بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 15 ارديبهشت 1394      10:32

رقابت سه‌جانبه برای گاز ایران

اقتصاد ایرانی: رتبه دوم ایران در برخورداری از منابع گاز و همسایگی آبی و خاکی با ۱۶ کشور می تواند مزیت نسبی ارزشمندی برای صادرات گاز باشد. بعد مسافت ممکن است باعث شود تا سیاست گذاران تامین گاز همسایگان را در اولویت قرار دهند؛ ولی نگاه بلندمدت در این بخش و برنامه ریزی برای تامین گاز اروپا می تواند منافع سرشار اقتصادی و ژئوپلیتیک به همراه داشته باشد. سه بازار بزرگ مصرف گاز شامل کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس، کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین جنوب و شرق آسیا با توجه به تقاضای بالقوه فراوان از هم اکنون در صف مشتریان هستند.
دنیای اقتصاد: ایران با در اختیار داشتن رتبه دوم ذخایر گاز در جهان و قرار گرفتن در نزدیکی سه بازار بزرگ مصرف گاز شامل: کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس، کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین جنوب و شرق آسیا، از موقعیت ژئوپلیتیک ویژه ای برای صادرات گاز طبیعی خود برخوردار است. به نظر می رسد با ادامه مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ بر سر مسائل هسته ای یک ماراتن میان کشورها برای گاز ایران آغاز شود.
به گزارش دنیای اقتصاد، براساس قرارداد ٢٥ ساله ای که ایران و ترکیه در سال ١٩٩٦ برای صادرات سالانه تا ١٠ میلیارد مترمکعب گاز امضا کردند، از سال ٢٠٠٢ ایران روزانه به این کشور گاز صادر می کند به طوری که ایران در سال ٢٠١٣ با صدور حدود ٨ میلیارد مترمکعب، پس از روسیه دومین تامین کننده گاز ترکیه شد و در حال حاضر نیز روزانه حدود ۲۵ میلیون متر مکعب گاز ایران به ترکیه صادر می شود که در صورت توافق نهایی ایران و 1+5، ترک ها گاز ایران را به عنوان یک منبع احتمالی تامین گاز خط لوله ترنس آناتولی به حساب می آورند. اکنون بحث مهمی که میان ایران و ترکیه مطرح می شود، درخواست ترکیه درخصوص کاهش قیمت گاز صادراتی و در عوض افزایش حجم صادرات گاز به این کشور است. با توجه به نقش استراتژیک انرژی، بسیاری از کارشناسان معتقدند توافق با ایران می تواند بسیاری از معادلات قدرت را در منطقه و جهان تغییر دهد.

