ادامه بازی نفتی با تخفیف به آسیایی‌ها

اقتصاد ایرانی: بازی نفتی در خاورمیانه دیدنی تر از هر زمان دیگری شده است، عربستان و عراق بازهم وارد فصل حراج شدند و در این راه منتظر پیوستن دیگر کشورهای عربی به جشنواره حراج نفتی هستند. پادشاه جدید عربستان که با ابقاء وزیر نفت پیام تداوم سیاست های نفتی گذشته را به دنیا مخابره کرده بود دوست ندارد سهم خود از بازار را به روسیه یا حتی نفت شیل آمریکا واگذار کند. به گزارش آرمان، در طرف دیگر عراق هم که در میان صادرکنندگان نفت برای خود اعتباری دست و پا کرده و آرام آرام به دنبال تبدیل شدن به یکی از قطب های نفتی خاورمیانه است می خواهد به هر نحوی سهم خود از بازار را افزایش دهد و در همین راستاست که همراه با عربستان جشنواره نفتی راه انداخته است تا با تخفیف بیشتر سهم بیشتری از بازار را در اختیار داشته باشد. ایران اما طرف دیگر بازی نفتی در خاورمیانه است. در ایران توطئه نفتی و ضرورت مقابله با آن موضوعی است که با منطق آمیخته شده است. ایرانی که این روزها برای حضور در بازار با تخفیف بیش از ۲ دلار برای هر بشکه نفت، وارد جشنواره نفتی در خاورمیانه شده و بازی نفتی را ادامه می دهد. 

تخفیف دوباره عربستان 

عربستان در راستای حفظ سهم خود از بازار نفت برای دومین بار اقدام به کاهش قیمت نفت صادراتی خود به آسیا کرد. این کاهش که در هفته جاری صورت گرفت پایین ترین سطح یک دهه گذشته برای نفت عربستان است که در راستای  دفاع از سهم بازار در پرمصرف ترین منطقه نفتی جهان رخ داده است. به گزارش رویترز، از زمانی که عربستان و متحدانش در خلیج فارس نوامبر گذشته تصمیم گرفتند برای حفظ سهم بازار تولید خود را حفظ کنند، جنگ قیمت گذاری بین تولید کنندگان بالا گرفته و باعث شده نفت ظرف دوماه بیش از یک سوم دیگر قیمت خود را از دست داده و به کمتر از ۵۰ دلار در هر بشکه برسد. از آن زمان تاکنون کشورهای تولید کننده نفت در حاشیه خلیج فارس مثل عربستان و امارات به مدد هزینه پایین تولید که تخفیف های هنگفت را برای آن ممکن می کند، به طور مرتب صادرات به آسیا را افزایش دهند که این امر باعث کاهش صادرات کشور های غرب آفریقا و آمریکای لاتین به آسیا شده است. صادرات نفت خاورمیانه به چین که بزرگ ترین وارد کننده نفت منطقه است بین دسامبر و ژانویه روزانه ۵/۲ درصد افزایش یافته و به ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است. سهم بازار اوپک از ۲/۵۲ درصد در دسامبر به ۹/۵۳ درصد افزایش یافته است. ریچارد گوری، مدیرعامل موسسه مشاور انرژی JBC آسیا گفت: به نظر می رسد کشور های حاشیه خلیج فارس برای بلند مدت در این شرایط باشند. فکر می کنم آنها بدون توجه به آنچه در بازار می گذرد به روند رقابتی کردن نفت خود ادامه خواهند داد.صادرات عربستان به چین در ماه ژانویه نسبت به ماه قبل تر ۱۳ درصد افزایش یافته، زیرا عربستان به دنبال استفاده از مزیت قیمت پایین نفت خود است. بهای نفت در ژوئن ۲۰۱۴ زمانی که فعالان به افزایش عرضه در سرتاسر جهان در کنار کاهش تقاضا واکنش نشان دادند شروع به کاهش کرد اگرچه هفته گذشته قدری از این کاهش جبران شد. افزایش صادرات عمدتا به ضرر تولید کنندگانی نظیر نیجریه، آنگولا و ونزوئلا و در سطوح کمتر به ضرر برزیل و کلمبیا بوده که در سال های اخیر با کاهش نیاز آمریکا به واردات با توسعه نفت شیل، صادرات خود را به آسیا افزایش داده بودند. صادرات غرب آفریقا به چین در ماه ژانویه حدود شش درصد کاهش یافته درحالی که صادرات آمریکای لاتین ۹ درصد کمتر شده است. عربستان قیمت ماهانه فروش نفت خود به خریداران آسیایی را به پایین ترین سطح ۱۲ سال گذشته رساند درحالی که قیمت فروش برای اروپا و آمریکا را افزایش داده است. آسیا تنها منطقه بزرگ مصرف کننده نفت است که بخش عمده ذخایر آن در خلیج فارس واقع شده است. روسیه بزرگ ترین تامین کننده گاز منطقه است درحالی که توسعه نفت شیل تقاضای واردات نفت آمریکا را به شکل قابل توجهی کاهش داده است. 

عراق بازی را ادامه می دهد

کاهش دوباره بهای نفت عربستان در بازار آسیا ، مقامات عراقی را دست به کار کرد تا در کوتاه ترین زمان ممکن از تخفیف نفتی برای مشتریان آسیایی رونمایی کنند. ایران نیز پس از عربستان و عراق، قیمت نفت خود را برای تحویل در ماه مارس در بازار آسیا کاهش داد. به گزارش بلومبرگ، ایران و عراق نیز همانند عربستان، قیمت نفت خود برای ماه مارس در بازار آسیا را به پایین ترین رقم در بیش از یک دهه گذشته رساندند. شرکت بازاریابی نفت عراق دیروز اعلام کرد، نفت سبک بصره عراق ۴ دلار و ۱۰ سنت ارزان تر از شاخص نفتی خاورمیانه به فروش خواهد رسید که پایین ترین رقم دست کم از سال ۲۰۰۳ تاکنون است. به گفته منابع آگاه در شرکت ملی نفت ایران که نخواستند نامشان فاش شود، این شرکت نیز قیمت رسمی نفت سبک خود برای ماه مارس را ۲ دلار و ۱۰ سنت پایین تر از قیمت شاخص نفتی خاورمیانه عرضه می کند که پایین ترین رقم دست کم از مارس ۲۰۰۰ تاکنون است. این کاهش ها پس از آن اعمال می شود که عربستان، بزرگ ترین صادرکننده نفت قیمت نفت خود در بازار آسیا را هفته گذشته به پایین ترین رقم دست کم در ۱۴ سال اخیر رساند. اوپک در نشست ماه نوامبر، میزان سقف تولید اعضای خود را بدون تغییر حفظ کرد و ترجیح داد به جای حمایت از قیمت ها، بر سر به دست آوردن سهم بیشتر از بازار با تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا رقابت کند. عراق دومین و ایران چهارمین تولیدکنندگان بزرگ اوپک محسوب می شوند. سارا امرسون، از تحلیلگران موسسه مشورتی اسای انرژی در ماساچوست در این باره گفت: این تلاشی از سوی برخی تولیدکنندگان برای حمایت از سهم خود از بازار است. تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه به شدت درحال رقابت با محموله های نفتی ارسالی از آمریکای لاتین، آفریقا و روسیه به بازار آسیا هستند. قیمت نفت در طی ۶ ماه گذشته و با افزایش تولید نفت آمریکا و اوپک، حدود ۴۵ درصد کاهش یافته است.آژانس بین المللی انرژی روز سه شنبه اعلام کرد، درحالی که تلاش اوپک برای حفظ سهم خود از بازار به دیگر عرضه کنندگان ازجمله روسیه ضربه خواهد زد، آمریکا مهم ترین عامل رشد عرضه جهانی نفت تا سال ۲۰۲۰ خواهد بود.

