فرصت تغییر در سیاست های انرژی را دریابید!

اقتصاد ایرانی: سیاستمداران در مورد تغییرات جزئی در مالیات یا هزینه ها بشدت با یکدیگر بحث می کنند، با این حال تغییرات مهم امکانپذیر هستند. از گشایش بازار توسط دنگ شیائوپینگ (معمار اصلاحات اقتصادی چین) در سال ۱۹۷۸ تا پذیرش "شوک درمانی" لهستان در سال ۱۹۹۰، سیاستمداران جسور شرایط مساعدی را برای متحول کردن کشورهایشان از طریق ایجاد اصلاحات فراهم کرده اند. چنین فرصتی یک بار در هر نسل ایجاد می شود و اکنون این فرصت فراهم شده است.

کاهش قیمت های نفت به همراه پیشرفت های چشمگیر در حوزه انرژی پاک، فرصت مناسبی برای تغییر در سیاست انرژی در اختیار سیاستمداران جهان قرار داده است؛ خلاص شدن از پرداخت میلیاردها دلار یارانه نابجا بخصوص برای سوخت های آلاینده و تغییر سیاست مالیات بسمت استفاده از سوخت مبتنی بر کربن، بخشی از این سیاست ها محسوب می شوند که دستیابی به آینده انرژی ارزان تر، پاک تر و قابل اطمینان تر را محقق می کند.

اصلی ترین دلیل برای خوشبینی، کاهش قیمت های انرژی است. نه تنها قیمت نفت طی شش ماه گذشته به نصف کاهش پیدا کرده است، بلکه قیمت گاز طبیعی نیز به پایین ترین میزان در یک دهه اخیر رسیده و نشانه هایی وجود دارند که قیمت های نفت در میزان کنونی ثابت می ماند. نکته ای که کمتر مورد توجه قرار می گیرد این است که قیمت اشکال پاک انرژی نیز در حال سقوط هستند و فناوری های جدید، امکان مدیریت بهتر مصرف انرژی بویژه برق را فراهم کرده و به کاهش اتلاف انرژی و پایین آمدن هزینه ها کمک می کند. چندین دهه این سوال اساسی مطرح بود که آیا امکان تولید مقادیر کافی انرژی به هر شکل و هزینه وجود دارد؟ اما چالش کنونی، مدیریت فراوانی انرژی است.

پاکسازی یک تجارت کثیف

فراوانی انرژی، پتانسیل لازم برای اصلاحات را فراهم می کند؛ حتی اگر فناوری شکست هیدرولیکی،  تولید نفت آمریکا را تا تنها در مدت چهار سال تا دو سوم افزایش داده باشد، همچنان صادرات نفت و گاز طبیعی این کشور ممنوع است که (این مسأله) میراث شوک نفتی دهه ۱۹۷۰ میلادی محسوب می شود. کنگره مسئولیت توزیع پول به کشاورزان در آیوا برای تولید اتانول را برعهده دارد و درخصوص پرداخت یارانه قابل توجه به بخش انرژی هسته ای - باوجود فاجعه انفجار نیروگاه اتمی فوکوشیما - تجدید نظر نکرده است؛ در عوض چهار سال زمان برای بحث و تبادل نظر درخصوص خط لوله Keystone XL به کانادا صرف کرد. اما در اروپا شرایط کمی متفاوت تر است و میلیاردها یورو به پروژه های (انرژی) خورشیدی و بادی اختصاص یافته است؛ در عین حال آلمان بسرعت از حوزه انرژی هسته ای خارج شد که باعث رونق گاز روسیه و زغال سنگ آمریکا گشت.

ساده ترین بخش اصلاحات، حذف تمامی یارانه ها برای تولید یا مصرف سوخت های فسیلی است. سال گذشته دولت ها در سراسر جهان درمجموع ۵۵۰ میلیارد دلار برای پایین نگه داشتن قیمت بنزین در کشورهای فقیر تا تشویق شرکت ها به استخراج نفت پرداخت کردند؛ چنین اقداماتی منجر به افزایش مصرف می شود که مسئول ۳۶ درصد انتشار کربن طی سال های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۰ است.

کاهش قیمت ها یک فرصت مناسب برای تجدیدنظر در سیاست های غلط فراهم می کند. کشورهای در حال توسعه مانند هند و اندونزی اقدامات شجاعانه ای مانند قطع یارانه های سوخت و استفاده از این منابع درآمدی برای ساخت بیمارستان و مدرسه را آغاز کرده اند. اما صادرکنندگان بزرگ نفت در کشورهای فقیر تغییری در سیاست های یارانه ای خود ایجاد نکرده اند؛ بطورمثال قیمت هر لیتر بنزین در کاراکاس تنها چند سنت است. کشورهای ثروتمند نیز همچنان تولید نفت و گاز را تضمین می کنند.

سیاست انرژی بهتر

سیاستمداران کشورهای مختلف از افزایش مالیات سوخت های فسیلی طی سال های اخیر خودداری کرده اند، چراکه معتقدند افزایش هزینه سوخت خودرو یا سوخت مصرفی منازل نه تنها به مردم (رأی دهندگان) صدمه می زند، بلکه برای اقتصاد نیز مضر است. باتوجه به کاهش قیمت های نفت و گاز طبیعی این بهانه به خودی خود از بین رفته است. مالیات بیشتر به حفظ منابع طبیعی، تعدیل نوسانات قیمت در آینده و ارائه راه حل معقول برای افزایش درآمد دولت کمک می کند.

هدف قرار دادن بنزین یک نقطه شروع مناسب محسوب می شود؛ دولت فدرال آمریکا مالیات پنج سنتی برای هر لیتر بنزین در نظر گرفته که از سال ۱۹۹۳ تاکنون تغییر نکرده است. مالیات بر سوخت های فسیلی نیز گزینه بعدی است؛ سوخت های فسیلی برای سلامت زمین و ساکنان آن مضر هستند و مالیات  این بخش، شرکت های انرژی و مصرف کنندگان را بسمت استفاده از سوخت های پاک سوق می دهد.

آنچه انرژی ارزان تر با خود به همراه می آورد، شانس تزریق اندکی انسجام به سیاست های انرژی جهانی است. دولت ها نقش قانونی در تضمین فراوانی، پاک بودن و ایمن بودن انرژی برعهده دارند، اما باید قادر به تفاوت قائل شدن بین چیدمان اهداف و تصمیم گیری برای چگونگی رسیدن به این اهداف باشند. مالیات بر کربن در مقایسه با پرداخت یارانه به توربین های بادی و نیروگاه های هسته ای، راه بهتری برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای محسوب می شود.

در همین راستا و به نام امنیت عرضه، دولت ها باید از رشد بازارهای انرژی جهانی یکپارچه حمایت کنند؛ حذف موانع ناعادلانه برای سرمایه گذاری انرژی به اندازه توزیع یارانه حائز اهمیت است. آمریکا باید موافقت خود را با احداث خط لوله Keystone XL اعلام کند و محدودیت های صادرات (نفت و گاز) را لغو کند؛ سیاستمداران اروپایی نیز شرایط بهره برداری از نفت و گاز شیل را تسهیل کنند.

این فهرست بلندپروازانه از اقدامات، باعث توقف فعالیت لابی های انرژی شده و به سادگی منجر به آینده انرژی کارآمدتر و سبزتر خواهد شد. پیام امروز برای سیاستمدارن این است: فرصت کنونی را مغتنم بدانید!

منبع: اکونومیست