بازگشت اروپا به تجارت با ایران

اقتصاد ایرانی: با وجود گذشت چند روز از انتشار بیانیه مطبوعاتی لوزان و مقدمه لغو تحریم ها، این خبر هنوز هم تیتر رسانه های مختلف جهان است. برای کشوری که حدود ۱۰ درصد ذخایر تثبیت شده نفت و گاز دنیا را در اختیار دارد، فرصت های تجاری و سرمایه گذاری فراوانی وجود دارد و انتشار این بیانیه تأثیر بسیار زیادی در شکل گیری مشارکت های اقتصادی و صنعتی میان ایران با سایر کشورها دارد. به نوشته نشریه اقتصادی «فورچون» نکته اصلی این جاست که پس از خروج کشورهای اروپای شرقی از کمونیسم در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، ایران بزرگترین کشوری است که دوباره به فضای تجارت بین المللی بازمی گردد و بدین ترتیب لغو تحریم ها کسب وکارهای چند میلیارد دلاری برای شرکت های محلی و خارجی ایجاد می کند. علاوه بر آن تغییری در توازن خلیج فارس ایجاد می کند، زیرا در این منطقه مدت های مدیدی است که وزنه به سمت کشورهای ثروتمند عربی و صادرکننده نفت سنگین تر شده است. بنابراین تعجبی ندارد ایران به سرزمین موعود برای سرمایه گذاران تبدیل شود.

رشد ۴۰۰ درصدی تجارت با اروپا
مجله «فورچون» مرجعی برای سرمایه گذاران آمریکایی محسوب می شود. این نشریه در فواصل معین فهرستی از ۵۰۰و ۱۰۰۰ شرکت برتر در آمریکا و قاره های دیگر را منتشر می کند و به همین دلیل جایگاه خاصی در بخش رسانه های اقتصادی بین المللی دارد. این نشریه اقتصادی درباره آینده کسب و کار با ایران بسیار خوشبین است. «مهرداد عمادی»، اقتصاددان ایرانی الاصل در موسسه مشاوره «بتاماتریکس» لندن در مصاحبه با فورچون می گوید: مذاکرات اولیه از هم اکنون میان سرمایه گذاران بزرگ غربی و ایرانی آغاز شده است و با سرعت تمام به سوی دستیابی به نتیجه در حرکت است. او پیش بینی می کند، رشد سالانه اقتصاد ۴۲۰ میلیارد دلاری ایران پس از توافق هسته ای ۲ تا ۵ درصد باشد و طی ۱۸ ماه آتی به ۷ تا ۸ درصد برسد که با اقتصادهای بزرگ آسیا موسوم به ببرهای آسیا در دوران شکوفایی شان برابری می کند. همچنین تجارت ایران با اتحادیه اروپا که در سال گذشته بالغ بر 7.6 میلیارد یورو بود نیز احتمالا تا میانه ۲۰۱۸ میلادی ۴۰۰درصد رشد کند.

تحریم های بانکی، ضربه ای کاری
یکی از مهم ترین و مخرب ترین تحریم ها به استفاده از بخش ۳۱۱ قانون USA PATRIOT مربوط است که ایران را ناعادلانه مکانی برای پولشویی معرفی کرد اما حالا به گفته تحلیلگران دولت اوباما به سرعت این تحریم را لغو خواهد کرد. چنین اقدامی تأثیر زیادی روی تجارت و سرمایه گذاری خواهد داشت و به بانک های بزرگ اجازه می دهد بدون هراس با ایران معامله کنند. بدین ترتیب ایران به سرعت دوباره وارد سیستم پرداخت های جهانی سوئیفت که شبکه ای برای نقل و انتقالات رسمی تمام ارزهاست، خواهد شد. «رامین ربیعی» یکی از سرمایه گذاران ایرانی دراین باره به نشریه فورچون می گوید: صنعت ایران در حال حاضر با ۶۰ تا۷۰ درصد از ظرفیت خود فعالیت می کند که با لغو تحریم ها این ظرفیت بیشتر خواهد شد.

شرکت های آمریکایی عقب مانده از قافله
اما همه نشریات تا این اندازه خوشبین نیستند. نشریه سیاسی «فارین پالیسی» معتقد است که از  بین بردن شبکه گسترده تحریم ها به مدت زمان زیادی نیاز دارد و هنوز موانع زیادی برای ایران باقی مانده است. درواقع بانک ها و کسب وکارهای بین المللی پس از سال ها تحریم از انجام معامله با ایران بیم دارند. از سوی دیگر احتمال دارد کنگره آمریکا نیز با قانونی جدید به آنها ضربه بزند. به نوشته این نشریه هر چند توافق به معنای آن است که ایران می تواند به طور کامل به بازار جهانی نفت و سیستم های مالی بازگردد، ولی هنوز مشخص نیست دوران نقاهت و بازگشت ایران به تجارت بین المللی چه مدت خواهد بود. این در حالی است که شرکت های آمریکایی آخرین شرکت هایی هستند که اجازه می یابند با ایران همکاری کنند. چراکه حتی اگر تحریم های مرتبط با موضوع هسته ای ایران هم لغو شود، آمریکا تحریم های مربوط به حقوق بشر و سایر موضوعات را لغو نمی کند.
در همین زمینه خبرگزاری «بلومبرگ» نیز گزارش کاملی دراین باره دارد. خبرنگار بلومبرگ دراین باره می نویسد: «خط تلفن دفتر «جک هیز» در شرکت Steptoe & Johnson که شرکت حقوقی او در زمینه تجارت با ایران در زمان تحریم تخصص دارد، پیوسته زنگ می خورد. چند شرکت بزرگ و سودآور که در فهرست ۵۰۰ شرکت سودآور مجله Fortune 500 نام شان ثبت شده می خواهند بدانند تفاهم اولیه درباره تحریم های هسته ای با ایران چه معنایی برای سرمایه گذاری هایشان دارد.جواب او به همه یکسان است: «این موضوع تغییری در فعالیت های شما ایجاد نمی کند. حداقل برای شرکت های آمریکایی که سعی دارند دوباره وارد کشور ۸۰ میلیونی ایران شوند خبر خوشحال کننده ای نیست. بنابراین تحریم های بزرگ که به بخش بانکداری، بیمه یا منابع انسانی کمک می کند، هنوز پابرجا هستند و همه با احتیاط عمل خواهند کرد. هیز می گوید: در آمریکا همه با بی میلی دراین باره فعالیت می کنند زیرا هیچ کس نمی خواهد تحریم ها را نقض کند، به خصوص با توجه به شرایط سیاسی واشنگتن در وضع حاضر.
«دانفورد نیوکامب» یکی از وکلای تجارت بین الملل در موسسه «شرمن اند استرلینگ» نیویورک دراین باره می گوید: در اتاقم یک پوستر بزرگ دارم که تمام تحریم ها علیه ایران روی آن نوشته شده است و حالا باید تحریم هایی را که لغو می شود روی آن مشخص کنم. هر روز درک رابطه تجاری با ایران سخت تر می شود.
اما داروسازان آمریکایی و شرکت های خدمات درمانی در این میان از لغو تحریم ها سود می برند، زیرا با توجه به استثنای تحریم ها در مورد کالاهای انسانی، توانسته اند وارد بازار ایران شوند. با این حال بیش از 50 شرکت دارویی درباره نقض تحریم ها و صادرات به ایران از خزانه داری آمریکا اخطار گرفته اند که برخی از این شرکت ها عبارتند از «بوستون ساینتیفیک»، «جی ای هلث کر» و «باخ اند لامب». مشکل آنها دریافت دستمزدهایشان بود، زیرا بانک های ایرانی در سال ۲۰۱۲ از سیستم سوییفت محروم شدند.
 «کایتلین وبر» یکی از تحلیلگران واحد اطلاعات بلومبرگ دراین باره می گوید: به همین دلیل ارزش صادرات دارویی آمریکا به ایران از ۲۰۱۲ تا  ۲۰۱۴صف شده است اما در ایران تقاضای روزافزونی برای درمان بیماری هایی مانند سرطان، ام اس و اختلالات خونی وجود دارد، زیرا صنعت داروسازی ایران نمی تواند این نوع داروها را تولید کند.علاوه بر این شرکت های نفتی آمریکایی در مقابله با رقبای اروپایی خود بازی را خواهند باخت، زیرا شرکت های اروپایی «بی پی»، «رویال داچ شل»، «انی» و «توتال» می توانند راحت تر با صنعت نفت ایران ارتباط برقرار کنند و حتی شرکت های توتال و شل، انی و بی پی آماده همکاری با ایران هستند.

کمین  اروپاییان
 برای صنایع خودروسازی و دارویی
در هر حال به نظر می رسد اروپا برای ورود به بازار ایران پیشتاز است. به عقیده نویسنده گزارش بلومبرگ در کوتاه مدت برندگان اصلی لغو تحریم ها شرکت های اروپایی هستند. بسیاری از آنها پس از آن که چارچوبی برای مذاکرات هسته ای در نوامبر ۲۰۱۳ تعیین شد، در تهران تجمع کرده اند. از سوی دیگر به نوشته «وال استریت ژورنال» کشورهای اروپایی حتی منتظر لغو تحریم ها نمانده اند. آلمان، فرانسه و انگلیس با یکدیگر متحد شده اند تا اتحاد تجاری ایران و اروپا را تشکیل بدهند که این اتحاد تلاشی برای تسهیل کسب و کار با ایران است.در این مسیر آلمان پیشگام است. طبق آمار اتاق بازرگانی ایران و آلمان تاکنون ۱۰۰ شرکت آلمانی در ایران شعبه دارند و هزار کسب و کار از طریق عاملان فروش آنها فعالیت می کنند. قبل از تحریم ها آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران در اتحادیه اروپا بود. در سال ۲۰۱۰ آلمان حدود ۳.۸ میلیارد یورو کالا و خدمات به ایران صادر کرد اما در ۲۰۱۳ این رقم نصف شده و به ۱.۸ میلیارد یورو رسید. در هر حال آلمان درباره آینده تجارت با ایران خوشبین است. اتاق ایران و آلمان معتقد است پس از لغو تحریم ها صادرات آلمان به ایران دوباره به سالانه ۱۰ میلیارد یورو خواهد رسید.
به نوشته فورچون شرکت های صنعتی بزرگ مانند «زیمنس» که قابلیت ساخت هر چیزی از تجهیزات پزشکی گرفته تا واگن قطار را دارند، در این میان پیشرو هستند. پس از آن خودروسازانی مانند «فولکس واگن» و «بنز» نیز مشتاق همکاری با ایران هستند. غول داروسازی این کشور یعنی شرکت «بایر» و شرکت تولید برق E.On نیز آماده ورود به بازار ایران هستند. از سوی دیگر فرانسوی ها نیز مدت هاست که در تهران مستقر شده اند و مشغول رایزنی هستند. اعضای
 اتاق بازرگانی ایران و فرانسه همه شرکت های صنعتی بزرگ فرانسوی مانند آلستوم، CGG، فاروسیا، لگراند، رنو و اشنایدر هستند. پژو نیز قرارداد جدیدی با شرکت ایران خودروی ایران امضا کرده تا به صورت مشارکتی در این کشور خودرو بسازد و به این ترتیب به رقیب خود یعنی رنو پیوسته که مدتی است در ایران، خودرو می سازد. اما جایزه بزرگ همکاری با ایران برای کشورهای اروپایی، ورود به صنعت نفت است. سال ها سوءمدیریت و تحریم، صنعت نفت ایران را ضعیف کرده است. ایران هم اکنون با تولید روزانه ۲.۸ میلیون بشکه، حدود 3 درصد تقاضای جهانی نفت را تأمین می کند. گفته می شود ایران مشغول مذاکرات با شرکت های بزرگی مانند بی پی، شل، توتال، انی و استات اویل است و هرکدام از این شرکت ها در بخشی خاص تخصص دارند و ایران بازاری بزرگ برای آنان محسوب می شود.

کشورهای خلیج فارس بازنده لغو تحریم ها
به نوشته فورچون مزایای اقتصادی رفع تحریم ها فراتر از خلیج فارس خواهد رفت، به خصوص در دوبی که مرکز معمول تجارت با ایران است و جمعیت ایرانیان آن زیاد است. تحریم ها بیش از یک سوم معاملات تجاری ایران با دوبی را از بین برد و اکنون امارات متحده عربی به سکوی پرتابی برای تجارت کشورهای خارجی با ایران تبدیل شده است. شرکت های هواپیمایی و لجستیکی منطقه نیز از این روند سود می برند. تارک سلطان، مدیر ارشد یکی از شرکت های بزرگ لجستیکی در کویت معتقد است که ایران جذابیت خاصی دارد، زیرا ایزوله شدن آن به جهش اقتصادی کشورهای دیگر منجر شد. او سال گذشته در مصاحبه ای به خبرگزاری رویترز گفته بود: هنگامی که شرایط بهبود یابد و تحریم ها برداشته شود، ما جزو نخستین شرکت هایی خواهیم بود که در ایران فعالیت خواهیم کرد. بخش های اقتصادی دیگر در منطقه خلیج فارس حداقل به طور موقت از اوج گیری ایران ضربه خواهند خورد. بر این اساس بورس کشورهای عربی مشغول تجمیع سرمایه های خارجی هستند. عربستان سعودی نیز تصمیم دارد طی چند ماه آتی بورس خود را برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی افتتاح کند. این بازارها اکنون رقیبی قدرتمند مانند ایران دارند.

∎منبع: روزنامه شهروند