ایران هراسی با تفاهم نامه سوییس از بین می رود

اقتصاد ایرانی: اگرچه حدود ده روز از تفاهم نامه سوییس می گذرد، اماهنوز هم موضوع اصلی رسانه های داخلی و خارجی است. اینکه طرفین در پایان ضرب العجل اعلام شده می توانند به توافق نهایی دست یابند یا خیر، نحوه نگارش جزییات چگونه است؟ رفع تحریم ها که مهم ترین موضوع مذاکرات محسوب می شود به چه صورت خواهد بود و سوالات دیگر ذهن مردم و کارشناسان را به خود درگیر ساخته است. در همین راستا اقتصاد ایرانی گفت و گوی تفصیلی با یحیی آل اسحاق رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران داشته تا به بررسی وضعیت کلی اقتصاد کشور در حوزه صادرات و واردات و صنعت خودرو و.. پس بیانیه لوزان سوئیس بپردازد.

اقتصاد ایرانی : آینده ی پیش روی ایران در شرایط حاضر را چطور ارزیابی می کنید؟

شرایط جدیدی که بعد از مذاکرات انجام شده نه تفاهم نامه و نه موافقت نامه است، بلکه در حقیقت این  گزارش تهیه شده یک قصدنامه است، بدین معنا که طرفین مقصود خود را بصورت مشترک از شرایط بیان کردند و البته این کار بسیار بزرگی بود که جای تقدیر و تشکر فراوان دارد، زیرا پیش از این طرفین در چند سال گذشته دیدی کاملا منفی نسبت به هم داشتند و هر دو طرف به دنبال بدترین برخورد ها با یکدیگر بودند، حتی قصد داشتند اراک، فردو و سایر تجهیزات هسته ای ایران را تعطیل کنند. آقای اوباما چندین بار در سخنان خود گفته بود اگر زورمان برسد پیچ و مهره ها را هم باز می کنیم، از این طرف ما هم یک برخورد کاملا منفی داشتیم حالا این دو برخورد، با هم قصدنامه ای در قالب چارچوبی منظم تهیه و تفاهم کردند، که این چارچوب منجر به یک شرایط برد - برد شود.

 آنچه برای ما حاصل شده، این است که همه ی موارد مهم را بصورت نسبی حفظ کردیم یعنی اراک، فردو و تحقیق و توسعه هرچند با شرایط جدید، اما آن ها را از دست ندادیم، آنچه برای آنها اتفاق افتاده است؛ چون تصور داشتند که ایران مشغول ساخت بمب اتم بوده و آنها توانستند جلوی آن را بگیرند، این اقدام را بردی به نفع خود می دانند.

همچنین در مواردی به تفاهم رسیدند که سازمان نظارت و کنترل ایجاد کنند، در مقابل تحریم های هسته ای ایران را در یک پروسه ای بردارند، بنابراین اصل آنچه که اتفاق افتاده، قصد نامه است یعنی قصد هر دو طرف بصورت مشترک در یک بیانیه ای مطرح شده است. اما اتفاقی که محتمل روی دادن است،تبدیل این قصدنامه ظرف سه ماه آتی به موافقت نامه است، که خود این یک مرحله ی بسیار مشکلی است تا موافقت نامه مورد نظر درست در یک چارچوبی مورد توافق طرفین باشد. از این جهت این مرحله را باید با دقت، ملاحظات فراوان و جدیت پیگیری کرد و پس از آن وارد مرحله اجرا شد. در مجموع فاصله ای زمانی برای رسیدن به تحقق خواسته ها داریم برای همین نباید خیلی ذوق زده شویم که همه ی مشکلات ما در حوزه اقتصاد سر و سامان می گیرد البته فضای روانی موجود در کشور بهتر خواهد شد، نگرانی ها تا حدودی کاهش می یابد زیرا هر دو طرف به یک حرف مشترک در آینده مثبت پیش رو رسیده اند.

در این میان باتوجه به اهمیت مسائل اقتصادی نباید هیجانی تصمیم گرفت، همانطور که دیدیم جو روانی در بازارسرمایه موجب تغییرات غیر واقعی شد، واقعیت این است که باید همان روحیه ی قبلی، همان  اقتصاد مقاومتی و همان انگیزه ی تلاش، پیشرفت و انسجام را داشته باشیم، برای اینکه این عبور از قصدنامه و رسیدن به توافق نامه ای مناسب صورت گیرد، باید پشتیبانی ها از هیئت مذاکره کننده در همه ی حوزه ها به عمل آید.

 و اما اگر این موافقت نامه انجام و تبدیل به برنامه ای عملی شود، فرصت ها و ظرفیت های جدیدی برای کشور ایجاد می گردد، این ایران هراسی که ایجاد کرده بودند برداشته می شود طرفهای مقابل با شرایط بهتری می توانند با ما در تعامل باشند. ما نیز از بازارها، فرصت ها، توانایی ها، تکنولوژی ها و استانداردهای جدید جهانی راحت تر بهره می بریم. از طرفی ما ظرف سی سال گذشته با شرایط تحریم زندگی اقتصادیمان را اداره کردیم یعنی قیمت تمام شده محصولات ما در حدود 30-40 درصد گران تر از رقبای ما بود و کیفیت کالاهای ما با وضعیت تحریم شکل گرفته بود، یعنی سیستم بانکی ما از طریق صراف، دلال دست دوم و سوم عمل می کرد، دسترسی به بازارهای تهیه مواد اولیه و قطعاتمان خیلی سخت و مشکل بود، با تغییر این وضعیت از جهتی تسهیل و فرصت سازی می شود اما از جهتی دیگر تمام کشور ها می دانند ایران نیز بازار بزرگی دارد و دنیا به تعامل با بازارهای جدید و بزرگ مثل ایران احتیاج دارد. همچنین بازار۴۰۰-۳۰۰ میلیونی همسایه های ایران نیز هستند که در این میان ایران می تواند رأس منطقه باشد همین جایگاه برای جهان جلب نظر می کند تا کالا با قیمتی پایین تر در بازار رقابتی شرکت کند که اگر اینطور باشد محصولاتی که ما تولید کردیم با مواد اولیه ای که گران خریدیم ضربه ای به بخش تولید و صنعت می زند و در خصوص روابط بانکی، نرخ ارز و بسیاری از مسائل باید یک سازمان مدیریتی در جهت آسیب کمتر مدیریت کرده و از فرصت ها استفاده کنیم. فاصله ی زمانی بین این قصدنامه تا موافقت نامه فرصت خوبی است تا خود را به آرامی آماده فعالیت در تمامی حوزه ها اعم از روابط بین الملل، اقتصادی، اجتماعی ، الزامات مربوط به بانک، خدمات بازرگانی، بیمه، حمل و نقل، سیستم های جدید، استانداردهای تولید کالا، فناوری و غیره کنیم تا اتفاق مثبت مورد نظر اگر افتاد، تبعات منفی برای کشور نداشته باشد.

بنابراین این فاصله یک فرصتی است برای ما که الزامات مربوط به این شرایط جدید را فراهم کنیم در مجموع باید به تیمی که این برخوردهای منفی را به یک قصدنامه و برنامه یی مشترک تبدیل کرده خداقوت گفت اما باید با دقت بیشتری پیگیری کرد تا آثار مثبت بیشتری حاصل و منفی ها کمرنگ تر شود.

حقیقت این است که توان مقاومت مذاکره کنندگان ایرانی بسیار بالا بود و آنها با تکیه بر عقیه و حمایت مقام معظم رهبری و هدایت های ایشان، توانستند در چارچوب نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به این نتیجه برسند، البته مردم هم مشکلاتی را در طی این مدت تحمل کرده بودند، اما هیچگاه از حمایت تیم مذاکره کننده هسته ای دست برنداشته اند، بنابراین دنیا نیز فهمید که با یک ملت طرف است نه با یک تیم چند نفره مذاکره کننده، پس همین حمایت های مردمی سبب شد که تیم مذاکره کننده هسته ای ایران که کمتر از انگشتان دست بودند، در مقابل تیم ۱۴۰ نفره مذاکره کننده امریکا یا تیم ۴۰ نفره هر یک از کشورهای اروپایی، قرار گرفته و توانسته موفق شوند. مجموعه این شرایط، اقتدار مناسبی را جدای از منافع اقتصادی و سیاسی برای ایران ایجاد کرده است که در جایگاه خود تاثیرگذار است، بنابراین ایران می تواند طی سالهای آینده در تمامی حوزه ها، پایگاه منطقه ای شود.

اقتصاد ایرانی : به نظر شما روند لغو تحریم ها چه میزان برای مردم ملموس خواهد بود؟

واردات بی توجه به صادرات و واردات بدون توجه به وضعیت تولید نمی تواند روشن کننده وضعیت اقتصادی باشد، بلکه باید به صورت مجموع بر این موضوع نگاه کرد. در این میان با لغو تحریم ها و سهل تر شدن ارتباط با کشورهای اروپایی، امور وارداتی راحت تر و با تسهیلات بیشتر انجام می پذیرد و هزینه های مصرفی این امور کاهش می یابد و رقابتی که تولیدکنندگان کالای خارجی با هم برای تصاحب بازار ایران دارند باعث خواهد شد که تسهیلات خدمات بعد از فروش یک کالا و مزیت های زیاد دیگری برای مصرف کنندگان داخلی ما اعم از مصرف کالای نهایی تا مواد اولیه و قطعات از سوی واردات کالا از خارج داشته باشد.