فصلنامه بین المللی هاروارد: گاز ایران می تواند جهت مذاکرات هسته ای را تغییر دهد
اواخر قرن نوزدهم بود که «لرد کرزن» نایب السلطنه بریتانیا در هند گفت: «ایران و همسایگان عرب آن قطعاتی از بازی شطرنج هستند که هرگاه در بازی شرکت کنند، می توانند معادلات جهان را تغییر دهند» و اکنون در قرن بیست و یکم وضعیت چندان تغییر نکرده است. مذاکرات با ایران در حال پیگیری است و علاوه بر ایجاد چشم انداز صلح در خاور میانه یک نتیجه مهم در پی دارد اینکه در یک تصمیم گیری استراتژیک ایران ممکن است اتحادیه اروپا را از سلطه انحصاری گاز روسیه خارج کند. آنچه تاکنون رخ داده این است که از سال ۲۰۱۳ فعالیت های هسته ای ایران در پی مذاکرات کند شد و غرب متعهد شد تحریم های ایران را حذف کند. هرچند تاکنون این روند به کندی انجام شده اما پس از توافق نهایی سرعت لغو تحریم ها بیشتر می شود در سوی دیگر در پی الحاق غیر قانونی کریمه به روسیه و وضع برخی تحریم های اروپا علیه روسیه، روابط اتحادیه اروپا با این کشور رو به سردی نهاده است و این مساله عواقبی در زمینه انرژی در بر دارد.
در واقع، اروپا باید یک استراتژی برد-برد با ایران را دنبال کند به این نحو که در صورت رفع تحریم های ایران با تغییر بازی قدرت ایران را در یک طرح بلند مدت جایگزین روسیه کند. ایران ذخایر گاز بسیار در اختیار دارد که در صورت گسترش پارس جنوبی توان سودآوری فراوانی برای طرفین این معامله خواهد داشت. برای ایران یک درآمد جایگزین کاهش قیمت نفت ایجاد می کند و ارزان تر بودن گاز ایران برای اروپا نیز یک مزیت محسوب می شود. هرچند در گذشته ایران و روسیه روابط پرتنشی داشته اند ولی در سال های اخیر روابط مناسب اقتصادی و سیاسی میان ایران و روسیه ممکن است مانعی برای این جایگزینی باشد. خط انتقال مستقیم میان ایران و اروپا وجود ندارد، اما خط لوله انتقال تبریز به آنکارا یک بستر مناسب برای انتقال گاز به ترکیه و سپس اروپا است. بر اساس مطالعات پارلمان اروپا در سال ۲۰۱۳ روسیه ۴۳ درصد گاز، ۳۲ درصد نفت و ۲۷ درصد زغال سنگ مورد نیاز کل اروپا را تامین می کند و درآمد ناشی از آن ۵۲ درصد بودجه دولتی روسیه یعنی رقمی برابر ۵۱۵ میلیارد دلار را فراهم می کند و میزان واردات گاز در برخی کشورهای اروپایی به ۸۰ تا ۱۰۰ درصد می رسد، بنابراین اروپا نه تنها شریک بزرگ اقتصادی روسیه است، بلکه همواره یک عصای حیاتی زیر بغل اقتصاد شکننده روسیه است.
در طرف تقاضا اروپا به شدت نیازمند این است که یک شریک تامین انرژی مانند ایران داشته باشد و در طرف عرضه نیز حجم ذخایر گاز ایران بسیار بالا است. طبق آمار شرکت بریتیش پترولیوم ایران پس از روسیه بیشترین حجم ذخیره گاز در جهان را در اختیار دارد و همچنین منابع گازی دریایی ایران مقام اول در جهان را دارد میزانی معادل ۱۶ درصد کل منابع گاز جهان. در حال حاضر گاز از منطقه پارس جنوبی به مرز ترکیه در بازرگان فرستاده می شود و از آنجا به ترکیه صادر می شود. پیشنهاد ایران احداث خط لوله ۳۳۰۰ کیلومتری با نام خط لوله پارس از ترکیه به ایتالیا و سپس منشعب شدن به دو بخش جنوبی و شمالی است تا گاز را به ۵ کشور سوئیس، اتریش، آلمان، فرانسه و اسپانیا برساند.

وال استریت ژورنال: ذخایر گاز ایران می تواند شکل بازارهای انرژی جهانی را تغییر دهد
روزنامه وال استریت در مقاله ای باعنوان «آب شدن یخ روابط وافزایش اشتیاق به گاز ایران» نوشت: اگرچه ایران دومین ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد اما به دلیل تحریم ها و عدم سرمایه گذاری در زیر ساخت ها صادرات ۹ میلیارد مترمکعبی در سال این کشور را در رده بیست و سوم صادر کنندگان جهان قرار داده است. این منابع شگفت آور می تواند شکل بازار انرژی جهان را تغییر دهد. عزیز الله رمضانی از مدیران شرکت ملی گاز ایران می گوید: ایران قصد دارد در یک طرح ۵ ساله صادرات را ۴۰ درصد افزایش دهد.

مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران: بسترها برای صادرات گاز به اروپا مهیا است
حمیدرضا عراقی، مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران گفته است که اروپا بعد از رفع تحریم ها، مایل به دریافت گاز ایران است. بنا به گزارش شانا، ایران در سال گذشته تولید سالانه گاز از پارس جنوبی را ۱۰ درصد افزایش داده و به ۱۱۱ میلیارد متر مکعب رسانده است. کل تولید گاز ایران در سال گذشته ۲۰۲ میلیارد متر مکعب بوده است که حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب آن به ترکیه صادر شده است. قرار است در سال جاری نیز تولید گاز از پارس جنوبی به همین میزان افزایش یابد و کل تولید گاز کشور تا سه سال آینده به ۳۶۵ میلیارد متر مکعب برسد. وی روز ۲۰ فروردین از تمایل اروپا به خرید گاز ایران خبر داده و گفته بود که اگر توافقی بین ایران و گروه ۱+۵ صورت گیرد و تحریم ها و موانع صادرات گاز ایران برداشته شود، بسترهای همکاری برای صادرات به اروپا مهیا است.»

نخست وزیر بلغارستان: ایران می تواند مجددا به شبکه انتقال ناباکو بپیوندد
این گزارش به مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا به منظور توسعه همکاری گازی به میزبانی نخست وزیر بلغارستان در کاخ ریاست جمهوری صوفیه اشاره کرده و می نویسد که ایران بار دیگر به پروژه «ناباکو» با پیش شرط لغو تحریم ها دعوت شد. پروژه ناباکو که قرار بود گاز ایران و حوزه دریای خزر را به اروپا منتقل کند، در سال ۲۰۱۳ رسما لغو شد و پروژه «کریدور جنوبی» با تغییراتی در مسیر ترانزیت گاز، جایگزین آن شد. قبلا قرار بود، گاز حوزه خزر با گذشتن از بلغارستان به اتریش برسد، اما «کریدور جنوبی» قرار است از مسیر یونان، گاز را به ایتالیا منتقل کند. طی ماه گذشته بلغارستان چند بار خواستار احیای پروژه ناباکو شده است.
از طرفی در فروردین، سهامداران پروژه خطوط لوله ترنس آناتولی و ترنس آدریاتیک که بخشی از مسیر «کریدور جنوبی» هستند، اظهار تمایل کردند که ایران بعد از لغو تحریم ها در این پروژه ها سهیم شود. قرار است، راه گذر گاز جنوبی تا چهار سال آینده صادرات گاز حوزه خزر به اروپا را آغاز کند.

دکتر موسی غنی نژاد، اقتصاددان: تمام تخم مرغ ها را در سبد روسیه نگذاریم
وی می گوید: در حال حاضر اروپا درپی شکستن انحصار روسیه در خرید گاز است و ایران نیز بیشترین ذخایر گاز در جهان را در اختیار دارد اما واقعیت این است که با حجم گاز ایران این میزان صادرات جای بحث دارد چرا که میزان تجارت گاز در ایران اصلا با جایگاه دارایی های گازی ایران همخوانی ندارد و تلاش جدی برای تسهیل این مبادله صورت نگرفته است. شاید تا کنون مانع بزرگ وجود تحریم ها بوده است ولی از این پس باید شرایط سرمایه گذاری و صدور گاز به اروپا برای دوران پس از لغو تحریم ها مورد توجه قرار گیرد. وقتی چنین ظرفیت های اقتصادی وجود دارد باید از آن برای منافع ملی استفاده کرد به خصوص آنکه برخی از این منابع گازی با کشورهای همسایه چون قطر مشترک بوده و در صورت عدم استفاده برای نسل های بعد نمی ماند. سالانه در کشور همایش های فراوانی از سوی وزارت نفت برگزار می شود و حال زمان آن رسیده که دولت فعالیت را جایگزین انفعال کند
اتصال گاز ایران به اروپا اقدامی برخلاف منافع روسیه است و ممکن است برخی ملاحظات همچون وابستگی نیروگاه بوشهر به روس ها نوعی فشار بر ایران تحمیل کند که نتیجه آن عدم تمایل به تامین گاز اروپا باشد. تجربیات متعدد تاریخی نشان می دهد روس ها چندان قابل اعتماد نیستند و نباید همه تخم مرغ ها را در سبد روسیه گذاشت البته قطعا بهبود روابط با روسیه در برخی موارد ممکن است به نفع منافع ملی باشد.

کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس
ازکشورهای امارات متحده عربی، کویت و عمان به عنوان سه مشتری دست به نقد گازهای ترش پارس جنوبی در منطقه خلیج فارس یاد می شود و مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز از ادامه مذاکرات گازی ایران با این کشورهای عربی برای فروش گاز خبر داده است.کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس گزینه دیگری برای واردات گاز با قیمت منطقی به جز ایران در اختیار ندارند زیرا از یکسو قطر به دلیل تولید سالانه ۷۷ میلیون تن ال ان جی گاز مازادی برای فروش به کشورهای عربی ندارد و از طرف دیگر واردات ال ان جی از سایر نقاط جهان هم برای اعراب خلیج فارس در مقایسه با قیمت گاز ایران توجیه اقتصادی ندارد.
در این بین دور جدید مذاکرات گازی با کویتی ها سال جاری در تهران برگزار شد و ایران برای تامین خوراک گاز واحدهای ال ان جی عمان هم تفاهم نامه مقدماتی با مقامات عمانی امضا کرده است و از چند سال گذشته تاکنون هم همواره در بین شیخ نشینان اماراتی مسابقه برای خرید گاز از ایران بوده است.

وال استریت دیلی: اتصال چین، هند و پاکستان به گاز ایران
وال استریت دیلی در گزارشی نوشت: توافق انرژی میان پاکستان و ایران که اخیرا چین به آن اضافه شده است و دو دهه از مطرح شدن اولیه آن می گذرد، به نظر می رسد درنهایت در حال به نتیجه رسیدن است.چین نیز بخشی از این توافق خواهد بود. در واقع چین درحال تامین 85 درصد از بودجه این پروژه است. مدیریت این پروژه را یک شرکت زیر مجموعه شرکت ملی نفت چین به عهده خواهد داشت و تکمیل آن حدود دو سال زمان خواهد برد. زمانی که این پروژه تکمیل شود منافع زیادی برای پاکستان خواهد داشت. این خط لوله گاز طبیعی لازم برای تامین سوخت تولید تا 4500 مگاوات برق را فراهم خواهد کرد. هدف از این طرح مرتبط کردن جمعیت 4 میلیارد و 400 میلیون نفری در آسیا به منابع گاز ایران است.

انتخاب بهینه: منافع کوتاه مدت یا بلند مدت؟
در این بین مسوولان شرکت ملی صادرات گاز از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به دلیل بعد کوتاه مسافت به عنوان اولویت اول و کشورهای عضو اتحادیه اروپا به عنوان اولویت دوم برای صادرات و فروش گازهای ترش به عنوان بازارهای جدید گاز ایران نام می برند. علیرضا کاملی، مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز درگفت وگویی در تشریح مهم ترین بازارهای گاز ایران، گفت: هم اکنون کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به دلیل بعد کوتاه مسافت از اولویت اول صادرات گاز کشور برخوردار هستند به طوری که با احداث یک خط لوله ۲۰۰ کیلومتری امکان صادرات گاز به تمامی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس فراهم می شود. در طول سه دهه گذشته تاکنون هند همواره یکی از مهم ترین بازارهای صادرات گاز ایران بوده است اما این کشور در طول یک دهه گذشته هیچ گاه برای خرید گازهای ترش پارس جنوبی یک سیاست مستقل را دنبال نکرده است. مذاکرات با ترکمنستان، افغانستان و حتی پاکستان به منظور راه اندازی خط لوله تاپی، مذاکرات با قطر برای واردات ال ان جی، گره زدن مذاکرات گازی ایران به تحریم های بین المللی و حتی سهم خواهی از آمریکا برای تعلیق مذاکرات گازی با ایران و در نهایت ارائه گزینه های متعدد و بعضا غیر کارشناسی به منظور واردات گاز همچون احداث خط لوله از مسیر دریای عمان از مهم ترین سیاست های چند گانه ای بوده که در طول چند سال گذشته در دستور کار هندی ها قرار گرفته است. علاوه بر این به دلیل تاخیرهای پاکستان در احداث خط لوله واردات گاز ایران و احتمال کشیده شدن پرونده این قرارداد پر سر و صدای گازی به داوری بین المللی توسط وزارت نفت، گزینه انتقال گازهای ترش پارس جنوبی از مسیر پاکستان به هند فعلا در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. کاملی، مدیر عامل شرکت ملی صادرات گاز هم در حالی از کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس و اروپا به عنوان بازارهای اولویت اول و دوم صادرات گاز ایران یاد کرده است که هیچ نامی از هند به عنوان یکی از برنامه های اولویت دار صادرات گاز برده نشده است.
با توجه به اینکه ایران جزو معدود کشورهای پر همسایه است و با ۱۶ کشور، مرز خاکی یا آبی دارد- فقط شاید چین و روسیه به تعدادی که ما همسایه داریم، همسایه دارند- این موضوع می تواند مزیتی برای صادرات گاز باشد. به نظر می رسد در کوتاه مدت تامین گاز همسایگان و در بلند مدت تامین گاز اروپا بتواند منافع سرشار اقتصادی و استراتژیک به همراه داشته باشد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir