جیب های خالی و وعده های رویایی

با توجه به کاهش فروش نفت و تشدید تحریم ها دولت دیگر نمی تواند مانند سابق بخش اعظم درآمدهای خود را در بودجه از این طریق تامین کند. از طرفی دولت در سالهای اخیر نشان داده با بی برنامه گی و شلختگی رفتاری مواجه  و درآمدهایی که ناشی از فروش نفت در مقطعی نیز بسیار چشم گیر بوده از دست داده است. به همین جهت نمایندگان مجلس در بودجه سال آینده بر سیاست انقباضی تاکید دارند تا بتوانند حداقل با کاهش درآمدهای نفتی از طریق کاهش هزینه های دولت تا حدودی بتوانند این وضعیت را کنترل کنند. در حالیکه اقتصاد کشور در رکود فرو رفته است و سیاست انقباضی نمی تواند گزینه مناسبی باشد. در اقتصاد رکود زده سیاست انبساطی بهتر می تواند پاسخ گو باشد.

بودجه ریزی در دولت در 7 سال گذشته براساس اصول صحیح و منطقی سیاست های انبساطی برنامه ریزی نشده است. بیشتر غیر واقعی و باسیاست های غلط همراه شده است. اجرای هدفمندی سازی یارانه ها یکی از این سیاست های غلط بود که با اجرای آن تمام بخش های کشور به ویژه مردم حقوق بگیر با مشکل مواج شدند که نتیجه ان نیز تشدید تورم، بحران ارزی و افزایش بیکاری در کشور است. بنابراین اگر بودجه انقباضی هم تدوین شود جز دامن زدن به رکود و تشدید تورم نتیجه ای نخواهد داشت. البته در حال حاضر سیاست انبساطی هم در این شرایط اقتصادی و تحریم ها به افزایش قیمت ها و رشد نرخ تورم دامن می زند.

درحال حاضر دولت باید در بودجه ریزی از بین بد و بدتر انتخاب کند. اگر بانک مرکزی اسکناس چاپ کند و در اختیار دولت بگذارد ممکن است تا حدودی اقتصاد را از رکود خارج کند اما تورم از بین نمی رود و بازهم تشدید می شود. اگر سیاست بر اساس باشد که هزینه های دولت کاسته شود و از این طریق بودجه ریزی کرد ممکن است نرخ تورم بالاتر نرود اما به بیکاری دامن می رند که معضلات اجتماعی و فرهنگی را دامن می زند. بهتر است دولت در برنامه هایش از نظرات اقتصادی بر مبنای واقعیت ها بهره گیرد و واقع بین باشد و مسیری را انتخاب کند که حداقل ضربه کمتری به اقتصاد کشور در این شرایط وارد شود.

با توجه به افزایش قیمت نفت در سالهای گذشته نه تنها دولت با کسری بودجه مواجه نمی شد بلکه با هزینه مازاد درامدهای نفتی می توانست در حال حاضر بخشی از مشکلات ناشی از تحریم ها را جبران کند. اما در این سالها مخارج دولت آنقدر بالا بود که نه تنها این درآمدها را از دست داد بلکه با کمبود بودجه هم مواجه شد.هرچند مشخص نیست دولت چرا باید تا این حد مخارج داشته باشد که منابع در اختیار را حیف و میل کند. از طرفی دولت های در این سالها به چاپ اسکناس بدون پشتوانه روی آورد و چون اقتصاد کشور در رکود بود این امر به تورم و تشدید بیکاری دامن زد و در نهایت منجر به افزایش نرخ ارز شد.

ظاهرا دولت در این سالها به این وضعیت عادت کرده است تا بودجه را دیرتر از وقت قانونی ارائه کند و دیگر فرصت لازم برای بررسی دقیق و همه جانبه در مجلس باقی نماند. این مساله سبب می شود تا مجلس هم برای آنکه زودتر بودجه به تصویب برسد چندان جدی این لایحه را مورد توجه قرار ندهد. در عمل شاهدیم که نارسائی ها در بودجه چگونه باعث تشدید تورم و بیکاری در کشور شده است.