نکته ی لازم به توجه این است که آیا انجام این حجم واردات درست است؟ یعنی بازارهای داخلی را آزاد بگذاریم تا مردم کالای ارزان تر با کیفیت بالاتر تهیه کنند اما تولید داخلی کشور کاملا از بین برود؟ و تولید داخل نتواند در رقابت با واردات مقاومت کند و پتانسیل ها نابود شود؟ البته که این سیاست صحیحی نیست و فعالین اقتصادی کشور ما باید الویت کار را بر صادرکردن محصولات داخلی به دنیا قرار دهند اما اگر در راستای صادرات با مشکلاتی مواجه شوند و فضا را برای این تبادلات تجاری مساعد نبینند یا سود واردات را بیشتر از صادرات دریابند، اتوماتیک وار فرصت صادراتی کشور عقب می نشیند. بنابراین مدیریتی ویژه لازم است تا ضمن اینکه واردات تسهیل می شود اما مدیریت واردات برای تولید در جهت صادرات صورت گیرد، هدف اولیه از این فضایی که ایجاد شده، افزایش زمینه رقابتی شدن محصولات کشور در بازارهای جهانی و منطقه ای است پس نباید طوری عمل کنیم که فقط مصرف کننده واردات باشیم و به صادرات ضربه بزنیم بلکه برعکس باید از این فرصت استفاده کنیم مواد اولیه، قطعات، فناوری و تکنولوژی را وارد کنیم تا صادرات کشور چند برابر شود و البته که این کار احتیاج به یک مدیریت خاص و ویژه در جهت ملاحظات همه ی امور دارد.

اقتصاد ایرانی :به نظر شما آیا لزومی برای اصلاح ساختار اقتصادی کشور وجود دارد؟ در چه جهتی و چگونه؟

مهمترین و اجباری ترین نکته، اصلاح ساختار اقتصادی است که در کنار این موضوع بسیاری از موارد باید اصلاح شود، متأسفانه در سایه ی ایجاد این تحریم های ظالمانه فاصله ی ۸ تا ۱۰ ساله ای را با سطح تکنولوژی دنیا و شناخت بازارهای جدید و البته آشنایی با رقبا، همکاران و شرکای خود و همچنین استانداردهای تولید کالا، وضعیت حقوقی و وضعیت نظام بانکی که اکنون سال هاست بطور غیر رایج اداره می شود، داشتیم . به عبارت بهتر به جای اینکه LC و مسیر عادی بانکی باشد، ناچار بودیم از طریق صراف، دلال، دست دوم و سوم از طریق حواله عمل کنیم بدین ترتیب سیستم بانکی ما باید دوباره روی غلتک فضای عادی در نحوه ی ارتباط گیری با مشتریان در سراسر دنیا و یا سرمایه داران خارجی و همچنین گشایش اعتبارات قرار گیرد تا ضمن احیای فضای سالم تجاری بتوانیم از امکاناتی چون LC ,ICC و بسیاری از شرایط لازم استفاده کنیم، لذا نظام بانکی کشور باید با شرایط جدید حیاتی دوباره بگیرد، همچنین در حوزه های دیگر نیز از جمله گمرک ، صادرات ، تعاملات منطقه ای، ارتباط با شرکای جدید نیاز به بازنگری در فرآیندها و برنامه ریزی اقتصادی در جهت پیشبرد صحیح دارد.

اقتصاد ایرانی : در این شرایط وضعیت صنعت خودرو به چه سمتی می رود؟

صنعت خودرو یکی از صنایع پیشرو در کشور است که از نظر اقتصاد، اشتغال، رفع نیازهای مردم قابل اهمیت است. وقتی تولید سالانه بیش از یک میلیون خودرو داریم، تاثیر بزرگی در اقتصاد ایجاد می کند. حالا اگر این خودرو از کیفیت و استاندارد پایینی برخوردار باشد، یا به عبارتی مصرف بنزین بیش از استاندارد، امنیت کمتر، قیمت زیاد و خدمات پس از فروش کمتر در فضای رقابتی به کاهش مشتری می انجامد که لازم است اصلاح ساختار صورت بگیرد. بدین ترتیب اگر قیمت تمام شده و سایر مواردی که اشاره کردم را درست تنظیم نکنیم، هم به مصرف کننده ظلم شده که به جای بنزین شش لیتری مجبور به استفاده از بنزین ده لیتری می شود که درازای آن به سینه درد، آسم و سایر بیماری های تنفسی مبتلا می شود که بطور حتم در شأن یک ملت نیست، البته در زمان تحریم  شاید برخی از این مسائل به دلیل عدم دسترسی اتفاق می افتاد اما باید توجه کنیم که پرداختن به تولید داخل با استانداردهای روز دنیا سرلوحه کار همه ی مردم قرار بگیرد و اکنون که در مرحله ی حذف تحریم ها قرار گرفتیم بعد از حصول این نتیجه با نگاه جدیدی به سمت صنعت خودرو بنگریم و فعالان این صنعت با حس رقابتی در جهت افزایش توان تولید خودروهای با کیفیت روز دنیا حرکت کنند. همچنین اگر خواستار بازارصادراتی در منطقه و دنیا هستیم حتما باید قدرت رقابت خود را در کیفیت تولید و خدمات پس از فروش افزایش دهیم. برای رسیدن به این هدف هم تولید کنند گان باید توجه ویژه ای به ساخت و تهیه خودرو داشته باشند و هم مصرف کنندگان به خاطر داشته باشند که خرید از محصولات داخلی ضمن ایجاد فضای اشتغال بیشتر برای خود و سایر مردمان این سرزمین به کسب فناوری و پیشرفت تولیدات کشور کمک فراوانی کرده اند. در نهایت می توانند منتظر رشد اقتصادی که خود افراد تک به تک موجب شده اند، باشند اما در غیر اینصورت نه تنها به اشتغال جوانان و نیروی کار کشورهای دیگر کمک کرده اند بلکه موجبات رشد و توسعه صنایع دیگر رقبا را فراهم می آورند اما به قول شاعر ؛ چه خوش بی مهربانی هر دوسر بی. هم تولیدکننده گان و هم مصرف کنندگان درست عمل کنند.

لذا در رابطه با مسئله واردات مخصوصا خودروهای فانتزی و گران قیمتی که مصارف خاص برای عده یی خاص دارد به نظر می رسد، در این شرایط که کشور احتیاج به ارز و دلار و نیازهای فراوان دیگری دارد این افراد نباید بتوانند خیلی راحت خودروی ۳۰۰- ۴۰۰ میلیون تومانی و یا بالاتر که جنبه اشرافی گری و تشریفاتی دارد واردکنند، و ضرورتی ندارد لغو تحریم ها ورود این نوع خودرو ها را تسهیل کند درشرایطی که برای تولیدات اولیه مشکل داریم خودروی چندصد میلیونی با مصرف بالای سوخت در خیابان ها تردد کنند اما از طرف دیگر باید کیفیت، قیمت و خدمات خودروهایی با مصرف عامه را بالا بیاوریم تا نیاز به ورود این نوع خودروها نباشد

اقتصاد ایرانی : و سخن آخر.

اما توصیه من به ملت، مصرف کنندگان و تولیدکنندگان عزیز این است که به هرصورت آنچه که اتفاق افتاده در شرایطی که دنیا با هم دست به یکی کرده بود اقتصاد ما را فلج کند بحمدلله نتوانستند و این نمی شد مگر در سایه حمایت های رهبری، اقتدار، عزت و همدلی ملت ایران. اما نباید ذوق زده شویم که همه چیز حل شده و اوضاع بر وفق مراد است، اولا تحریم ها در خصوص مسائل اصلی اقتصادی ۲۵ تا ۳۰ درصد بیشتر نبوده است و ۶۰ تا ۷۰ درصد مربوط به سیاست ها، تدابیر و تصمیمات خود ما بوده است که باید در داخل حل شود ضمن اینکه همین مقدار نیز قرار نیست همین فردا اتفاق بیفتد و حداقل ۶ ماه زمان نیاز دارد و بعد هم قرار نیست همه ی درها باز شود که هر که بخواهد برود و بیاید قطعا اینطور نخواهد بود و مدیریت شده خواهد بود همچنین طرف مقابل برای رسیدن به توافقات مذکور باید بدانند که ما مقاومت و روحیه خود و اقتصاد مقاومتی را همچنان داریم، لذا باید در الگوی مصرف، در هزینه های زاید برق، در تولید و اشتغال با آهنگی که شروع کرده بودیم با دقت استقامت و امید بیشتر جلو برویم. در همین راستا هم فضا برای رشد و توسعه باز شده و راحت تر می توان به ترقی و صادرات در بازارهای جهانی رسید و دیگر هزینه ترس برای معامله با ایران نخواهد بود. در این اوضاع باید ضمن استفاده از فرصت ها روحیه درون زایی و برون نگر خود را حفظ کنیم یعنی با نگاه به بازارهای جهانی، شرایط تکنولوژی جدید و استفاده از فضا به پیشرفت در ظرفیت های جهانی برسیم.