افزایش نرخ ارز برای ما خوب بود

محمد هیراد حاتمی:  بازار سرمایه رکورد بی سابقه ای را در سال جاری ثبت کرد. رکوردی که اگرچه بازار سرمایه را در راس اخبار اقتصادی قرار داد اما برای بسیاری هنوز دلیل آن مشخص نشده است. به منظور بررسی وضعیت بورس با علی صالح آبادی، رئیس سازمان بورس به گفت و گو نشستیم تا او جزییات این رکورد تاریخی را روایت کند. صالح آبادی اعتقاد دارد دلایل رشد شاخص بورس متعدد است اما یکی از دلایل آن به افزایش سودآوری شرکت ها ارتباط پیدا می کند. او همچنین پیشنهاد هایی برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه مطرح کرده است. در ادامه متن کامل گفت و گو با علی صالح آبادی، رییس سازمان بورس را می خوانید:

یک سری تحلیل هایی در رابطه با رشد شاخص بورس وجود دارد که به نوعی با این موضوع مغایرت دارد. این رشد شاخص بورس را چگونه تحلیل می کنید؟
دلایل آن متعدد است. یکی از دلایل را می توان افزایش سودآوری شرکت ها مطرح کرد. در مجموع شرکت هایی که در بورس داشتیم سود شان از 27 هزار میلیارد تومان بیشتر شده است. البته 27 هزار میلیارد تومان پیش بینی سود شرکت ها است. سال گذشته پیش بینی ها کم تر از 20 هزار میلیارد تومان بود اما آنچه محقق شد حدود 22 هزار میلیارد تومان بود.
امسال 27 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است؟
این رقم پیش بینی شده است.
پیش بینی شده اما محقق شده است؟
هنوز که به آخر سال نرسیدیم.
به هر حال شما یک سری آمار هایی دارید که از طریق آن می توانید شیب پیش بینی هایی که صورت گرفته را مورد تحلیل قرار دهید. بر اساس رفتاری که تا کنون بازار داشته است گمان می کنید تا آخر سال پیش بینی صورت گرفته برآورده شود؟
بر اساس عملکرد 6 ماهه ای که داده شده درصد عملکرد عمدتا خوب بوده است.
یعنی می توان تخمین زد که 27 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده محقق شود؟
بله می توان تخمین زد 27 هزار میلیارد تومان برآورده شود.
یک نقدی وجود دارد که بر اساس آن گفته می شود که یک سری شرکت های دولتی در بورس عرضه می شود و همین موضوع سبب رشد شاخص بورس شده است. شما در این رابطه چه تحلیلی دارید؟
ما اصلا در سال جاری عرضه سهام دولتی به آن معنا نداشته ایم. کم بوده است. چند تا سهم محدود بوده و خیلی سهم دولتی نداشتیم که عرضه شود که بگوییم آن سبب افزایش شاخص شده است. دوم اینکه به طور مثال اگر شرکت های دیگری که ما در بورس داریم بالا رفته اند، از قبل در بورس بوده اند و امسال وارد بورس نشده اند. به طور نمونه فولاد و پتروشیمی ها که در سال جاری وارد بورس نشده است. بعد هم با یک یا دو شرکت که بورس بالا نمی رود.
گفته می شود تعداد سهامی که فروخته می شود قاعدتا بیشتر است. قبول دارید؟
خیر. ما سهم هایی داشتیم که ده تا 15 سال است در بورس هستند و رشد کردند. به طور مثال شرکت هایی که در حوزه سنگ آهن هستند. یا شرکت هایی داشتیم که در چند سال گذشته وارد بورس شدند ولی رشد کردند.
نوسان های ارزی بر بورس اثر گذار بوده است؟
طبیعتا وقتی نرخ ارز بالا می رود در مجموع روی بازار سرمایه اثر مثبت می گذارد. باعث افزایش سودآوری شرکت ها شده است.
آثار منفی اصلا نداشته است؟
نمی گویم آثار منفی اصلا نداشته است. در مجموع وقتی نرخ ارز بالا می رود روی شرکت هایی که واردات شان بیشتر از صادرات شان است اثر منفی می گذارد. روی شرکت هایی که صادرات شان از واردات شان بیشتر است اثر مثبت می گذارد. در جایی هم که شرکتی صادرات محور نیست اما قیمت محصولات آن بر مبنای قیمت های جهانی تعیین می شود شاهد اثر مثبت هستیم. البته همانطور که گفتم برآیند کلی قیمت ارز بر بازار سرمایه مثبت بوده است.
