بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 3 آذر 1393      13:10

رفتار شناسی درباره قیمت نفت

چرا عربستان به رغم کاهش قیمت نفت به ایفای نقش سنتی خود در مورد نظم‌بخشی به بازار در کنترل کاهش قیمت نفت اقدام نمی‌کند؟

اقتصاد ایرانی: برای بررسی رفتار عربستان سعودی قبل از کاهش قیمت نفت و اینکه چرا این کشور به رغم کاهش قیمت نفت به ایفای نقش سنتی خود در مورد نظم بخشی به بازار در کنترل کاهش قیمت نفت اقدام نمی کند، در ابتدا باید به این مساله پرداخت که دلیل کاهش قیمت نفت چه بوده است؟

به گزارش خبرآنلاین، موسسات تحلیلی رند و بروکینگز به چهار عامل بنیادی و غیر بنیادی به عنوان عوامل تاثیرگذار در وضعیت عرضه و تقاضای بازار نفت اشاره می کند که نهایتاً منجر به افزایش عرضه به نسبت تقاضا و در نتیجه کاهش طبیعی قیمت شده است:

-  روند فزاینده تولید نفت لیبی برای نزدیکی به میزان تولید به پیش از بحران ۲۰۱۱

-  روند فزاینده تولید نفت ایالات متحده:

-  چشم انداز رفع تهدید داعش از مناطق تولید نفتی عراق

-  چشم انداز توافق نهایی ایران و ۱+۵ و چشم انداز افزایش تولید نفت ایران در پرتو لغو تحریم های خرید نفت.

تمدید توافق موقت و برخی خوش بینی ها در نیل به توافق در مورد اکثر موارد اختلافی به جز سه مورد تعداد سانتریفیوژها، زمان و نحوه لغو تحریم ها سبب شده است که چشم انداز عرضه به نسبت چشم انداز تقاضای جهانی بهبود یابد. در کنار عوامل فوق، کارشناسان عوامل دیگری نظیر کاهش رشد اقتصادی جهان به ویژه چشم انداز رشد اقتصادی چین، افزایش کارایی انرژی در کشورهای مصرف کننده در نفت ۱۱۰دلاری پیش از این، تصمیم ژاپن به ازسرگیری فعالیت برخی از نیروگاه های هسته ای و افزایش تولید میعانات گازی و استفاده از آن در بخش پالایشی را در کاهش قیمت نفت موثر می دانند. اما سوال اساسی اینجاست که چرا عربستان به رغم کاهش قیمت نفت به ایفای نقش سنتی خود در مورد نظم بخشی به بازار در کنترل کاهش قیمت نفت اقدام نمی کند؟

سناریوهای رفتاری عربستان سعودی

سناریوی اول: حفظ اهمیت استراتژیک نفت متعارف و ابتکار عمل در برابر عامل تهدید

تحلیلگران این سناریو معتقدند روند فزاینده تولید نفت نامتعارف آمریکای شمالی در شرایط قیمت های بالای نفتی امکان پذیر بوده که خود این امر منجر به افزایش عرضه به نسبت تقاضا در بازار جهانی و کاهش واردات ایالات متحده و در نتیجه کاهش قیمت نفت شده است. از این منظر، اقدام عربستان در تنظیم بازار و حفظ قیمت ها «محرکی برای توسعه بیشتر نفت نامتعارف و عدم توازن بیشتر عرضه و تقاضا و همچنین کاهش اهمیت استراتژیک عرضه نفتی اوپک» است. از این منظر هرگونه کاهش عرضه عربستان باید با تنظیم ترتیبات مشترک عرضه الف- با غیراوپک و ب- در بین کشورهای اوپک (مثلاً کاهش عرضه میدان الخفجی با کویت) باشد.

سناریوی دوم: انتقام از دولت دموکرات ایالات متحده و حفظ اهمیت استراتژیک نفت خود (متعارف)

از منظر طرفداران این سناریو، عربستان به دلیل نادیده گرفتن منافع این کشور در زمینه سوریه و عدم موافقت ایالات متحده تغییر دولت بشار اسد - در هنگام بحران استفاده تسلیحات شیمیایی در این کشور-، عدم تجهیز کامل مخالفان دولت اسد به دلیل بیم از دسترسی گروه های تروریستی به این سلاح ها و از همه مهم تر «روند تنش زدایی هسته ای با ایران با پذیرش چرخه هسته ای محدود در ایران و عدم توجه به دغدغه های امنیتی این کشور در زمینه منزوی کردن ایران» و ترس از «معامله سیاسی با تهران در مورد حفظ دولت اسد در قبال همکاری ایران در سرنگونی داعش» با ایالات متحده در تعارض رفتاری است. به باور این گروه، نتیجه این تعارض در انفعال عربستان در کنترل کاهش قیمت نفت است که می تواند برنامه های توسعه منابع نامتعارف نفتی در چارچوب استراتژی امنیت انرژی این کشور در کاهش وابستگی به واردات را تحت الشعاع قرار دهد. در این راستا عربستان در قالب این سناریو به اهداف ذیل دست می یابد:

-  عدم توسعه برنامه ریزی شده منابع نامتعارف نفتی و عدم تحقق برنامه کاهش وابستگی به واردات نفتی و در نتیجه حفظ اهمیت استراتژیک دولت خود در تنظیم بازار نفت.

-  کاهش قیمت نفت بیشتر به سود رقبای راهبردی ایالات متحده نظیر چین است در حالی که به ضرر ایالات متحده در کاهش تولید داخلی این کشور و در نتیجه وابستگی به واردات خواهد شد.

-  کاهش قیمت نفت و در نتیجه چشم انداز عدم تحقق توسعه منابع نامتعارف نفتی ایالات متحده سبب می شود ایالات متحده در موضوعات راهبردی به نظرات و منافع عربستان سعودی توجه کند.

-  کاهش قیمت نفت، توان عربستان را برای لابی با شرکت های تولیدکننده نفت نامتعارف برای حفظ قیمت بالای نفت به منظور تاثیرگذاری بر مراکز تصمیم گیری ایالات متحده از طریق آنها افزایش می دهد.

-  کاهش قیمت نفت، تولید نفتی رقبای دیگر اوپکی خود نظیر ونزوئلا به ویژه در حوزه تولید نفت فوق سنگین منطقه اورینوکو را از جذابیت سرمایه گذاری خارج می کند. لازم به ذکر است که دولت ونزوئلا یکی از حامیان دولت سوریه است.

-  نفت ۸۰ دلاری سبب استفاده عربستان به میزان ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلار از ذخیره ارزی ۷۵۰ میلیارد دلاری خارجی این کشور می شود که نشان دهنده آسیب پذیری کمتر این کشور به نسبت ایالات متحده، روسیه، ایران، ونزوئلا و دیگر عرضه کنندگان نفتی از کاهش قیمت است.

اما این سناریو با منتقدانی نیز روبه روست که کاهش قیمت نفت منجر به کاهش درآمدهای نفتی عربستان و در نتیجه تضعیف برنامه های توسعه ای این کشور در زمینه افزایش بهره وری و توسعه منابع جایگزین تولید برق فسیلی - نظیر هسته ای - می شود که نهایتاً ظرفیت صادرات نفتی عربستان سعودی را کاهش می دهد. به باور کارشناسان، با حفظ روند فعلی مصرف انرژی عربستان سعودی، این کشور در سال ۲۰۳۷ به واردکننده خالص نفتی بدل خواهد شد.

سناریوی سوم: تبانی با ایالات متحده برای محدودسازی قدرت روسیه و ایران

طرفداران این سناریو معتقدند کاهش قیمت نفت کوتاه مدت بوده و انفعال عربستان به منظور کنترل رفتاری روسیه در مورد اوکراین و حمایت از سوریه است. کاهش قیمت به این دلیل کوتاه مدت خواهد بود که ایالات متحده و عربستان هر دو نیازمند قیمت بالای نفتی هستند؛ یکی برای توسعه منابع نامتعارف داخلی و دیگری برای تامین نیاز توسعه داخلی. در این سناریو، کاهش قیمت نفت بر اقتصاد روسیه فشار می آورد زیرا:

-  رشد اقتصادی روسیه در سال ۲۰۱۴ به دلیل تحریم های غربی به ۰۴/ درصد افت کرده است که می تواند در سایه کاهش نفت کمتر نیز شود.

 - تاثیرات افول قیمت نفت در بودجه روسیه که با نفت ۹۷ دلاری بسته شده است، خیلی سریع اتفاق می افتد و ۴۰ درصد بودجه روسیه به درآمدهای نفتی وابسته است.

-  توسعه منابع نفتی قطبی و شیل روسیه با تاخیر مواجه می شود و پیش بینی کاهش یک میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۰ محقق می شود.

-  روسیه نیازمند استفاده از ۷۴ میلیارد دلار از ذخایر خارجی خود می شود.

طرفداران این سناریو، انفعال عربستان را «حاصل تبانی ایالات متحده و این کشور» می دانند. هرچند برخی تحلیلگران در نشریه بلومبرگ و فوربس ایران را نیز هدف این سناریوی کاهش قیمت می دانند اما با توجه به تحریم های انتقال درآمد نفتی به ایران، کاهش قیمت نفت نمی تواند بر روی سیاست های راهبردی ایران تاثیر گذارد. این سناریو منتقدانی نیز دارد که معتقدند:

-  در صورت صحت این سناریو، کاهش قیمت نفت کوتاه مدت است.

-  اجرای این سناریو در شرایطی که روسیه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده درگیر رویکرد تنش زدایی بعد از پیمان آتش بس هستند، با واقعیت های بیرونی ناسازگاری دارد.

-  روسیه و ایالات متحده در زمینه موضوعات مشترک نظیر مبارزه با تروریسم، کنترل بحران در شبه جزیره کره و پرونده هسته ای ایران دارای رویکرد همکاری جویانه هستند.

نتیجه گیری

به نظر نگارنده، استراتژی عربستان بر اعمال فشار بر ایالات متحده و روسیه به طور همزمان استوار است.

-  فشار بر ایالات متحده برای دوری از تنش زدایی با ایران و اهمال در برابر سرنگونی دولت اسد.

-  فشار بر روسیه برای کاهش حمایت در گزینه های احتمالی پرواز ممنوع یا ورود نیروهای زمینی به سوریه در شورای امنیت.

این سناریو می تواند با سناریوی اقتصادی نیز مکمل باشد که «کاهش قیمت نفت، سبب تداوم اهمیت استراتژیک عربستان برای ایالات متحده و در نتیجه توجه به خواسته های سیاسی این کشور از سوی آمریکا می شود». زیرا عربستان به این جمع بندی رسیده است که «توسعه فزاینده نفت شیل مساوی با بی اعتنایی فزاینده ایالات متحده به عربستان می شود». در حقیقت سناریوی اقتصادی و انتقام هر دو در یک راستا عملیاتی می شوند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

کلمات کلیدی : قیمت نفت - عربستان سعودی
نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir