دیدار مهم روسیه و اوپک پیش از نشست ژوئن

اقتصاد ایرانی: اوپک و روسیه از دیرباز رقیب جدی ای برای یکدیگر بوده اند. رقبایی که حالا و در وضعیت عجیب بازار نفت که تحلیلگران آن را «نئورئالیسم» در این صنعت تلقی می کنند بیش از پیش چشم به حرکات یکدیگر دوخته اند. از ابتدای موج کاهشی قیمت نفت پیام هر کدام از این دو گروه به یکدیگر واضح بود: «تنها درحالتی تولید نفت خود را کاهش خواهیم داد که رقیب نیز در این کاهش شریک شود.» ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه تاکنون بیان می کرد که کنترلی روی تولید نفت این کشور ندارد. حالا اما ماجرا برای طرفین جدی تر شده و همین آنها را پای میز مذاکره کشانده است.

به گزارش تعادل به نقل از پایگاه خبری روسی نسدق، یکی از سخنگویان وزارت انرژی روسیه در روز دوشنبه اعلام کرد که این کشور در نشست اوایل ماه ژوئن با سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در وین دیدار خواهد کرد. تحلیل وضعیت فعلی کشورهای تولید کننده نفت اکنون از اهمیت زیادی برخوردار است. تایم در دسته بندی ای از وضعیت فعلی این کشورها ارزیابی کرده که درآمدهای نفتی ایران که در سال ۲۰۱۳ معادل ۸۹.۴ میلیارد دلار بوده با توافق هسته یی افزایش «چشمگیر» خواهد داشت. در این دسته بندی ایران و لیبی به واسطه آینده نامشخص درکنار یکدیگر قرار گرفته اند.
نماینده نخست وزیر آرکادی داورکویچ اوایل این ماه گفت که روسیه مشورت های «فعال و بی سابقه ای» با اوپک و دیگر تولیدکنندگان اصلی نفت داشته است. البته مقامات گفته اند که هیچ صحبتی میان روسیه و اوپک برای کاهش تولید جهت افزایش قیمت نفت صورت نگرفته است. در ادامه این گزارش آمده است: «روسیه و اوپک بارها در زمینه هماهنگی های احتمالی برای بهای نفت مذاکره کرده اند اما مسکو هیچگاه تعهدی را نپذیرفته است. مذاکرات اخیر درحالی صورت گرفته که روسیه به دلیل سقوط بهای نفت طی چند ماه گذشته دچار مشکلات ارز و بودجه یی شده است.» سخنگوی وزارت انرژی روسیه اولگا گولانت روز دوشنبه به صورت تلفنی اظهارکرد که قرار است یک هیات روسی در روزهای نخستین ماه ژوئن با اعضای اوپک دیدار کند. وی جزییات بیشتری در این خصوص مطرح نکرد اما گفت احتمالا جزییات برنامه این دیدار به صورت رسمی دو هفته پیش از نشست پنجم ژوئن اوپک از سوی وزارتخانه مربوطه اعلام شود. درحالی که پایگاه خبری روسی نسدق جزییات بیشتری در این زمینه منتشر نکرده، بلومبرگ نوشته است که وزیر انرژی روسیه الکساندر نواک روز سه شنبه در مسکو اعلام کرده که مذاکرات با ۱۲ کشور عضو اوپک روزهای دوم و سوم ماه ژوئن صورت خواهد گرفت. بلومبرگ در ادامه نوشته است: «نشست اوپک درحالی برگزار خواهد شد که هنوز هیچ نشانی از تغییر سیاست های این سازمان برای کاهش میزان تولید خود در میان مازاد عرضه جهانی دیده نمی شود.»
نفت برنت که شاخص نفت روسیه نیز محسوب می شود سال گذشته به دنبال حفظ سقف تولید روزانه ۳۰ میلیون بشکه در روز از سوی اوپک کاهش شدیدی را تجربه کرد؛ اوپک برای این کار خود ادعا کرد، مازاد عرضه یی که شاهد آن هستیم ناشی از افزایش تولید تولیدکنندگان غیراوپک است به همین خاطر آنها باید کمک کنند این دوره را پشت سر بگذاریم. نواک پیش از نشست قبلی اوپک در ماه نوامبر گذشته با عربستان سعودی، مکزیک و ونزوئلا ملاقات کرد. هر چهارکشور به دنبال بررسی کاهش بهای نفت بودند اما هیچ کدام بر سر اقدام هماهنگی برای کاهش میزان عرضه نفت به توافق نرسیدند. حالا اما تاثیر کاهش قیمت نفت بر درآمد کشورهای تولید کننده بیشتر نمود پیدا کرده است. به گزارش تایم، جهان می داند که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) هنوز این توانایی را دارد که سرنوشت جهانی بهای نفت را تغییر دهد. از آنجا که این سازمان بیش از ۴۰ درصد از نفت خام جهان را تامین می کند، صادرات نفت اوپک از جایگاه و اهمیت ویژه یی برخوردار است. البته با وجود چنین قدرتی که این سازمان از آن برخوردار است سال ۲۰۱۴ سالی عجیب و غریب برای این کارتل به حساب می آید چراکه میزان درآمدهای این سازمان کاهش چشمگیری داشت. براساس آمار موسسه مطالعات انرژی درآمد خالص اوپک از محل صادرات نفت نزدیک به ۷۳۰ میلیارد دلار بوده که نسبت به سال ۲۰۱۳ کاهش ۱۱ درصدی داشته است. اصلی ترین دلایل این کاهش، قیمت های پایین نفت و کاهش صادرات نفت خام بوده است. در واقع از سال ۲۰۱۰ تاکنون این کمترین درآمد اوپک به شمار می رود.
