآمد کشورهای عضو از صادرات نفت خود و در عین حال حفظ ثبات بازار نفت بدون افزایش بی رویه قیمت ها است.
