بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 7 ارديبهشت 1394      11:20

سه دهه تجارت ایران و آمریکا

در این گزارش ضمن بررسی روندهای گذشته در تجارت دو کشور به مهم ترین افق های پیش رو در مبادلات بازرگانی ایران و آمریکا پرداخته شده است.

اقتصاد ایرانی: با گذشت بیش از سه دهه از قطع رابطه سیاسی ایران و آمریکا، روابط تجاری دو کشور با فراز و نشیب های بسیاری روبه رو بوده است. در این گزارش ضمن بررسی روندهای گذشته در تجارت دو کشور به مهم ترین افق های پیش رو در مبادلات بازرگانی ایران و آمریکا پرداخته شده است؛ درحالی که ایران دومین اقتصاد بزرگ منطقه و آمریکا بزرگ ترین اقتصاد جهان است، پتانسیل های زیادی در مبادلات اقتصادی دو کشور نهفته است. تحلیلگران غربی معتقدند شرکت های اروپایی و آمریکایی نمی خواهند از قافله بازار روبه رشد ایران عقب بمانند.
به گزارش دنیای اقتصاد، پس از انتشار بیانیه لوزان، خبرهای چند روز اخیر حاکی از ورود سرمایه گذاران به بازار ایران است. سایت کوارتز که خبرهای اقتصادی جهان را پوشش می دهد در گزارشی به بررسی چگونگی روابط تجاری ایران و آمریکا در صورت برداشته شدن تحریم ها پرداخته و به علاقه شرکت های آمریکایی و دیگر شرکت های غربی برای بازگشت به ایران اشاره کرده است.
این گزارش، پیشینه روابط تجاری ایران و آمریکا، منافع آمریکا و تجارت غیرنفتی، همچنین هزینه ها و موانع تجارت ایران و آمریکا را بررسی می کند. لغو تحریم های هسته ای ایران می تواند موجب گشایش دومین اقتصاد بزرگ منطقه به روی شرکت های آمریکایی و اروپایی شود. بسیاری از شرکت های اروپایی تا سال ۲۰۱۰ در ایران فعال بودند، اما در سه دهه اخیر آمریکا از مراوده تجاری با ایران اجتناب کرده است. بعد از مذاکرات اولیه ایران و ۶ قدرت جهانی بسیاری از کسب و کارها در جست وجوی آینده ای در ایران هستند.
توافق نامه ای که حتی اندکی از موارد تحریمی را لغو کند، به شرکت های آمریکایی اجازه ورود به بازار غنی ایران را می دهد. هر چند به نظر می رسد که لغو تحریم ها با این سرعت صورت نمی گیرد و شرکت های خارجی به تدریج به بازار ایران روانه می شوند.

 
پیشینه تاریخی مبادلات تجاری
ایران قبل از انقلاب با آمریکا مبادلات تجاری گسترده ای داشت و این همکاری دوجانبه در سال ۱۹۷۸ به اوج خود رسید که در این سال میزان صادرات آمریکا به ایران ۳.۷ میلیارد دلار و واردات آن کشور از ایران برابر با ۲.۹ میلیارد دلار بود. همزمان با انقلاب، آمریکا و آلمان غربی بزرگ ترین شرکای تجاری ایران بودند. حدود پنجاه هزار آمریکایی در ایران زندگی و کار می کردند و آمریکا، فناوری، تجهیزات صنعتی، کالاهای کشاورزی و مصرفی را به ایران صادر می کرد. همچنین ایران، ۵۰ تا ۷۵ درصد از برنج، گندم و غلات خود را در دهه ۵۰ از آمریکا وارد می کرد.
روابط تجاری ایران و آمریکا بعد از انقلاب اسلامی به تیرگی کشید، به خصوص بعد از گروگان گیری ۴۴۴ روزه کارکنان سفارت آمریکا، دولت کارتر از واردات نفت ایران جلوگیری کرد و مراودات تجاری خود با ایران را بعد از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی متوقف کرد. اما روابط ایران - آمریکا از سال ۱۹۸۱، با آزاد شدن گروگان های آمریکایی، بار دیگر از سر گرفته شد. در این سال صادرات آمریکا به ایران بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار بود که البته با صادرات ۳.۷ میلیارد دلاری در سال ۱۹۷۸ فاصله بسیاری داشت. صادرات ایران به آمریکا نیز ۶۴ میلیون دلار بود که از صادرات ۲.۹ میلیارد دلاری آن در سال ۱۹۷۸ کمتر بود. شرکت های انرژی آمریکایی تا نیمه سال ۱۹۹۰ و پیش از گسترش تحریم ها، از طریق شرکت های تابعه به خرید نفت ایران- به ارزش سالانه سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار- ادامه دادند.
طی سال های گذشته واشنگتن با بهانه های واهی تحریم هایی را علیه ایران وضع کرد: حمایت از تروریسم، عدم همکاری با سازمان ملل در مورد برنامه هسته ای و نقض حقوق بشر؛ اما با این وجود شرکت های آمریکایی همچنان به طور قانونی به صادرات گسترده ای از کالاها به ایران ادامه دادند.

 
منافع آمریکا و تجارت غیرنفتی 
تجارت ایران و آمریکا هر سال با نوساناتی روبه رو بوده است. پس از آنکه در سال ۱۹۹۵، دولت کلینتون تحریم های جدیدی را علیه ایران به تصویب رساند، مبادله تجاری کاهش یافت اما در سال ۲۰۰۰ آمریکا تحریم فرش و خاویار را از ایران برداشت. صادرات اصلی آمریکا به ایران در سال های اخیر شامل گندم، برنج، سویا، ذرت، لبنیات، خمیر چوب، پلاستیک، تجهیزات پزشکی و دارویی بوده است. ایران پس از عربستان، دومین واردکننده غلات منطقه است. صادرات آمریکا به ایران در سال ۲۰۱۴ از تجهیزات پزشکی تا شکلات را در بر گرفته است.
کالاهای صادراتی آمریکا به ایران در سال ۲۰۱۴ درجدول زیر آمده است.
شرکت های تجاری آمریکا و اروپا علاقه مند به بازگشت به این بازار هستند. حدود ۶۵ درصد جمعیت ایران کمتر از ۳۵ سال هستند و میزان باسوادی میان قشر ۱۵ تا ۲۴ ساله آن ۹۸ درصد است و در مجموع بزرگسالان، ۸۵ درصد افراد باسواد هستند. براساس گزارش های منتشر شده، حدود نیمی از خانواده های ایرانی به اینترنت دسترسی دارند. در سال ۲۰۱۳ بانک جهانی اعلام کرد درآمد ایرانیان «متوسط رو به بالا» است. همچنین تخمین زده شده که درآمد سرانه ایرانیان براساس برابری قدرت خرید میزان ۱۵۶۱۰ دلار بوده است. اقتصاد ایران حتی با وجود تحریم ها، در رتبه دوم منطقه قرار داشته و تولید ناخالص داخلی آن در سال ۲۰۱۳ در جایگاه سی و دوم جهان اعلام شده است.
در دهه های اخیر فرهنگ مصرف کالای غربی و برندهای لوکس در شهرهای زیادی از جمله تهران رایج بوده است. نوشیدنی هایی مانند کوکاکولا و پپسی در بازار ایران موفق بودند و رستوران های آمریکایی با عناوینی شبیه نام های آمریکایی در ایران دیده می شود مانند مش دونالد و پیتزا هت که این موضوع نوید بخش موفقیت در بازار های ایرانی است. برندهای الکترونیکی مانند اپل و دل از طریق قاچاق وارد ایران می شوند و مغازه های اپل و محصولات iPod، iPhone و iPad در ایران محبوب است. در بازار خودرو نیز ایران یکی از بزرگ ترین بازارهای خودرو در خاورمیانه است. خودروهای آمریکایی پیش از انقلاب در ایران محبوب بودند. پیش از ۱۹۷۹، جنرال موتورز سال ها با یک شرکت خودروساز ایرانی همکاری می کرد. از گذشته، صنعت خودرو ایران، جزو بزرگ ترین صنایع غیرنفتی ایران بوده است. تولیدات داخلی این کشور در سال ۲۰۱۱ و پیش از تشدید تحریم ها، با تولید سالانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو، به اوج رسیده بود. البته فروش خودرو در این کشور در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال قبل ۳۲ درصد افزایش داشته و چنین به نظر می آید که خودروهای آمریکایی روند بازگشت به ایران را آغاز کرده اند.
تا پاییز سال ۲۰۱۴، تحریم ها به شرکت های آمریکایی اجازه فروش قطعات هواپیمایی به ایران را نمی داد. ناوگان هوایی ایران دارای ۱۲ هواپیمای بوئینگ است که بعضی از آنها بیش از ۳۰ سال عمر دارند. فروش کتابچه های هواپیما، نقشه ها و نمودار ناوبری بوئینگ به ایران در اکتبر سال ۲۰۱۴ بیشتر جنبه نمادین داشت که این معامله نخستین معامله علنی شرکت های هواپیمایی ایران و آمریکا پس از بحران گروگانگیری ۱۹۷۹ بود.
از اواخر سال ۲۰۱۳، درپی توافق موقت ایران با ۶ قدرت جهانی سه قرارداد با بوئینگ امضا شد و تاکنون بوئینگ هفت موتور هواپیمای ایران ایر را تعمیر کرده است.

 
هزینه ها و موانع پیش رو
 ایران بیش از یک سال است که با سرمایه گذاران  خارجی رابطه برقرار کرده و همچنین میزبان هیات های نمایندگی تجاری خارجی است و نمایندگانی را برای بررسی فرصت های تجاری جدید به خارج از کشور اعزام کرده است. اما چنین به نظر نمی آید که اگر به توافق دست یابند، شرکت های غربی خیلی زود وارد ایران شوند. کارشناسان پیش بینی می کنند شرکت های آمریکایی نیز تا زمانی که در مورد تداوم توافق هسته ای اطمینان نیابند، نسبت به سرمایه گذاری در ایران تردید خواهند داشت. برداشته شدن لایه های پیچیده تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا نیز زمان می برد و البته موانع دیگری هم وجود دارد. در گزارش سال ۲۰۱۵ بانک جهانی، ایران در میان ۱۸۹ اقتصاد جهان به لحاظ مقررات کسب و کار و حمایت از حقوق مالکیت در رتبه ۱۳۰ قرار دارد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir