بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 4 خرداد 1394      11:43

آیا بازار نفت همچنان سیاسی است؟

سایت مجمع جهانی اقتصاد در بررسی این بازار به این نتیجه رسیده که عربستان سعودی دیگر تولیدکننده اصلی و تعیین‌کننده در بازار نفت نیست و بازیگران جدیدی وارد بازار نفت شده‌اند که مهم‌ترین آنها امریکاست.

اقتصاد ایرانی: بهای نفت از حدود ۱۱۰ دلار در ازای هر بشکه در میانه سال ۲۰۱۴ به زیر ۵۰ دلار در ازای هر بشکه در اوایل امسال رسید. درحالی که سقوط قیمت نفت آسیب شدیدی به کشورهای صادرکننده نفت وارد آورد، مصرف کنندگان از این فرصت برای ارتقای خود استفاده کردند. اثرات مستقیم این امر برای مدتی احساس شد. اما اکنون که بهای نفت تا حدودی بهبود یافته، بدترین (و البته بهترین) اثرات اقتصادی این امر از بین رفته است. اکنون زمان آن فرا رسیده که نیروهای اساسی شکل دهنده بازار نفت را بررسی کنیم. سایت ورلد اکونومیک فروم در بررسی این بازار به این نتیجه رسیده که عربستان سعودی دیگر تولیدکننده اصلی و تعیین کننده در بازار نفت نیست و بازیگران جدیدی وارد بازار نفت شده اند که مهم ترین آنها امریکاست. این منبع خبری همچنین اظهار کرده که پیش تر بازار نفت در دست عربستان سعودی بود که از طریق دولت و استراتژی های سیاسی اداره می شد اما اکنون که این بازار در دستان امریکاست و از آنجا که این نفت در این کشور توسط شرکت های خصوصی تولید می شود دیگر چندان سیاسی نخواهد بود.
به گزارش تعادل به نقل از ورلد اکونومیک فروم، وقتی بهای نفت خیلی سریع یا خیلی زیاد کاهش پیدا می کرد، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، که در دهه ۶۰ میلادی تاسیس شد، به سرعت وارد عمل می شد و میزان تولید خود را کاهش می داد. کاهش عرضه، ثبات را در بازار به ارمغان می آورد و تولید را برای همه مقرون به صرفه می کرد. در آخرین نشست اوپک که در ماه نوامبر سال ۲۰۱۴ برگزار شد، وقتی قیمت نفت از عرش به فرش رسید، این سازمان تصمیم گرفت همچنان به تولید نفت خود ادامه دهد. درحالی که بسیاری از اعضای اوپک خواستار کاهش میزان تولید این سازمان بودند، عربستان سعودی که به صورت سنتی مهم ترین تولیدکننده اوپک محسوب می شود، عقب نشست و کاهش بیشتر بهای نفت را نظاره کرد. چند هفته بعد از آن نشست، علی النعیمی اظهار داشت که اگر قیمت ها به زیر ۲۰ دلار، ۴۰ دلار، ۵۰ دلار و ۶۰ دلار در هر بشکه هم می رسید باز ارتباطی نداشت.
پس از آن نظرهای مختلفی داده شد. برخی اظهار می کردند ریاض قصد دارد با روش کاهش بهای نفت، رقبای خود را به زمین بزند که مهم ترین آنها ایران و روسیه بود و به این ترتیب خود را به یگانه قدرت منطقه تبدیل کند. برخی دیگر نیز می گفتند عربستان سعودی با این کار می خواهد تولیدکنندگان پرهزینه نفت که مهم ترین آنها ایالات متحده امریکاست را تحت فشار قرار دهد و از میدان بازی بیرون کند. اما صنعت نفت غیرمتعارف ایالات متحده امریکا خیلی سریع به کاهش بهای نفت واکنش نشان می دهد و به محض اینکه قیمت ها ثبات پیدا کنند، تولید نفت آنها نیز خیلی زود افزایش پیدا می کند. با این پیش فرض، عربستان سعودی این طور تصور می کند که در ازای هر یک بشکه یی که از بازار کم می کند، تولیدکننده دیگری قدم پیش می گذارد تا پول بیشتری به دست بیاورد. کاهش تولید بدین معناست که هم میزان درآمد کم می شود و هم سهم بازار کوچک می شود.
عربستان سعودی به دو دلیل می تواند در برابر قیمت های پایین مقاومت کند؛ نخست اینکه هزینه تولید نفت در این کشور خیلی پایین است، دوم اینکه این کشور روی منبع عظیم ۷۰۰ میلیارد دلاری خوابیده است. اما دیگر تولیدکنندگان اوپک تا این حد خوش شانس نیستند. برخی علایمی می فرستند مبنی بر اینکه در زمینه کاهش تولید جدی هستند. عربستان سعودی اما از طرف دیگر درحال افزایش میزان تولید خود است.
آیا این به معنای تفکیک و جدایی در اوپک است؟ وزیر نفت عمان (که خودش از اعضای اوپک نیست) محمدبن حامد الرمضی پیش بینی می کند که روزهای اوپک به پایان رسیده است. وی می گوید: «عربستان سعودی یک سوم از کل نفت اوپک را تولید می کند. یعنی تنها دوسوم از نفت اوپک ازسوی مابقی اعضای کارتل تولید می شود.» وی ادعا می کند که دیگر اعضای اوپک خواستار جدایی و تولید تنهایی هستند.
هرچند ۱۱عضو دیگر اوپک نیز چندان یکپارچه نیستند. برخی مانند عربستان آب باریکه یی برای ادامه دارند و برخی تنها امیدشان نفت است. اینکه آیا این سازمان می تواند به اجماع برسد و بدون حلقه اصلی خود، میزان تولید خود را کاهش دهد، سوالی است که باقی می ماند.