اوپک ناتوان از مدیریت بازار

علت کاهش قیمت نفت هرچه که باشد یکبار دیگر ناتوانی کشورهای صادرکننده نفت در مدیریت بازار را به رخ کشید. ناتوانی اوپک در مدیریت بازار یک بار برای همیشه این موضوع را روشن کرد که جهان دیگر آن دنیای قدیمی نیست. سال هاست که دیگر خبری از اقتدار مطلق در هیچ زمینه ای نیست و برای همین است که تلاش های زنگنه برای همسوکردن دیگر اعضای اوپک در آخرین نشست کشورهای صادرکننده نفت راه به جایی نبرد و درخواست رئیس دولت از همسو شدن کشورهای نفتی هم تاثیری نداشت. امروز منابع انرژی متنوع تر از هر زمان دیگری است و نفت و گاز شیل آمریکا در آستانه تسخیر بازار انرژی هستند. نفت ماسه کانادا را هم فراموش نکنیم که با بازگشت قیمت ها به دوران طلایی مجددا توجیه پذیر خواهد شد. به هر حال این روزها در بازار انرژی قیمت و تخفیف حرف اول را می زند و صادرکنندگان نفت به دنبال افزایش سهم خود در بازار هستند چراکه کوچک ترین لغزشی کافیست تا نفت شیل جای آنها را بگیرد. بی تاثیری اوپک در کاهش قیمت و کاهش رشد اقتصادی چین، آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا را اگر در کنار افزایش تولید در عراق و توسعه بیش از پیش نفت شیل در آمریکا بگذاریم، نتیجه ای جز کاهش قیمت نخواهیم گرفت چرا که در کنار تمامی این عوامل کاهش مصرف انرژی برخاسته از صرفه جویی را نیز داشته ایم. تمامی این موارد یک نکته بیشتر برای ایران ندارند و آن اینکه مدیران نفتی کشور باید به دور از هرگونه توطئه و دسیسه نفتی کشورهای دیگر به فکر راهکاری برای عبور از این شرایط باشند، هرچند سیاست نیز در این کاهش قیمت نقش دارد اما این تاثیرگذاری به حدی نیست که بخواهیم تمامی اتفاقات بازار نفت را به نام آن سند بزنیم. پای صحبت کارشناسان مستقل هم که بنشینیم  تحلیلی جز کم اثر بودن عربستان در این بازی نصیبمان نمی شود. به طور مثال سعید لیلاز با تاکید بر اینکه اوپک هرگز در طول تاریخ ۵۳ ساله منشا هیچ تحولی نبوده و در آینده هم نخواهد بود، می گوید: اعضای اوپک نه تنها به لحاظ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ژئوپلیتیک با هم همخوانی ندارند بلکه پر از تناقض و تضاد نیز هستند. این کار شناس اقتصادی تصریح کرد: اوپک از همان ابتدای تشکیل نتوانست بر سر یک تصمیم روشن، کنترل بازار یا کاهش تولید توافق کند و همواره کشور ها زمانی که بازار کسری داشته فقط در جهت منافع ملی خود حرکت کرده اند و فقط اسم اوپک را یدک کشیده و با هم تفاهمی ندارند چون منافع هر کدام با دیگری تناقض دارد. وی اظهار کرد: در این سازمان از کشوری که یک و نیم میلیون بشکه تا ۱۰ میلیون بشکه در روز وجود دارد همچنین کشوری ثروتمند مثل امارات  یا کشوری مثل اکوادور عضویت دارند یا کشورهایی که از نظر سیاسی متحدان استراتژیک غرب و اروپا یا کشورهایی با رژیم های انقلابی وجود دارند یا برخی کشور ها به لحاظ اجتماعی ساختار پیچیده و برخی سنتی هستند لذا اعضا مثل شورای همکاری خلیج فارس یا اتحادیه اروپا همگرایی ندارند. لیلاز ادامه داد: اعضای اوپک حتی به لحاظ جغرافیایی نیز همخوانی ندارند و در جاهای مختلف دنیا واقعند ضمن اینکه به لحاظ فنی نیز تولیدات متفاوتی دارند حتی بازارهای جغرافیایی شان نیز متفاوت است لذا اوپک هیچ گاه نخواهد توانست به مثابه یک سازمان عمل کرده و با تصمیم گیری خودش بازار را کنترل کند بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که در اجلاس آتی تحولی رخ دهد. وی یادآور شد: قیمت نفت تابع عرضه و تقاضاست. این اقتصادادن در توضیح دلایل کاهش قیمت نفت به ایلنا می گوید: واقعیت این است که سرعت رشد اقتصادی چین به عنوان بزرگ ترین متقاضی نفت در کنار آمریکا به شدت افت کرده و به کمترین میزان خود در ۶ یا ۷ سال اخیر رسیده و چشم انداز جدیدی برای افزایش مجدد تقاضای نفت خام از طریق رشد بالای اقتصادی متصور نیست. وی افزود: در حوزه تقاضا هم اختراع انرژی های جدید و صرفه جویی های قابل توجه در مصرف جهانی نفت خام درحال افزایش است. لیلاز بزرگ ترین عامل سقوط قیمت نفت را افزایش تولید در ایالات متحده و عراق دانست و گفت: در طول ۳ سال گذشته این دو کشور حدود ۵ میلیون بشکه افزایش تولید داشه اند به طوری که تولید نفت خام در آمریکا از ۷ میلیون بشکه در سال ۲۰۰۹ به ۹ میلیون بشکه در ۲۰۱۴ رسید یا در عراق از ۲میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در ۲۰۰۹ به بالغ بر ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در ۲۰۱۴ رسید و این نشان می دهد سرعت تولید در این ۲ کشور بالا تر از کاهش تولید در کشوری مثل ایران است ضمن اینکه روس ها نیز به میزان قابل توجهی تولیدشان را افزایش داده اند. وی با بیان اینکه افزایش شدید تولید گاز در کنار عوامل یادشده افزایش عرضه و کاهش قیمت را درپی داشته خاطرنشان کرد: عامل اصلی کاهش قیمت نفت اقتصادی است نه سیاسی. این کار شناس در ادامه به نقش عربستان در تولید و قیمت نفت اشاره و اظهار کرد: اگرچه عربستان هیچگاه به نفع دیگر کشور ها تولید خود را کاهش نداده اما میزان تولیدش تغییری نکرده به طوری که در ۲۰۰۹ میزان تولید این کشور ۹/۹ میلیون بشکه بوده و در ۲۰۱۰ به ۱۰ میلیون و ۷ هزار بشکه در روز رسید و در ۵ یا ۶ سال اخیر نیز تولیدش ثابت بوده است. 

کاهش قیمت نفت توطئه است

وزیر نفت معتقد است که کاهش قیمت نفت یک توطئه نفتی است و نمی توان به راحتی از کنار آن گذشت و پاسخ عملی به این اقدام نیز به دلیل اینکه یک اراده سیاسی در پشت آن قرار دارد یک کار سیاسی را می طلبد. بیژن زنگنه در پاسخ به این پرسش که آیا با توطئه نفتی که علیه ایران درحال صورت گرفتن است موافق هستید یا خیر، اظهار کرد: بله، یکی از نظرات این است که علیه جمهوری اسلامی ایران توطئه نفتی صورت گرفته است و نمی شود به راحتی از کنار این اقدام گذشت. وی افزود: متأسفانه در بحث کاهش قیمت نفت، اراده سیاسی وجود دارد، حال، بحث روی این است که این اراده سیاسی توسط چه کسانی اتخاذ شده است.وزیر نفت در پاسخ به این پرسش که چه اقدامی در مقابله با این توطئه نفتی اتخاذ خواهید کرد، گفت: به هر حال اقدامی که در پشت آن اراده سیاسی وجود دارد پاسخ آن نیز کار سیاسی است. 

آخرین تحولات قیمت نفت 

بهای نفت که سه شنبه در بازار نیویورک کاهش پیدا کرده بود، روز چهارشنبه در آستانه انتشار گزارش هفتگی وزارت انرژی آمریکا درباره ذخایر نفت خام این کشور، در بازار آسیا دوباره افزایش یافت. در معاملات دیروز صبح بازار آسیا، هر بشکه نفت خام سبک شیرین آمریکا (وست تگزاس اینترمدیت) برای تحویل در ماه مارس با ۷۴ سنت افزایش، ۵۰ دلار و ۷۶ سنت معامله شد. بهای هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال برای تحویل در مدت مشابه نیز ۴۲ سنت افزایش یافت و به ۵۶ دلار و ۸۵ سنت رسید. بازار نفت که هفته را با افزایش شروع کرده بود، سه شنبه در پی پیش بینی های محافظه کارانه آژانس بین المللی انرژی درباره قیمت و تقاضا برای نفت، دوباره روند نزولی پیدا کرد. آژانس بین المللی انرژی در گزارش خود پیش بینی کرد قیمت طلای سیاه در سال های آینده افزایش پیدا کند زیرا ضعف آن دیگر برای پویاکردن رشد اقتصادی یا متوقف کردن افزایش تولید نفت شیل آمریکا کافی نیست. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی کرد بهای نفت دیگر به سطوح بالای بی سابقه نرسد. آژانس اطلاع رسانی درباره انرژی آمریکا پیش بینی های ماهانه خود را درباره تولید نفت آمریکا بدون تغییر حفظ کرد. بر اساس پیش بینی های این آژانس، تولید نفت آمریکا در سال ۲۰۱۵ حدود نه میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز و در سال ۲۰۱۶ حدود نه میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز خواهد بود. بر این اساس، کاهش قابل توجه فعالیت چاه های حفاری در هفته های اخیر در آمریکا به علت کاهش سودآوری استخراج در بحبوحه سقوط بهای نفت، تأثیر چندانی بر تولید نفت آمریکا به طور کلی نخواهد داشت. به گزارش خبرگزاری فرانسه از سنگاپور، گزارش هفتگی وزارت انرژی آمریکا درباره ذخایر نفت خام این کشور قرار بود دیروز چهارشنبه منتشر شود. تحلیلگران افزایش متوسط سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه ای را در هفته منتهی به شش فوریه (جمعه ۱۷بهمن) برای ذخایر نفت خام آمریکا پیش بینی کردند. ذخایر نفت خام آمریکا با رسیدن به بیش از ۴۱۳ میلیون بشکه در روز به بالاترین سطح در ۸۴ سال گذشته رسیده است. سه شنبه در پایان معاملات بازار نیویورک، هر بشکه نفت خام وست تگزاس اینترمدیت با دو دلار و ۸۴ سنت کاهش، ۵۰ دلار و دو سنت معامله شده بود. در بازار لندن نیز هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال در پایان معاملات با یک دلار و ۹۱ سنت کاهش، ۵۶ دلار و ۴۳ سنت به فروش رفته بود.