توزیع درآمد به نام برنامه‌ریزی
اقتصاد ایرانی: یک کارشناس اقتصادی گفت: به دلیل عدم انعطاف برنامه های پنج ساله در ایران می توان گفت این برنامه ها نوعی توزیع درآمد بین پروژه های مختلف هستند.
به گزاش ایسنا، علی اکبر نیکواقبال اظهار کرد: در برنامه باید بسیاری از فرصت ها و مخاطرات پیش روی فضای داخلی و بین المللی اقتصاد لحاظ شود. مثلا تحریم اقتصادی اخیر روسیه از سوی غرب، حتی شش ماه قبل پیش بینی نمی شد؛ چه برسد به پنج سال قبل، لذا برنامه های توسعه پنج ساله باید از حالت قانونی و دستوری صرف خارج شوند تا امکان مانور بیشتری بیابند. در حال حاضر به دلیل عدم انعطاف برنامه های پنج ساله می توان گفت برنامه ریزی در ایران نوعی توزیع درآمد بین پروژه های مختلف است.
وی هم چنین گفت: پیشنهاد می شود بودجه ریزی از دست سازمان برنامه بیرون بیاید؛ چرا که در سازمان برنامه و بودجه معمولا راجع به محدودیت ها و ناتوانی ها صحبت نمی شود بلکه صحبت از پروژه های دولتی است که حتما باید اجرا شوند، حتی اگر مزیتی برای کشور نداشته باشند. این نگاه به محدودیت ها فکر نمی کند بلکه با آرمان گرایی به ضرورت اجرای پروژه هایی می اندیشد که ممکن است به دلیل تراکم بیش از حد، طولانی شوند و سال ها عقب بیفتند.
به گفته این کارشناس اقتصادی، در حال حاضر در بسیاری برآوردها از فضای اقتصاد جهانی شناخت دقیقی حتی از سال آینده به دست نمی آید؛ چه برسد که بخواهیم برای پنج سال برنامه ریزی کنیم. لذا برنامه های توسعه ی فعلی که ایستا و غیرپویا تنظیم می شوند راهنمای خوبی برای فعالیت های اقتصادی نیستند و ممکن است در این برنامه ها برآوردهای ذهنی بدون پایه و اساس علمی خود را تنظیم کنیم و اسمش را بگذاریم برنامه ی توسعه.
نیکواقبال با بیان این که هیچ اقتصاددانی نمی تواند با قاطعیت درباره آینده ی اقتصاد جهان صبحت کند، گفت: به طور مثال هیچ کس نمی داند قیمت سال آینده ی نفت چقدر می شود؛ چرا که این مساله تابع متغیرهایی در فضای بین المللی است که هر لحظه دگرگون می شوند. به اعتقاد من برنامه ای که آمادگی رویارویی با نوسانات مولفه های اقتصاد جهانی از جمله قیمت نفت را نداشته باشد، آرمانی خواهد بود.
وی ادامه داد: برنامه ریزی باید در قالب پروژه های محدود، بخشی، پویا و قابل اندازه گیری باشد. باید مجموع پروژه های بخشی و منطقه ای به هم متصل باشند و از محدودیت بودجه تجاوز نکنند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به برنامه چهارم توسعه اظهار کرد: برنامه چهارم با نگاه غیرواقعی، رشد اقتصادی ایران را ۸.۵ درصد پیش بینی کرده بود اما عملا دیدیم که رشد اقتصادی کشور طی سال های اجرای این برنامه به بیش از ۲.۵ درصد نرسید.
نیکواقبال ادامه داد: تکیه برنامه های توسعه به پیش بینی هایی که ممکن است هیچ گاه محقق نشوند منطقی نیست. به طور مثال درخصوص جذب سرمایه گذاری خارجی باید گفت سرمایه گذاران خارجی منتظر نمی نشینند ببینند ما در برنامه هایمان چه نوشته ایم تا برای پیاده کردن آن به کشور ما بیایند بلکه آنها برای سرمایه گذاری در یک کشور به بسترهای ایجاد شده در آن جا نگاه می کنند.
وی با اشاره به قدمت ۶۰ ساله ی برنامه ریزی در کشور یادآور شد: با گذشت این همه سال و محقق نشدن برنامه های بلندمدت می توان نتیجه گرفت که برنامه های ما ایراد دارند. یکی از این ایرادات، چیدمان اولویت های متعدد در برنامه های پنج ساله است. آن قدر برنامه را شلوغ می کنیم که هیچ کدام قابلیت تحقق نمی یابند.
این کارشناس اقتصادی، برنامه ریزی های توسعه در ایران را با ترکیه مقایسه کرد و گفت: در سطح کشورهای منطقه، ترکیه بهترین برنامه ریزی را دارد. در این کشور پیشنهادات مختلف در قالب هزاران پروژه جمع آوری می شود و تنها تعداد اندکی از بهترین پروژه ها انتخاب و اجرا می شوند ولی ما برای اجرای اکثر پروژه ها وقت و هزینه هدر می دهیم.
