بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 11 دى 1391      14:10

بخش نخست: زندگی به روایت برخوردارها

فریدون شیرین کام، ایمان فرجام نیا خاندان سرمایه داری لاجوردی ها در دسته گروه کارآفرینی در کشور قرار می گیرند که سرنوشتشان با شادی و غم همراه بوده است. خانواده لاجوردی ها دوران رونق و مصادره را همزمان تجربه کردند و در بهترین دوران کاریشان تمامی اموالشان تحت مصادره قرار گرفت. گزارش پیش روی به مرور زندگی اعضای این خاندان می پردازد. ایمان فرجام نیا، فریدون شیرین کام نویسندگان کتاب ریشه های رشد تلاش های بسیاری برای ثبت زندگی کارآفرینان کشور صورت داده اند. مقاله پیش روی به بخشی از زندگی حاج محمدتقی برخوردار می پردازد.

نام برخوردار یادآور محصولات نوین صنعتی مثل رادیو، تلویزیون، پنکه، باتری، لامپ، فرش و ... ده ها کالای صنعتی می باشد که در افزایش رفاه زندگی خانههای هزاران ایرانی و تغییر سبک زندگی مردم، نقش داشته است. وی از سال 1341 تا 1356 (از سن 38 سالگی تا سن 53 سالگی) با مشارکت سرمای ه گذاران داخلی و خارجی به تأسیس کارخانه های متعدد پارس الکتریک، باتری پارس، پارس توشیبا و لوازم خانگی پارس اقدام نمود. در طی یک فرایند 15 ساله توانست مدیریت و مالکیت کارخانه ها را به کارکنان ایرانی منتقل نماید.

یکی از مهم ترین ویژگی های متمایز کننده ی فعالیت اقتصادی،شرکت خانوادگی است. در این شرکت ها، بررسی چهار زمینه اهمیت دارد: کسب و کار، خانواده، رابطه ی خانواده و کسب و کار و موفقیت در کسب و کار هر شرکت خانوادگی را م ی توان بر اساس آن چهار زمینه ارزیابی کرد. در غیبت یک نظام اجتماعی مانند اشرافیت غربی در ایران شرکت خانوادگی می توانست حداقل دو زمینه مهم زندگی اقتصادی و اجتماعی را به یکدیگر مرتبط سازد . شرکت خانوادگی « برخوردار» به عنوان یکی از بنگاه های خانوادگی تا حیات حاج محمد حسین برخوردار فعال بود. از سال 1336 تا سال 1357 حاج محمد تقی آن را به صورت مستقل اداره می کرد.

سه نسل از خاندان برخوردار بین سال های 1280 تا 1357 ، به عنوان یک موسسه اقتصادی فعالیت داشتند. نسل اول این خاندان حاج محمد مهدی فرزند حسین می باشد . وی در ملک داری و تجارت چای از هندوستان فعالیت می کرد . در کنار تجارت، به ملک داری روی آورد. به جهت خشکی نسبی آب و هوای ایران و کمبود آب مانند پیشینیان خود، با احداث بند، قنات و آب انبار در یزد تا حدود زیادی بر این مشکل فائق آمد . به عنوان یک عمل خیرخواهانه کاروانسرا و آب انبارهای متعددی برای زوار و مسافران یزد به مشهد درست کرد . حاصل ازدواج دوم با فاطمه بخشعلی یک دختر به نام زهرا سودمندی و یک پسر به نام محمد حسین برخوردار بود. محمد مهدی احتمالاً سال 1290 فوت نمود.

حاج محمدحسین برخوردار( 1340 – 1274 ) محمد حسین 11 ساله شاهد پیروزی اندیشه های نوگرایانه به وی ژه از سوی تجار در جنبش مشروطه بود. مجموعه حوادث بی ثبات کننده ی آن دوران، وی را تاجری با تمایلات محافظه کارانه و طالب امنیت ساخته بود.