امریکا تولیدکننده اصلی جدید در بازار نفت
آیا اکنون که سعودی ها دست از کاهش تولید نفت کشیده اند و همچنان میزان تولید خود را افزایش می دهند، بازیگر دیگری وارد میدان می شود تا تعادل را به بازار نفت بازگرداند؟ بیشتر چشم ها به امریکا دوخته شده که از سال ۲۰۰۹ تاکنون ۶۰ درصد به میزان تولید خود افزوده است. در واقع می توان گفت که افزایش تولید نفت اخیرا ازسوی ایالات متحده امریکا خیلی بیشتر از ۱۱ کشور از ۱۲ کشور اوپک (به غیر از عربستان) بوده است. به این ترتیب می توان گفت که امریکا آن بازیگر جدید و تولیدکننده اصلی جدید است.
درحالی که میزان تولید نفت در عربستان را دولت تعیین می کند، در امریکا میزان تولید نفت در دستان شرکت های خصوصی تولیدکننده نفت است. آموس هاشتین نماینده امریکا در امور بین الملل انرژی می گوید: «در گذشته اگر می خواستید میزان تولید را کاهش دهید، می دانستید که چه کسی در عربستان مخاطب شماست. اما در امریکا بیش از ۴۰۰۰ شماره تلفن از تولیدکنندگان نفت وجود دارد و احتمال می دهم که این تماس ها هیچ کدام ثمری نخواهد داشت.» به عبارت دیگر می توان گفت که در امریکا، دینامیک بازار به جای استراتژی های سیاسی تعیین کننده تعداد بشکه های نفتی است که تولید می شود.
آیا این بدین معناست که میزان سیاسی بودن بازار نفت کاهش خواهد یافت؟ به نظرم بعید می رسد. نفت همیشه یک کالای سیاسی بوده که بیشتر به خاطر کشورهایی بوده که در آن تولید می شود، اما آیا امریکا تفاوتی خواهد داشت؟ تاکنون بسیاری از تحلیلگران در این مورد بحث کرده اند که آیا امریکا از نفت و گاز خود برای دستیابی به اهداف بین المللی استفاده می کند. بسیاری نیز اخیرا در این مورد بحث می کنند که آیا امریکا باید قوانین و محدودیت هایی که برای نفت و گاز خود قرار داده است را بردارد یا خیر.

