سهم مشتریان از رشد تولید خودرو

اقتصاد ایرانی: در شرایطی که به روایت آمار، افزایش تولید خودرو نقش مهمی در رشد بهاری اقتصاد کشور داشته، حالا خیلی از مشتریان خودرو می پرسند که سهم ما از رشد شاخص ها به خصوص تیراژ تولید خودرو چه بوده است؟ افزایش کیفیت یا کاهش قیمت؟
بنابر آماری که دولت اعلام کرده اقتصاد کشور در فصل بهار با رشد قابل قبولی مواجه شده و در میان همه فاکتورهای تاثیرگذار این «خودروسازی» بوده که توانسته نقشی اساسی را در رشد بهاری ایفا کند، با این حال ظاهرا مشتریان چندان سهمی از این اتفاق خوشایند ندارند. آن طور که فعالان بازار می گویند در حال حاضر بازار خودرو در رکود و تا حدی بلاتکلیفی به سر می برد و با وجود افزایش تیراژ، متقاضیان میل چندانی به خرید ندارند. علت هم کاملا مشخص است؛ اول اینکه قیمت ها از نظر مشتریان بالاست و دوم اینکه کیفیت رشد قابل قبولی نکرده و مردم از این بابت انتقاد دارند. به عبارت بهتر رشد شاخص های اقتصادی به واسطه افزایش تیراژ خودرو بیش از آنکه رضایت مردم را به دنبال داشته باشد، سبب خشنودی مسوولان شده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، بر این اساس اگر ملاک اولیه رضایت مردم را «کیفیت» و «قیمت» در نظر بگیریم، به نظر می رسد رشد شاخص های اقتصادی نتوانسته به بهبود این دو مقوله بینجامد چه آنکه با وجود رشد بهاری اقتصاد به خصوص افزایش تولید خودرو، نه کیفیت جهش چشمگیری داشته و نه قیمت مورد قبول مشتریان است. این در حالی است که خودروسازان و کارشناسان معتقدند رشد تیراژ در جای خود به مشتریان سود رسانده؛ زیرا اگرتولید افزایش پیدا نمی کرد حالا با قیمت های فعلی نیز خیلی ها قادر به خرید خودرو نبودند. آنها همچنین معتقدند افزایش تیراژ سبب شده تا بخشی از شهروندان متعلق به طبقه متوسط و ضعیف جامعه نیزبتوانند دوباره به بازار برگردند و خودرویی برای خود دست و پا کنند.

به کجا رسیدیم؟
اما به دو سال پیش برگردیم و ببینیم آن زمان اوضاع تولید و بازار خودرو به چه شکل بوده است، چه آنکه با مقایسه شرایط آن زمان با حال، پاسخ بهتری برای اینکه «سهم مشتریان از افزایش شاخص های اقتصادی به خصوص تیراژ خودرو چه بوده» خواهیم یافت. داستان از اوایل سال ۹۱ و همزمان با تشدید بحران مالی در صنعت خودرو آغاز شد و هرچه پیش رفت، اوضاع رنگ و بویی سخت تر و بحرانی تر به خود گرفت. هرچند در ماه های ابتدایی کمتر کسی کاهش تولید را جدی گرفت، اما سال که به نیمه رسید و تولید جانی دوباره نیافت، کم کم همه باورشان شد که صنعت خودرو با بحران در تولید روبه رو شده است.
کاهش شدید و کم سابقه تولید در سال های ۹۱ و ۹۲، رشد خارج از تصور قیمت خودرو را نیز در پی داشت که این موضوع خود داستان های دنباله داری را برای خودروسازان و مشتریان به وجود آورد. در این دو سال به دلیل آنکه از یک سو قیمت خودروها بالا رفت و از سوی دیگر قدرت خرید مردم افت کرد بسیاری از مشتریان توان خرید خودرو را ازدست دادند؛ مشتریانی که حتی پیش تر نیز معتقد به گرانی خودروهای داخلی بودند و پراید هفت میلیونی و پژوی ۱۴ میلیونی را هم برنمی تابیدند. از همین رو وقتی هم که قیمت ها دو سه برابر شدند، اعتراض مردم هم به گرانی در بازار خودرو بیشتر شد. هر چند مردم بسیار امیدوار بودند که شورای رقابت بتواند قیمت خودرو را تثبیت و حتی ارزان کند، اما دست آخر اتفاق خاصی که نفع آنها را در پی داشته باشد رخ نداد و قیمت خودروها همچنان بالا ماند.
از آنجاکه مردم گمان می کردند افزایش قیمت خودرو به دلیل افت شدید تیراژ است، امیدوار بودند با افزایش تولید، قیمت ها کاهش یابد، اما حالا که تیراژ خودرو به حدود دو برابر سال گذشته رسیده باز هم خبری از کاهش قیمت نیست و مردم با خود می گویند: «پس سهم ما از این اتفاق خوش (رشد تولید خودرو) چیست؟» به عبارت بهتر مشتریان خودرو در حال حاضر به این نتیجه رسیده اند که با وجود افزایش تولید باز هم دستشان خالی مانده و چیزی از این همه هیاهوی مربوط به رشد شاخص اقتصادی نصیب آنها نشده است. 
اما موضوع دیگری که با وجود رشد شاخص های اقتصادی به خصوص افزایش تیراژ محل پرسش شده این است که این «رشد» آیا به افزایش کیفیت هم انجامیده است؟ به نظر می رسد پاسخ این پرسش منفی است چه آنکه مردم همچنان نسبت به سطح کیفی خودروها معترض هستند و معتقدند طی سال جاری فقط «کمیت خودروها» رشد کرده نه کیفیت آنها. آنها معتقدند که خودروسازان همه توان شان را روی افزایش تیراژ گذاشته و نسبت به کیفیت بی تفاوت هستند آن هم در شرایطی که بسیاری از خودروهای فعلی، قدیمی هستند و مشتریان از ظاهرشان خسته شده اند.

تورم خودرو مهارشد
اما فعالان صنعت خودرو و برخی کارشناسان معتقدند رشد شاخص های اقتصادی و افزایش تیراژ خودرو برای مردم سودمند بوده و از اتفاقات بدتری در صنعت و بازار خودرو کشور جلوگیری کرده است.
در این مورد سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی کشور می گوید: رشد تولید خودرو در هر صورت به نفع مشتریان است؛ زیرا در ایران، خودرو لوکس تولید نمی شود؛ بنابراین وقتی تیراژ رشد می کند همه توان خرید خودرو خواهند داشت. وی با بیان اینکه اگر تیراژ رشد نمی کرد حالا خودرویی مثل پراید چند میلیون تومان گران تر بود، می افزاید: عدم رشد تیراژ می توانست به شکل گرفتن دوباره بازار سیاه خودرو بینجامد و این شاید بزرگ ترین سودی است که به مردم رسیده است.
به گفته لیلاز این هم که گفته می شود بازار خودرو در رکود قرار دارد منظور بازار آزاد است وگرنه خودروسازان در سیستم داخلی خود از فروش مناسبی برخوردار هستند. لیلاز در مورد انتظار مردم بابت کاهش قیمت خودرو به دلیل افزایش تولید نیز می گوید: قیمت خودرو به دلیل کاهش تیراژ بالا نرفته که حالا بخواهد با افزایش تولید پایین بیاید؛ بنابراین نباید انتظار داشت حالا که شاخص های اقتصادی از جمله تولید خودرو رشد کرده اند، قیمت افت کند. اظهارات لیلاز در شرایطی است که مدیرعامل ایران خودرو نیز می گوید: ما از نیمه دوم سال آینده هر ۶ ماه یک بار دو محصول جدید به بازار عرضه می کنیم و آنجا است که رشد تولید خود را نشان خواهد داد و سهم مردم از این اتفاق مشخص خواهد شد. هاشم یکه زارع با بیان اینکه نباید انتظار کاهش قیمت را از ناحیه رشد تولید داشت، می افزاید: کاهش قیمت خودرو ربطی به افزایش تیراژ ندارد؛ زیرا ما آن زمان که تیراژ اندکی داشتیم با زیان انباشته زیادی رو به رو بودیم و حالا که تولیدمان رشد کرده هزینه ها و قیمت مان تقریبا سر به سر شده اند؛ بنابراین دلیلی ندارد که رشد تولید به کاهش قیمت محصولات بینجامد.
اما یک مدیر ارشد در صنعت خودرو در رابطه با رشد تولیدات خودروسازان و سهم مشتریان از این میزان رشد می گوید: درست است که قدرت خرید مردم پایین است و به اندازه خودرویی که تولید می شود مشتری وجود ندارد، اما به هر حال خودروساز در این میان تقصیری ندارد؛ زیرا قیمت خودرو در ایران غیرعادی نیست و از سویی از دست رفتن قدرت خرید مشتریان نیز به دلیل شوک رشد سه برابری نرخ ارز بود.
وی در ادامه می گوید: در حالی که نرخ ارز به یکباره جهشی سه برابری داشت، درآمد مردم با رشد کافی همراه نشد بنابراین خرید ارزان ترین خودرو در بازار ایران که چیزی حدود ۶ هزار و ۵۰۰ دلار قیمت دارد، برای بسیاری از مشتریان غیرممکن شد. به گفته این مدیر ارشد، قیمت ارزان ترین خودرو در روسیه یا عراق بین ۹ تا ۱۰ هزار دلار است و در اروپا نیز ارزان ترین های بازار شامل همین رده قیمتی می شوند.
این مدیر ارشد در رابطه با ناهماهنگ بودن رشد تیراژ تولیدات خودروسازان و رشد کیفیت نیز می گوید: در رابطه با کیفیت شرایط کمی متفاوت است و می توان گفت خودروسازان به نوعی در پایین بودن کیفیت خودروهای تولیدی مقصر هستند؛ زیرا به هر حال آنها به اجبارهایی تن دادند که دولت برای آنها تعیین کرد.