با تاسیس سازمان ثبت احوال در سال 1304 محمد حسین نام فامیلی برخوردار را انتخاب کرد که تا حد زیادی، گواه بر موقعیت اقتصادی وی در آن شرایط بود. آموزش تجارت را از طریق تجربه در کنار پدر بدست آورد. احتمالا در سن 16 سالگی پدرش را از دست داد. مسئولیت مادرو خواهرانش را بر دوش می کشید. تداوم راه تجاری پدر، حفظ و گسترش میراث پدر بیانگر توانایی های خاص شخصیتی وی می باشد.

نقش اخلاقی مادر، در کنار راهنمایی ها، هدایت ها وهمکاری های تجاری تعدادی از خویشاوندان واز همه مهم تر شخصیت منظم و تلاشگر او، گذر موفقیت آمیز از این دوران پرآشوب را امکان پذیر کرد. در حدود سال 1298 در سن 24 سالگی با دختر یکی از خویشاوندان تاجر و زمین دارش بنام ربابه مرشد ازدواج کرد.

از این پس زندگی خانوادگی او رونق بیشتری یافت . از تجربه پدر، عموها، برادران همسر و از موقعیت ها به بهترین نحو استفاده کرد. با بزرگ شدن پسرانش، فعالیت هایش نیز توسعه یافت . فرزندانش را از کودکی با کار تجاری آشنا نمود . هفته ای یکبار به آن ها پول می داد و معتقد بود، بچه ها خود باید پول دربیاورند تا اهمیت آن را بفهمند. پولی که برای کسب وکار، حتی در بزرگ سالی به آنها م یداد همراه با سودش از آنها اخذ م ی کرد تا فرزندانش بدانند که سرمایه، دارای ارزش است.

کالاهای مورد معامله او عمدتا چای، قند، رنگ، نساجی و... بود که محدود به معامله با هندی ها یا توزیع محصول در سطح منطقه می شد و چون واردات این کالا ها نیازمند خدمات پس از فروش نبود، بیش از 5 یا 6 نفر نیروی انسانی در اختیار نداشت. حاج محمد تقی ازسال 1321 نقش موثری در توسعه فعالیت تجاری پدرش داشت.

پس از آن حاج محمد هاشم از سال 1327 در تهران فعال شد و حاج علی اکبر نیز از سال 1330 در شهرستان رفسنجان و حاج محمد مهدی در یزد فعالیت های تجاری خانوادگی را تحت هدایت پدر تا سال 1336 و پس از آن نیز این فعالیت ها به صورت شرکت خانوادگی تا سال 1340 تداوم یافت . با فوت پدر، دیدگاه ها و رویه های تجاری مختلف فرزندان حاج محمد حسین باعث شد که هر یک به صورت مستقل کار تجاری را دنبال کنند . در این میان حاج محمد هاشم و چندین سال حاج محمد علی با برادرش حاج محمد تقی کار را ادامه داد. توصیه پدر به فرزندانش خوش حسابی و پرداخت حق مردم در همه حال بود. معاملات خارجی حاج محمد حسین برخوردار عمدتا با شهرهای بمبئی، کراچی و کلکته بود. هند که تا سال 1325 مستعمره انگلیس بود به سبب نزدیکی به مناطق جنوبی ایران (خصوصا با بخش پاکستان فعلی) تا سال 1330 طرف عمده تجاری مناطق جنوبی ایران بود. حتی بخشی از محصولات صنعتی انگلیس نیز از طریق هند به ایران م یرسید.

برخوردار با چندین شریک تجاری هم زمان کار می کرد . این شیوه باعث گردید که ریسک مبادلات تجاری وی به حداقل برسد . در عین حال، آگاهی از تحولات قیمت باعث شد که خرید و فروش کالاها را متناسب با آن کاهش و افزایش دهد. و برآن اساس شرایط تجاری خود را تداوم بخشد. طرف های تجاری او شرکت مسعودیه و محمد مهدی رزاق زاده یزدی در کراچی، تجارتخانه محمد تقی افشار و شرکا( 8) در بمبئی بود. در گزارش ارسالی، کالای برخوردار حدود 28 هزار روپیه اعلام شده است، ( 2 تیر 1323 ). محموله های صادراتی به کراچی، از زاهدان توسط تجارتخانه فیض دوست محمد به کراچی حمل م ی شد . در 21 دی 1323 ، برخوردار تلگرافی برای عامل تجاریش در کراچی، مبنی بر بالا رفتن قیمت مغز بادام در مناطق جنوبی ایران م یفرستد. به همین دلیل تقاضا کرد در فروش آن، قیمت های جدید را محاسبه کند. در پاسخ وی رزاق زاده نوشت که »بازار اینجا خوب است، ترقی و تنزل درایران به بازار این جا اثری ندارد و جریان بازار این جا بر وفق حالات این جاست . انشاءالله مغز بادام مال شما این روزها برسد کوشش کرده به بهترین قیمت می فروشم. « شرکت مسعودیه از کراچی در پاسخ به نامه های ارسالی برخوردار (اسفند 1323 ) درباره دو محموله 144 و 69 عدل صدورپنبه به کراچی و فروش آن و در پایان نامه درباره مظنّه (قیمت روز ) کالاهای بادام ، زیره، پوست در کراچی گزارش می دهد.

فعالیت تجاری حاج محمد حسین برخوردار در داخل کشور، بسیار متنوع و وسیع بود. وی با مشهد، تهران ، کرمان، بندرعباس، بوشهر ، همدان، اهواز، تبریز، اصفهان و سبزوار داد و ستد داشت . در هر شهری نیز معمولاً با چند تاجر کار می کرد. این حجم وتنوع فعالیت را عمدتا با دو پسر و چند کارمند صورت می داد.

عبدالحسین مرشد (از کرمان) در 19 اسفند 1323 به برخوردار نوشت: »چون به بروات این روزها (اشغال کشور ) اطمینان نیست وجه پنبه را تلگرافی برسانم. 9)« ) در نیمه فروردین 1324 ، تجارتخانه دوست محمد فیض در تهران و زاهدان، صورت حساب بابت فروش 5832 کیلو چای داخلی را ارسال می دارد که وجه آن به حاج محمد تقی برخوردار پرداخت گردید. برخوردار همچنین تعدادی سهام در کارخانه اقبال و خورشید، شرکت برق خسروی خراسان و ...داشت. با وجود این در فعالیت صنعتی به طور جدی مشارکت نداشت. تجارت فضایی بود که خاندان برخوردار با مهارت تمام در آن عمل م یکردند. در این عرصه همه عناصر از کالا، شریک تجاری، عمده فروش و خرده فروش، انواع بازارها، نظام اعتباری، قیمت و مشتری برای او شناخته شده بود . حاج محمد حسین برخوردار، غلامرضا آگاه، ابوالقاسم هرندی و شهریار راوری شرکت سهامی کتیرا را با سرمایه 720 هزار ریال در سال 1315 در کرمان تاسیس نمودند. همچنین در سال 1316 در زمینه تجارت پنبه و خشکبار، کتیرا و چای با سرمایه 000 / 100 / 1 ریال شرکت نسبی غلامرضا رفسنجانی و شرکا، با مشارکت 19 درصد سهام 250000 ریال توسط حاج محمد حسین برخوردار، علی امین و صادق زاده با مرکزیت بندر عباس و شعبه کرمان تشکیل شد که تا آخر سال 1322 فعال بود. در زمینه خانوادگی شرکت تضامنی حاج محمد حسین برخوردار و پسران را درسال 1336 ثبت کرد مرکزآن در رفسنجان و شعبه ای در تهران داشت. حاج محمد تقی برخوردار با مشارکت پدر و برادران همچنین شرکت سهامی رفسنجان را اوایل سال های 1330 به ثبت رسانید. این شرکت عمدتا به صادرات پسته می پرداخت.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir