داعش چگونه پول در می آورد؟
اقتصاد ایرانی: عنصر کلیدی استراتژی رئیس جمهور آمریکا در مسیر مبارزه با دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، حمله به میادین نفتی است که توسط این گروه برای تأمین منابع مالی به تصرف درآمده است؛ اما داعش یک کسب و کار جنایتکارانه است و نفت تنها یکی از چندین منابع درآمدی این گروه محسوب می شود.
در حال حاضر نفت منبع اصلی بودجه داعش محسوب می شود؛ این گروه تروریستی به ثروتمندترین گروه جهان تبدیل شده است، چراکه تعدادی از سودآورترین میادین نفتی جهان در سوریه و عراق را به تصرف خود درآورده است. حتی باوجود اینکه این میادین بدلیل نبود فناوری و نیروی کار با ظرفیت بسیار پایین فعالیت می کنند، اما داعش تخمین می زند که میزان تولید نفت در سوریه به ۴۴ هزار بشکه و در عراق به ۴ هزار بشکه در روز برسد. داعش نفت خام را با تخفیف (به قیمت ۲۰ تا ۳۵ دلار در هر بشکه) به کامیون داران یا واسطه ها می فروشد. نفت خام به قیمت ۶۰ دلار در هر بشکه به پالایشگاه ها تحویل داده می شود که همچنان زیر قیمت بازار است. قاچاقچیان در ایست های بازرسی حدود ۵ هزار دلار رشوه پرداخت می کنند تا بتوانند نفت خام را در محدوده تحت کنترل داعش جابجا کنند. حتی فروش نفت خام با تخفیف از طریق مسیرهای قاچاق خارج از عراق می تواند درآمد میلیون دلاری در هر روز برای داعش به همراه داشته باشد.
قاچاقچیان کرد که فروش نفت داعش را تسهیل می کنند، تا ۳۰۰ هزار دلار در ماه درآمد کسب می کنند. در فهرست افراد و گروه هایی که با داعش همکاری می کنند، نام چند خانواده مهم کرد، شعبه تویوتا در اربیل که مبادرت به فروش کامیون های داعش می کند، رهبران نظامی و اعضای یک دفتر سیاسی و پالایشگاه های نفت دیده می شود. برخی از اسامی موجود در این فهرست با قاچاق نفت در دوران صدام حسین مرتبط هستند. تأمین کنندگان کرد همچنین کالاهای مورد نیاز داعش شامل کامیون، سیلندر گاز (برای پخت و پز و گرمایش)، بنزین و سایر تجهیزات ضروری را تأمین می کنند.
اما نفت تنها منبع درآمد داعش نیست؛ زمانیکه این گروه به سرمایه برای استخدام نیروی انسانی و خرید تجهیزات نظامی برای تسخیر مناطق سنی نشین عراق نیاز دارند، اهداکنندگانی در کشورهای حوزه خلیج فارس این پول را تأمین می کنند. بودجه داعش از کسب و کارهای تروریستی – قاچاق، آدم ربایی، اخاذی و سرقت – تأمین می شود؛ بطورمثال یک شرکت سوئدی برای نجات یکی از کارمندانش که توسط این گروه تروریستی به گروگان گرفته شده بود، مبلغ ۷۰ هزار دلار پرداخت کرد؛ پیش از آن نیز داعش برای آزاد کردن یک روزنامه نگار آمریکایی رقم بالایی درخواست کرده بود که بدلیل عدم پرداخت مبلغ مورد نظر، این فرد کشته شد.
بخش دیگری از بودجه داعش از طریق فروش سیگارهای قاچاق، دارو، تلفن همراه، آثار باستانی و گذرنامه های خارجی تأمین می شود. قاچاق برخی از این کالاها از سوریه به ترکیه بطور چشمگیری افزایش یافته است؛ بطورمثال قاچاق سیگار افزایش یافته ، قاچاق سوخت تقریبا ۳ برابر شده و قاچاق تلفن همراه ۵ برابر شده است؛ همچنین مالیات بازار سیاه آثار باستانی بسته به منطقه و دوره باستانی بین ۲۰ تا ۵۰ درصد است. در همین حال جنگجویانی که از کشورهای دیگر به داعش می پیوندند، پیش از ورود به سوریه، گذرنامه های خود را به قیمت چند هزار دلار در ترکیه می فروشند تا درآمد حاصل از آن صرف کمک به این گروه شود. این اشکال خاص از تجارت غیرقانونی برای تروریست ها جذاب است، چراکه در این بازار در مقایسه با سایر بازارها مانند تجارت سلاح یا معاملات مواد مخدر، رقابت و مقررات کمتر و قوانین محدودتری حاکم است.
داعش دارای منابع درآمدی متنوعی بوده و بدنبال توسعه سوددهی این منابع است؛ تمرکز این گروه بر روی موفق ترین محصولات و مزیت های رقابتی است. داعش پیش از ورود جنگجویان این گروه به عراق، درحال قاچاق نفت در سوریه بود. این گروه در عین حال کارآفرین است؛ داعش دارای چند پالایشگاه کوچک متحرک با هزینه و ظرفیت پایین است. رهبران داعش بدنبال بهترین خدمات حرفه ای و تمرکز بر جرایمی با کمترین خطر و بالاترین منفعت هستند و از فناوری های پیشرفته برای استخدام نیرو در سطح جهانی استفاده می کنند.
در این گروه تروریستی، جنگجویان خارجی با تخصص های جنایتکارانه - افرادی مثل «ترخان باتیراشویلی» شبه نظامی تبعه گرجستان - دیده می شوند؛ از بین ۲۵ نماینده ابوبکر بغدادی، رهبر داعش در عراق و سوریه، تقریبا یک سوم آنها در زمان حکومت صدام حسین در ارتش فعالیت می کردند و اغلب آنها توسط نیروهای آمریکایی زندانی شدند. این بعثی های باتجربه می توانند به شبکه های قاچاق غیرقانونی دوران صدام ضربه بزنند.
داعش در حال حاضر سال ها تجربه برای پرداخت رشوه و پولشویی در اختیار دارد؛ با بزرگترین منبع درآمدی (نفت) می تواند توازنی بین فعالیت های غیرنفتی برقرار کند. همچنین قادر به کنترل قلمرو بوده و می تواند کسب و کار محلی برای دریافت پول نقد و مالیات به راه بیاندازد، درست مشابه فعالیتی که طالبان در افغانستان انجام داد.
برای جلوگیری از فروش کامیون به داعش توسط شرکت ها در کردستان عراق یا کمک به پالایش نفت، باید اطمینان حاصل شود که دولت بغداد قیمت های خوبی برای نفت پرداخت کرده و منابع خود را با منطقه تقسیم می کند. شکست دولت مرکزی به معنای جایگزین شدن مشتریان – حتی مشتری بد – خواهد بود.
تلاش برای مقابله با داعش شامل تجارت غرب نیز می شود. صنعت دخانیات تحت تأثیر تجارت غیرقانونی سیگار قرار دارد؛ شرکت های انرژی و دارویی حرکت کالاهای خود در منطقه را رصد می کنند و شرکت های حمل و نقل دارای دیدگاه پویایی تجارت غیرقانونی هستند. به همین علت، مشارکت بخش دولتی و خصوصی بسیار کلیدی محسوب می شود. شرکت ها می توانند اطلاعات درخصوص مسیرهای تجارت غیرقانونی و محموله های قاچاق را به اشتراک بگذارند؛ همچنین می توانند به مشتریان هشدار دهند که از خرید کالاهای تقلبی و قاچاق که منابع مالی تروریسم را تأمین می کنند، خودداری کنند.
بدون چنین همکاری هایی واشنگتن نمی تواند به موفقیت مقابله با داعش امیدوار باشد.
منبع: فارن افرز