  عربستان سعودی: عربستان سعودی با رکورد میزان تولیدی که در ماه آوریل داشته است، مقاصد خود را در مورد حفظ میزان تولید خود آشکار کرده است. برخی از کارشناسان معتقدند، افزایش میزان تولید از سوی عربستان سعودی و دیگر تولیدکنندگان نفت اوپک می تواند قیمت بین المللی نفت را تحت کنترل این سازمان درآورد. عربستان سعودی در ماه مارس ۱۰.۳ میلیون بشکه در روز تولید کرده که رکورد جدیدی محسوب می شود. علی النعیمی، وزیر نفت عربستان سعودی گفته است: «من همیشه گفته ام ما آنچه که مشتری از ما تقاضا کند را عرضه می کنیم. اکنون آنها ۱۰ میلیون بشکه می خواهند.» عربستان سعودی در سال ۲۰۱۴ از محل درآمدهای نفتی خود نزدیک به ۲۴۶ میلیارد دلار دریافت کرده که به دلیل کاهش بهای نفت نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد کاهش داشته است.
  امارات متحده عربی:  امارات متحده عربی در میان ۱۰ تولیدکننده اصلی نفت و گاز جهان قرار دارد که در سال ۲۰۱۴ حدود ۵۳ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته است و یکی از حمایت کننده های اصلی اوپک برای تصمیم خود مبنی بر حفظ سقف تولید۳۰ میلیون بشکه در روز باوجود کاهش شدید بهای نفت است. وزیر انرژی امارات متحده عربی سهیل المزروعی گفته است: «ما نگرانی هایی درمورد تعادل در بازار نفت داریم اما نمی توانیم تنها گروه مسوول برای بازگرداندن تعادل به بازار باشیم.» درآمدهای نفتی امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۴ با کاهش ۷ درصدی مواجه شده است.
  عراق: عراق در ماه مارس با تولید ۳.۳۳ میلیون بشکه در روز دومین تولیدکننده برتر نفت اوپک به شمار می رود. درآمد صادرات نفتی عراق در سال ۲۰۱۴ حدود ۸۷ میلیارد دلار بوده که به این ترتیب بعد از عربستان سعودی قرار دارد. البته درآمد این کشور در مقایسه با سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ کاهش داشته است. همچنین به دلیل مخارج دولتی، این کشور برای اینکه به وضعیت تعادل برسد به نفت ۱۰۵ دلاری به صورت ثابت در جهان نیاز دارد. این درحالی است که قیمت های فعلی به هیچ وجه نزدیک به این رقم نیستند. به علاوه حمله های داعش، اتکای بیش از حد اقتصاد این کشور به نفت (بیش از ۹۰ درصد) و زیرساخت های ضعیف همگی به مشکلات این کشور در این مسیر می افزاید.
  کویت: کشور کویت نیز با درآمد نفتی ۸۱ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۴  نسبت به سال ۲۰۱۳ کاهش ۱۰ درصدی را در میزان صادرات نفتی خود تجربه کرده است. شاید جالب باشد که کویت نیز دیگر کشوری بود که در کنار امارات متحده عربی و عربستان سعودی از تصمیم اوپک در ماه نوامبر دفاع کرد. هر چند کویت دومین کشور کوچک اوپک به لحاظ وسعت جغرافیایی محسوب می شود اما از جهت تولید و صادرات نفت و میدان های نفتی جزو اصلی ترین کشورهای جهان به شمار می رود. کویت یکی از کشورهایی است که در کنار عربستان، امارات متحده عربی و عراق از سال ۲۰۰۵ تاکنون به صورت پیوسته رشد تولید داشته است.
  قطر: قطر ازجمله اعضای اوپک است که با درآمد ۳۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ پشت سر لیبی و اکوادور قرار دارد. این درحالی است که درآمد این کشور از محل صادرات نفتی در سال ۲۰۱۲ معادل ۵۵ میلیارد دلار بوده است و به این ترتیب ما شاهد کاهش شدیدی در درآمدهای نفتی این کشور طی دو سال گذشته هستیم. البته برخلاف دیگر کشورهای کوچک اوپک، قطر بزرگ ترین صادرکننده میعانات گازی (ال ان جی) در جهان محسوب می شود و بعد از امریکا، روسیه و ایران، چهارمین دارنده بزرگ گاز طبیعی در جهان به شمار می رود.
  نیجریه و ونزوئلا: نیجریه و ونزوئلا هر دو به خاطر عدم ثبات سیاسی و اقتصادی در وضعیت مشابهی قرار دارند. درآمد نفتی این دو کشور در سال ۲۰۱۴ به ترتیب ۷۷ و ۵۸ میلیارد دلار بوده است. هر دو کشور نیز نسبت به سال گذشته کاهش ۳۰ درصدی در درآمدهای خود را داشته اند. جالب است که بهای نفت هم برای نیجریه و هم برای ونزوئلا باید چیزی بین ۹۰ تا ۱۰۰ دلار درازای هر بشکه باشد تا این کشورها بتوانند اقتصاد خود را کنترل کنند و البته این قیمت با وضعیت فعلی فاصله زیادی دارد و به نظر غیرممکن می آید. البته باید درنظر داشته باشید که ۹۵ درصد از درآمدهای خارجی ونزوئلا و نیجریه از محل نفت حاصل می شود.
  ایران و لیبی: ایران و لیبی دو کشور عضو اوپک هستند که در حال حاضر درگیری های سیاسی خفیف و شدید بین المللی دارند. ایران می تواند در صورتی که توافق بین این کشور و ابرقدرت های جهان در ژوئن ۲۰۱۵ امضا شود نفت زیادی را روانه بازار کند. درحالی که درآمدهای نفتی ایران روی ۸۹.۴ میلیارد دلار سال ۲۰۱۳ ایستاده است، با برداشته شدن تحریم ها می توانیم شاهد افزایش چشمگیری باشیم. البته جریان لیبی کمی فرق دارد؛ درآمدهای نفتی این کشور در سال ۲۰۱۴ حدود ۵۰ درصد کاهش داشته است. لیبی در سال ۲۰۱۴ حدود ۹ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته است. شاید خیلی ها ندانند که لیبی دارنده بزرگ ترین منابع نفت خام آفریقاست و ۹۶ درصد از درآمد دولت این کشور از طریق نفت و گاز تامین می شود، اما بعد از درگیری های داخلی سال ۲۰۱۱ این کشور در این زمینه دچار مشکلات جدی شده است.
  الجزیره، آنگولا و اکوادور: الجزیره سومین دارنده بزرگ منابع نفتی در آفریقا به شمار می رود و در سال ۲۰۱۴ قریب به  ۴۸ میلیارد دلار از این طریق درآمد داشته است. البته با اندکی اغماض این میزان شبیه درآمد این کشور طی چهار سال گذشته بوده است. آنگولا نیز در سال ۲۰۱۴ حدود ۲۴ میلیارد دلار درآمد داشته که نسبت به سال ۲۰۱۳ تقریبا ۳ میلیارد دلار کاهش داشته است که بخشی از آن به دلیل کاهش جهانی بهای نفت و بخشی دیگر به دلیل کاهش میزان تولید داخلی این کشور است. صادرات نفتی ۹۵ درصد از درآمدهای صادراتی این کشور را فراهم می کند. اکوادور دومین کشور کوچک اوپک است که در سال ۲۰۱۴ قریب به ۱۰ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته است، یعنی همان میزانی که در سال ۲۰۱۳ درآمد داشته است. اکوادور نیز بعد از ونزئلا و برزیل بزرگ ترین دارنده منابع نفتی در امریکای جنوبی محسوب می شود.
  دو روی یک سکه: اگر تصور می کنید درآمد در سال ۲۰۱۴ چندان خوب نبوده است، باید بدانید که آژانس بین المللی انرژی اعلام کرده این میزان می تواند در سال ۲۰۱۵ کمتر هم شود. پیش بینی می شود درآمد این کارتل در سال ۲۰۱۵ (بدون درنظر گرفتن ایران) به ۳۸۰ میلیارد دلار برسد که این یعنی بدترین سال این سازمان خواهد بود. البته کل این قضیه تا میزان زیادی به توافق ایران و غرب بستگی دارد. البته اگر بهای نفت در یک چهارم، سوم و چهارم سال ۲۰۱۵ افزایش پیدا کند درآمد این سازمان می تواند به بالای ۳۸۰ میلیارد دلار برسد.