آغاز ناامید کننده منطقه آزاد تجاری شانگهای

اقتصاد ایرانی: نخست وزیر چین، لی ککیانگ، بارها قول داده است اصلاحات گسترده اقتصادی ایجاد کند. بنابر گزارشها او یک بار اعلام کرد که دولت او بوروکراسی را کاهش خواهد داد. تصمیم او برای ایجاد منطقه آزاد تجاری شانگهای، منطقه اقتصادی ویژه ای در حومه شهر بندری، نشانه بارزی از اصلاح بازار بود و جرأت وی را می آزمود.

پس از یک سال از اجرای این طرح جسورانه می گذرد. روزنامه رسمی چاینا دیلی با اعلام این مساله که منطقه آزاد تجاری شانگهای به نقطه عطف بی سابقه ای رسیده است، به سالگرد ایجاد این منطقه اشاره کرد. این روزنامه اعلام نمود که بیش از ۱۲ هزار شرکت در منطقه ۲۹ کیلومتر مربعی ثبت نام کردند و شرکت های خارجی نیز در حال افزایش هستند.

مقامات رسمی بر نوآوری های این منطقه تاکید می کنند. چین به عنوان گامی برای آزاد کردن بازار طلای خود، اخیرا دست به مبادله بین المللی طلا زده است. تجارت کالاهای دیگر مانند نفت خام نیز در برنامه قرار دارد. به جای این که شرکت ها ملزم باشند تا مجوزهای خاصی را برای فعالیت بگیرند، تا زمانی که شرکتی در لیست سیاه قرار نگیرد، تجارت در این منطقه آزاد است. ویویان جیانگ از شرکت مشاوره ای دیلویت می گوید این منطقه تغییرات کم اما قدرتمندی را در قواعد شفافیت، قانونگذاری و بوروکراسی ایجاد تجارت های جدید اعمال نموده است. برخی اصلاحات مفید در زمینه حل و فصل منازعات میان شرکت ها رخ داده است.

چن بو از دانشگاه اقتصادی و مالی شانگهای که از مدافعان ایجاد منطقه آزاد تجاری بوده است، قبول دارد که سرعت اصلاحات کم بوده است. اما اصلاحات مالی که ثابت شده اجرای آنها در سطح ملی بسیار سخت و مخاطره آمیز است، می تواند با سرعت بیشتری در این منطقه اجرا شود.

بنابراین همه چیز خوب پیش می رود؟ نه کاملا. برخی تحلیلگران معتقدند که این پروژه حتی در اصول نمی تواند کارآمد باشد. آقای لی بر اهمیت آزادسازی مالی در این منطقه تاکید می کند. اما عده زیادی از جمله مقامات تاثیرگذار در بانک مرکزی معتقدند اجرای اصلاحات مالی در یک منطقه بدون در نظر گرفتن تاثیر آن بر مناطق دیگر کشور، ناکارآمد است. دیگران بر این نکته اصرار می کنند که همه این اصلاحات در مناطق دیگر چین تکرار شده و شاید دولت سهوا نسبت به انجام آن محتاط است.

این منطقه برای تجار ناامیدکننده است. برخی شرکت های محلی در این منطقه مستقر می شوند فقط به این دلیل که مقامات به شدت آن ها را به انجام این کار تشویق کرده اند. شرکت های خارجی که قصد دارند به این منطقه بروند امیدوارند منافع حرکت زودهنگام خود را ببینند اما هنوز چنین چیزی به مرحله عمل نرسیده است. (تنها ۵ درصد از شرکت های ثبت نام شده در این منطقه، مقری خارج از چین دارند.) گام های برداشته شده هنوز با آزادسازی مالی بسیار فاصله دارد و بخش کمی از وعده ها برای آزادسازی ارز و نرخ سود را برآورده کرده است. یکی از مدیران یک بانک خارجی در این زمینه می گوید در شعبه او در این منطقه کارها چندان متفاوت نیستند.

حتی آقای لی ناراحتی خود را از میزان پیشرفت این منطقه پنهان نمی کند. وقتی او ماه گذشته از این منطقه بازدید کرد، از پیشرفت بسیار کند اصلاحات گله کرد. شاید به همین دلیل، مقامات محلی او را از کار برکنار کردند. او گفته بود که لیست سیاه بسیار طولانی است. حتی بعد از تجدید نظر ماه جولای، این لیست فعالیت ۱۳۹ شرکت را محدود می کرد.

این بسیار ناامید کننده است که آقای لی، مهم ترین مقام اقتصادی چین در قدرتمند ترین سازمان مرکزی طی ده ها، نمی تواند بوروکراسی خود را وادار کند که اصلاحات وعده داده شده را با اشتیاق انجام دهد. دعواهای ریشه دار میان قانونگذاران قدرتمندی نظیر بانک مرکزی و ناظر سیستم بانکداری، یک مشکل مهم است. مشکل دیگر سختگیری جاری بر فساد دولتی است که مقامات را نسبت به پیگیری سیاست های برجسته ای که ممکن است بعدا عواقب ناخواسته داشته باشد، بی تفاوت کرده است.

آقای لی در بازدید خود گفته است که نباید شرکت ها در خط آغاز به دلیل قوانین دست و پاگیر دولتی آسیب ببینند. همین طور است اما آیا او می تواند ماندارین ها را برای این کار قانع کند؟

منبع: اکونومیست