بازار جهانی نفت تغییرات اساسی داشته است
در بازار درازمدت و استراتژیکی همچون نفت، اینکه سال آینده یا دوسال بعد چه اتفاقی خواهد افتاد، آنقدر اهمیت ندارد، بلکه این مهم است که طی ۲۰، ۰ یا ۶۰ سال آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد. آژانس بین المللی انرژی انتظار دارد که میزان تولید نفت در چند دهه آینده رشد خواهد داشت و از مصرف جهانی انرژی در سال ۲۰۴۰ پیشی خواهد گرفت. یکی از دلایل آن، این است در چین که یکی از مهم ترین مصرف کنندگان نفت است، تقاضا از هم اکنون کاهش یافته که یک دلیل آن تکنولوژی کارآمد است. کشورهایی نظیر هند نیز با رشد و توسعه صنعت، اتکای کمتری به سوخت های فسیلی خواهند داشت. تغییرات آب و هوایی نیز به این قضیه دامن می زند و احتمال کاهش تقاضا در آینده را چند برابر می کنند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند ما به دلیل گرمایش جهانی، سوخت های فسیلی را روی زمین رها خواهیم کرد. همه اینها بدین معناست که تولیدکنندگان بهتر است هرچه بیشتر تولید کنند و نفت خود را حتی با قیمتی پایین به فروش برسانند چراکه چند دهه دیگر به عمر نفت بیشتر باقی نمانده است. بسیاری از کارشناسان در این مورد بحث می کنند اما آنچه مسلم است این است که پایه و اساس بازار جهانی نفت با تغییرات اساسی همراه بوده و ما تنها در ابتدای راه این تغییر بزرگ هستیم.

صنعت نفت در دست غیر اوپکی ها
اخیرا مجله اکونومیست نیز در مقاله یی با عنوان «بعد از اوپک»، ادعا کرده است که درحال حاضر تولیدکننده اصلی در بازار شیل امریکاست. در این مقاله آمده است که زمانی اوپک حرف اول را در صنعت نفت می زد؛ اما به نظر می رسد اکنون دیگر همه چیز تغییر کرده است. زمانی بود که عربستان سعودی با باز و بسته کردن چاه های نفت خود، قیمت نفت را بالا و پایین می کرد، امری که دیگر صدق نمی کند چراکه تولیدکنندگان جدیدی وارد بازار شده اند. اکونومیست نوشته است: «برخی از تولیدکنندگان اوپک با این تصور که بهای نفت دوباره به وضعیت قبلی خود بازمی گردد، تولید خود را کاهش ندادند؛ اما این درست از آب درنیامد؛ قیمت نفت به میزان مشخصی رسید و در آن به ثبات رسید، اما افزایش چندانی نیافت.»
نفت دبلیوتی آی که زمانی ۱۰۰ دلاری بود اکنون پس از سقوط بهای نفت و بهبود دوباره آن، در میانه این هفته به حدود ۶۰ دلار در ازای هر بشکه رسید. اگر مازاد عرضه نفت ادامه پیدا کند، احتمالا قمیت ها دوباره در سراشیبی قرار خواهند گرفت. براساس منابعی که به دست وال استریت ژورنال رسیده است، اوپک در خوشبینانه ترین سناریو خود برای بهای نفت نیز انتظار چیزی بیش از ۷۶ دلار در ازای هر بشکه تا سال ۲۰۱۵ را ندارد. در میان سناریوهای اوپک، نفت زیر ۴۰ دلاری هم پیش بینی شده است. البته اوپک وجود این گزارش را تکذیب کرده است.
بسیاری از شرکت های بزرگ بین المللی نظیر بی پی، شورون، اکسون موبیل و توتال بسیاری از پروژه های جدید خود را متوقف کرده اند هرچند شل همچنان پروژه های جدیدی مثل پروژه ۶ میلیارد دلاری در قطب شمال را کلید زده است. جالب است که نفت شیل باوجود کاهش تعداد دکل های حفاری، همچنان به میزان چشمگیر و قابل توجهی تولید می شود. دانیل یرگین یکی از مهم ترین دلایل این امر را پیشرفت بیشتر تکنولوژی می داند و می گوید: «چاه هایی که پیش تر برای تکمیل نیاز به ۳۵ روز داشتند، اکنون با پیشرفت و توسعه فناوری در عرض ۱۷ روز کامل می شوند».


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir