مقایسه‌ای برای روزهای سیاه بازار طلای سیاه
اقتصاد ایرانی: سقوط ناگهانی و شدید قیمت نفت که باعث نگرانی بسیاری از تولیدکنندگان مختلف شده چیز جدیدی نیست؛ آخرین بار در سال ۲۰۰۸ قیمت نفت ظرف کمتر از یک سال ناگهان بیش از ۵۰ دلار در هر بشکه سقوط کرد و اکنون این روند مجددا در حال وقوع است، اما این بار اوضاع با شش سال پیش قدری متفاوت است.
به گزارش ایسنا، بهای نفت از ماه ژوئن گذشته که به دلیل نگرانی از حضور داعش در عراق به ۱۱۵ دلار در هر بشکه رسیده بود، اکنون با سقوط ۷۰ دلاری به مرز ناباورانه ۴۵ دلار در هر بشکه رسیده است.
تحلیلگران دلایل متعددی را برای این سقوط شدید قیمت نفت عنوان می کنند. عده ای این کاهش را نتیجه اشباع بازار به دلیل افزایش تولید نفت شیل در آمریکا می دانند که این کشور را به رقیبی برای عربستان تبدیل کرده است، به طوریکه با توجه به افزایش قابل توجه تولید نفت آمریکا، این کشور دیگر از عربستان نفت نمی خرد و ریاض مجبور است برای رقابت با تولیدکنندگان شیل آمریکایی، قیمت نفت خود را پایین بیاورد.
در ژوئیه ۲۰۰۸ قیمت نفت عمدتا به دلیل توسعه سریع کشورهایی نظیر هند و چین تا سطح بی سابقه ۱۴۷ دلار در هر بشکه افزایش یافت، اما در اواخر سال ۲۰۰۸ با شروع بحران مالی جهانی همه چیز تغییر کرد؛ ناگهان تقاضای نفت کاهش و ذخایر جهانی نفت افزایش یافت و بازار اشباع شد. در سه ماهه سوم ۲۰۰۸ مصرف نفت آمریکا روزانه یک میلیون بشکه و در سه ماهه آخر همان سال مقدار بیشتری کاهش یافت.
در آن زمان اوپک برای حفظ تعادل در بازار وارد عمل شد. این سازمان که ۴۰ درصد تقاضای نفت جهان را تامین می کند، در دسامبر ۲۰۰۸ مجموع تولید خود را به میزان بی سابقه چهار میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داد و به تدریج باعث بازگشت قیمتها به سطوح قبلی شد.
اکنون بیشتر کارشناسان بر این باورند که کاهش کنونی قیمت نفت به دلیل اشباع بازار ناشی از ظهور رقبایی همچون نفت شیل آمریکایی است که مترصد این هستند که با کاهش تولید اوپک، بازار این سازمان در آمریکا را از آن خود کنند. از اینرو کاهش قیمتها در سال ۲۰۰۸ با برهه کنونی متفاوت است چرا که در آن برهه قیمت ها بدلیل بحران مالی جهانی و نبود تقاضا سقوط کرد اما اکنون افزایش عرضه یکی از دلایل اصلی سقوط قیمت است.
برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند عربستان علاوه بر تلاش برای کنار زدن تولیدکنندگان نفت شیل آمریکایی به دنبال ضربه زدن به رقبای سیاسی خود در منطقه، از جمله روسیه و ایران است.
روزنامه دیلی میل اخیرا در مقاله ای نوشت: عربستان و متحدانش در حاشیه خلیج فارس بالاتر از هرچیزی ایران را رقیب اصلی مذهبی و سیاسی خود در منطقه می دانند. آنها واقفند که ایران از شیعیان محروم منطقه حمایت می کند. سعودی ها همچنین از حمایت بشار اسد رئیس جمهور سوریه توسط ایران عصبی هستند. آنها همچنین می دانند اقتصاد ایران تحت تاثیر تحریمهای غرب به شدت نیازمند افزایش بهای نفت است و هیچ قصدی برای کمک به ایران ندارند.
حقیقت این است که عربستان به دلیل ارزان بودن تولید نفت در این کشور و در اختیار داشتن ذخایر عظیم در موضع قدرت قرار دارد. عربستان می تواند دوران کاهش قیمت نفت را یک تا سه سال تحمل کند. همچنین برخی تحلیلگران معتقدند عربستان و آمریکا با همدستی یکدیگر بهای نفت را کاهش داده اند و هدف آنها نابود کردن روسیه است. این هدف برای آمریکا به دلیل اقدامات روسیه در اوکراین و برای عربستان به دلیل حمایت مسکو از دولت سوریه میتواند باشد.
علی النعیمی وزیر نفت عربستان در ماههای اخیر بارها اعلام کرده که اوپک نیازمند دفاع از سهم بازار خود در برابر نفت شیل آمریکا و دیگر تولیدکنندگان رقیب است و تولید خود را کاهش نخواهد داد.
با توجه به این عوامل، کاهش کنونی قیمت نفت چه رقابت با شیل آمریکایی باشد و چه ضربه زدن به روسیه و ایران، عربستان تمایلی به کاهش تولید ندارد تا به اهداف ژئوپلتیک خود دست پیدا کند.
اکنون در مقایسه با شرایط مشابه شش سال پیش، در شرایطی که این بار باتوجه به اختلافات داخلی در اوپک، این سازمان هیچ تصمیم سازنده ای برای کمک به بازسازی بازار فروپاشیده نفت انجام نداده است، مشخص نیست سقوط قیمت ها تا کجا ادامه خواهد داشت و از ان مهم تر مشخص نیست، در غیاب نقش سازمان تاثیرگذاری همچون اوپک، این بار چه عاملی می تواند قیمت نفت را از انتهای چاه سقوط به بالا بکشد.