چون سود آوری آنها را بالا برده است؟
بله چون در عمل سودآوری شان بیشتر شده است.
در رابطه با تاثیر فاز نخست هدفمندی بر بورس توضیح می دهید؟
فاز اول که در واقع اجرا شد یک تعدادی از شرکت های ما به سمتی رفتند تا مصرف انرژی را بهینه تر کنند. این کار هم بعضا انجام دادند. از طرف دیگر برخی از شرکت ها طرح های توسعه داشتند. با به بهره برداری رسیدن به طرح های توسعه طبیعتا سود شان افزایش پیدا کرد. همچنین با توجه به قیمت های جهانی مانند نفت و سایر کالا ها که افزایش پیدا کرد، این موضوع هم در مجموع روی شرکت ها اثر مثبت گذاشت. لذا هدفمندی یارانه ها اثر منفی روی بازار نداشت. در مجموع اثر آن مثبت بود.
در رابطه با اجرایی شدن فاز دوم هم توضیح دهید. اگر فاز دوم هدفمندی هم اجرا شود این روند مثبت مورد تاکید شما ادامه دارد؟
این موضوع ابعادش در حال بررسی است. باید ببینیم ابعاد آن چگونه است.
بورس روی این موضوع تحقیقاتی کرده است؟
مطالعاتی برای فاز دوم در دست انجام است.
البته یک نکته ای هم وجود دارد و آنهم اینکه یارانه تولید پرداخت نشد. شما اشاره کردید اجرای هدفمندی بر بورس تاثیر مثبت داشته است اما قاعدتا شرکت های تولیدی که یارانه بخش تولید را نگرفتند. این موضوع منافات با تاثیر مثبت هدفمندی بر بورس ندارد؟
خیر. به این دلیل که تمام یارانه ها در قالب یارانه نقدی نیست. به بنگاه ها با نرخ های ترجیحی یارانه ها پرداخت شده است. به طور مثال فرض کنید که قیمت گاز، برق و آب با نرخ های ترجیحی به بنگاه های مختلف داده شده است. بنابراین، این هم یک نوع یارانه است که به شرکت ها پرداخت شده است. یارانه این نیست که فقط پول نقدی به شر کت ها پرداخت شود. به مردم پول نقد می دهند اما به بنگاه ها و شرکت ها لزوما اینگونه نیست که پول نقد پرداخت شود.
بسیاری از مردم جذابیت های بورس را شاید شنیده باشند اما اطلاعات آنها برای وارد شدن به این بخش کامل نیست. این ضعف هم از سوی سازمان بورس نیست چرا که قاعدتا اطلاعات قابل دسترس فراوانی وجود دارد. در این رابطه توضیح می دهید؟
اتفاقا به نظر من در حال حاضر نسبت به چند سال گذشته حجم وسیعی از اطلاعات در دسترس مردم است. به عنوان مثال در سایتا coda.ir اطلاعات شرکت ها منتشر می شود و حجم انبوهی از اطلاعات شرکت ها در این سایت هست. این سایت را ما مخصوص اطلاع رسانی شرکت ها تاسیس کردیم و هیچ کار دیگری هم نمی کند. وظیفه آن همین است. به امضای دیجیتال مجهز است. یعنی شرکت ها اطلاعات کاغذی به ما نمی دهند و اطلاعات شان را سیستمی یا شکل الکترونیکی می فرستند و کاغذ برای ما فرستاده نمی شود. حجم انبوهی از اطلاعات هم هست. بنابراین هر کسی باید تحلیل کند چه سهمی را بخرد و بفروشد. کی بخر و کی بفروشد. منتها ما حتی برای افرادی که آشنایی با بازار سهام ندارند ولی علاقمند هستند آشنا شوند یک سایت تالار مجازی به نام irvex.ir درست کردیم. فرد به این سایت مراجعه می کند. یک اعتبار مجازی در اختیار او قرار می گیرد. به طور مثال فرض کنید این رقم ده میلیون تومان است. با این رقم مجازی می تواند خرید و فروش مجازی با قیمت های روز انجام دهد. یعنی به طور مثال سهم شرکت الف 200 تومان است؛ می تواند به قیمت روز این سهم را بخرد. هر موقع هم که دلش خواست می تواند آن را بفروشد. بازدهی این ها را می بینیم. افرادی که در یک بازه های زمانی مشخصی که در همین سایت تعریف شده بیشترین بازدهی را به دست بیاورند از ما جایزه می گیرند. جایزه آنها هم نقدی نیست و سهم است. می توانند به هر کارگزاری که علاقه داشتند مراجعه کنند، سهام را به اندازه مبلغی که برنده شدند خریداری کنند. سهام را که خریداری کردند کارگزار اطلاعیه را برای ما می فرستد وما پرداخت را انجام می دهیم. این بهترین راه برای کسانی است که علاقه دارند با بازار آشنا شوند.
شما به عنوان رییس سازمان بورس پیشنهاد تان برای خرید و فروش سهم چگونه است؟
پیشنهاد من این است کسی که می خواهد در بازار سرمایه سرمایه گذاری کند همه پول را برای یک سهم نذارد. اصول سرمایه گذاری می گوید که پول باید بین سهم های مختلف توزیع شود. از رشته ها مختلف و صنعت های مختلف خریداری شود تا ریسک کاهش پیدا کند و خدای ناخواسته اگر سهمی با مشکل مواجه شد و به کاهش قیمتی دچار شد سهم های دیگر بتواند آن را جبران کند.
به دفعات شنیده می شود که مردم به جای اینکه پول های خودشان را به بازار های سفته بازی هدایت کنند، در بورس و بانک سرمایه گذاری کنند. تحلیل شما از این موضوع چیست؟ چرا باید برخی پول های شان را به بازار های سفته بازی ببرند؟
اولا که خیلی از مردم به بورس آمده اند و اینطور نیست که بگوییم کسی نیامده است. به هر حال طی سال های گذشته همواره ورودی سرمایه و نقدینگی به بورس را داشتیم و اینطور نبوده که بگوییم نداشته ایم. منتها اگر شما انتظار داشته باشید همه مردم بیایند و فقط سهام بخرند این اتفاق هیچ وقت نمی افتد. به هر حال هر بازاری سلایق خاص خودش را جلب می کند. برای افرادی که ریسک گریز هستند برای شان ابزاری فراهم کردیم. الان اوراق صکوک و اوراق مشارکت که در فرابورس ما دارد معامله می شود و سود ثابت مشخصی دارد برای افراد ریسگ گریز است. این ها هم یک نرخ های مشخصی دارد که برای سرمایه گذار ریسک ندارد. منتها اوراق ریسکی هم مانند سهام داریم. ما البته اعتقاد مان بر این است که به گونه ای عمل کنیم یک طیف وسیعی از ابزارها را ایجاد کنیم تا افرادی که ریسک پذیر هستند به سمت ابزار هایی بروند که علاقمند به آن ابزار هستند. افرادی که ریسک گریز هستند به سمت ابزار هایی بروند که شاید درآمد و بازدهی آن پایین تر باشد اما ریسک کم تری دارد. بنابراین برای هر دو دسته ابزار های مناسب طراحی شده است. از نظر من یکی از راه هایی که در واقع می توان فکر برای اینکه سرمایه به سمت بازار هایی مانند ملک، دلار و سکه نرود این است که نظام مالیاتی ما باید اصلاح شود. مالیات هایی بر آن ابزار ها وضع شود که فرد رغبت نکند به آن سمت برود. در حال حاضر اشخاص حقیقی در کشور ما اظهارنامه مالیاتی نمی دهند. یک لایحه تحول مالیاتی به مجلس داده شده که بر مبنای این لایحه قرار است اشخاص حقیقی هم اظهارنامه مالیاتی بدهند و به سمت شفافیت مالیاتی برویم. من فکر می کنم راه اینکه ما سرمایه را به چه سمتی هدایت کنیم شفافیت نظام مالیاتی است.
پیش بینی شما از روند شاخص بورس تا پایان سال چگونه است؟
من پیش بینی در این رابطه نمی کنم.