برزخ ارزی که دولت را گرفتار می‌کند
اقتصاد ایرانی: بازار ارز که در روزهای اخیر روندی افزایشی در پیش گرفته است و به صورت نامحسوس صعود قیمت را تجربه می کند، روز گذشته با افزایش نرخ ها به صورت لحظه ای مواجه شد تا در نهایت قیمت دلار در پایان معاملات دیروز در چهاراره استانبول در ۳۴۲۰ تومان متوقف شد. براساس آخرین خبرها، نرخ دلار در بازار امروز یکشنبه به حدود ۳۴۷۰ تومان رسیده است.
به گزارش مهر بر این اساس، قیمت دلار در یک هفته گذشته افزایش بیش از ۲۳۰ تومانی ( نسبت به یکشنبه هفته قبل؛ نرخ دلار ۳۲۳۶ تومان) را شاهد بود، این درحالی است که به گفته مسئولان اقتصادی و بانکی کشور بازار ارز در یک سال گذشته با کمترین تغییرات و تحولات مواجه بوده و آرامش در این بازار برقرار بوده است.
برای بررسی دلایل افزایش قیمت دلار در بازار ارز پس از یکسال سکون و آرامش به سراغ کارشناسان اقتصادی رفتیم و دلایل را جویا شدیم.
دولت به دنبال منبع درآمد می گردد
محمدقلی یوسفی در مورد دلایل اصلی افزایش نرخ دلار در بازار گفت: واقعیتی که در اقتصاد ما وجود دارد، این است که عرضه دلار همواره به وسیله دولت انجام می شود و تقاضا نیز توسط دولت، بخش خصوصی و مردم صورت می گیرد.
این استاد دانشگاه و اقتصاددان افزود: در سال های مختلف به دلیل بالا بودن قیمت نفت، کم بودن فشار تحریم ها و بالا بودن تولید داخلی، نیاز کمتری به واردات وجود داشت، اما با کاهش عرضه دلار، کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای نفتی، مسایل مرتبط با تحریم و ...، واردات افزایش یافته است. از سوی دیگر، فشار ناشی از افزایش واردات به دلیل کمبود تولید داخلی و نیاز به واردات باعث می شود که قیمت دلار در اقتصاد ایران بالا برود.
وی ادامه داد: این وضعیت در حالی است که دولت با کسری بودجه مواجه است و درآمدهای دولت پائین آمده و هزینه ها بالا رفته است؛ بنابراین دولت به دنبال منبع درآمد می گردد تا بتواند کسری بودجه را پوشش دهد. یکی از راه های دولت پیش از این برای ارزان شدن قیمت ارز ارائه سوبسید بود اما در حال حاضر دولت نمی تواند این کار را انجام دهد و دلار را با قیمت ارزان وارد بازار کند. از سوی دیگر، دولت چندان ناراضی نیست که قیمت دلار بالا برود تا بتواند بدهی خود را از طریق افزایش نرخ ارز تامین کند.
یوسفی گفت: همانطور که پیش از این نیز با تغییر قیمت ارز دلار از نرخ مرجع به مبادله ای و رسیدن آن به حدود ۲۴۰۰ تومان، دولت توانست بدهی خود را به سیستم بانکی پوشش دهد و در حال حاضر هم ممکن است که از این طریق بخشی از بدهی های خود را بپردازد و البته راهی جز این نیز ندارد.
به گفته این اقتصاددان، تقاضا برای دلار در بازار زیاد و عرضه آن کم است و همین امر هم باعث افزایش قیمت این نوع ارز می شود و البته سایر عوامل هم در آن بی تاثیر نیست، به ویژه کاهش توان ارزی دولت و کاهش قیمت نفت باعث می شود که مسئولان به فکر ذخیره کردن ارزها بیافتند و به راحتی آن را مصرف نکنند و برای آینده نگهداری کنند.
یوسفی خاطرنشان کرد: البته احتیاط بانک مرکزی و دولتمردان درست است، زیرا هیچ اقتصاددانی در ایران نتوانست کاهش قیمت نفت را در سال جاری پیش بینی کند و بنابراین دولت هم بودجه سال ۹۳ را با دلار بالا بست و در ادامه قیمت نفت کاهش یافت و باعث شد که دولت با کسری بودجه مواجه شود.
وی خاطرنشان کرد: تیم اقتصادی دولت و اقتصاددانان پیش بینی نمی کردند که قیمت نفت کاهش یابد و این امر باعث شد قیمت نفت در بودجه ۱۰۰ دلار در نظر گرفته شود و بر این اساس، هزینه های دولت تامین نشد اما الان که قیمت نفت از این نرخ به نرخ ۷۰ دلار در بودجه ۹۴ تقلیل یافته است، کاهش درآمد دولت را در پی دارد و توان عرضه ارز توسط دولت در بازار کم می شود.
این استاد دانشگاه با تاکید بر رعایت جانب احتیاط توسط دولتمردان، عنوان کرد: کار عاقلانه تر که دولت باید انجام می داد و نداد، این بود که کسری را از طریق افزایش قیمت سکه انجام می داد و جلوی افزایش قیمت سکه را نمی گرفت، زیرا سکه مانند دلار نیست. با افزایش نرخ دلار، قیمت واردات، ماشین آلات و غیره افزایش می یابد اما با افزایش قیمت سکه منابع جذب سیستم بانکی می شود و حتی دولت از این طریق می تواند با تورم مبارزه کند.
وی بیان کرد: اما دولت به چند دلیل این جنبه سیاست گذاری را دنبال نکرد و الان به جای ارز، طلا قاچاق می شود. با پائین نگه داشتن قیمت سکه، برخی ها به راحتی سکه می خرند و با قاچاق آن به خارج کشور و فروش آن، کالا وارد می کنند.
وضعیت بازار ارز در ۷ ماه آینده
یوسفی با تاکید بر اینکه در حال حاضر شرایط به گونه ای است که هرگونه مداخله توسط بانک مرکزی و دولت در بازار اثر منفی بیشتری بر بازار ارز خواهد گذاشت، افزود: البته بازار و اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد، قابل پیش بینی نیست، زیرا تحریم ها همچنان باقی و مسائل هسته ای حل نشده است و به نظر می رسد که در ۷ ماه آینده در "برزخ ارزی" قرار داریم و اگر دولت بی احتیاطی کند و ارز را به راحتی وارد بازار کند، اثر منفی بر بازار می گذارد.
وی، این حالت در بازار ارز را گذرا دانست و عنوان کرد: اگر دولت بدون احتیاط ارز وارد بازار کند، ممکن است نتیجه کار موفقیت آمیز نباشد و اثرات منفی بیشتری از نظر روانی و اقتصادی بر جای بگذارد.
شوکی که باعث افزایش قیمت دلار شد
همچنین مهدی تقوی استاد دانشگاه و اقتصاددان در این زمینه گفت: دلیل اصلی افزایش قیمت دلار در بازار به مسایل اقتصادی مربوط نمی شود.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی نمی تواند در بازار ارز دخالت کند، زیرا ارزی در اختیار ندارد که بخواهد به چنین کاری دست بزند، افزود: بانک مرکزی برای اینکه بتواند در بازار ارز دخالت کند، باید ارز دلار در اختیار داشته باشد.
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه تصمیم گیری نهایی برای مداخله در بازار ارز به منظور جلوگیری از افزایش قیمت با رئیس کل بانک مرکزی است، عنوان کرد: البته بهتر است که دولت و بانک مرکزی فعلا اقدامی را انجام ندهند و منتظر باشند، زیرا ممکن است که قیمت دوباره کاهش یابد. در این میان، ممکن است غیر از این هم باشد. به هر حال افزایش قیمت دلار در بازار به دلیل "شوک" بوده است.
نوسانات اخیر ارزی موقتی است
عباسعلی ابونوری استاد دانشگاه و اقتصاددان، آخرین تحولات اخیر بین المللی ایران را بر تغییر نرخ دلار در بازار تاثیر گذار دانست و گفت: این امر باعث می شود برای مدت زمان کوتاهی در بازار ارز شاهد نوساناتی باشیم و این تاثیرگذاری در بازارهای دیگر مانند سکه و سهام هم افتاده است.
وی با اشاره به اینکه افزایش قیمت دلار در پی تصمیم خاصی در بازار داخلی و خارجی نبوده و این نوسانات موقتی است، اظهارداشت: برخی ها از آب گل آلود ماهی می گیرند و فرصت پیش آمده سوء استفاده می کنند. سیستم نرخ ها و بازارهای جهانی هم دچار تغییر و تحولاتی نشده است که بتواند بر بازار داخلی ارز کشورمان تاثیر بگذارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: از سوی دیگر دولت در نظر دارد که قیمت دلار در بودجه سال ۹۴ را تعیین کند که در حال حاضر این نرخ حدود ۲۸۵۰ تومان در نظر گرفته شده و اعلام این موضوع در روزهای اخیر هم بی تاثیر نبوده است و تا زمان تصویب نهایی بودجه این نوسانات در بازار ارز را شاهد خواهیم بود و پس از تصویب قیمت ارز دلار تثبیت می شود.
ابونوری با تاکید بر اینکه افزایش قیمت دلار به میزانی نیست که اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد، گفت: با توجه به این شرایط نیازی به دخالت بانک مرکزی نیست و مسئولان این بانک مطلع هستند که این نوسانات تاثیرگذار نیست و تحولات نرخ دلار تاثیری در اقتصاد کشور نخواهد گذاشت.
وی خاطرنشان کرد: رکودی که هم اکنون در اقتصاد دنیا حکمفرما است، نمی تواند دلیلی بر نوسانات نرخ ارز در بازار داخلی باشد و بازار داخلی از حالت عادی و طبیعی خارج نشده است و بنابراین، این وضعیت در بلندمدت ادامه نخواهد داشت و متوقف خواهد شد، ضمن اینکه تا آغاز مذاکرات بعدی و توافقات سیاسی این روند غیرمنطقی به نظر نمی رسد و نوسانات نگران کننده نخواهد بود.
۳ عامل اصلی افزایش قیمت دلار
کامران ندری اقتصاددان هم دلیل اصلی افزایش قیمت ارز دلار در بازار را نوسانات و انتظارات روانی دانست و گفت: البته اتفاق خاصی در بازار ارز رخ نداده و تحولات اخیر بین المللی ایران هم در بازار تاثیر گذاشته است.
وی ادامه داد: در حال حاضر اتفاق خاصی در بازارهای جهانی که تاثیر بر بازار ارز کشورمان بگذارد، نیفتاده است، ضمن اینکه نوسانات بازار ارز به اندازه ای نیست که نگران کننده باشد و باعث شود بانک مرکزی در بازار برای کنترل قیمت دخالت کند.
